Τα μέρη του (πολιτικού) λόγου

Τα μέρη του (πολιτικού) λόγου

1' 56" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

O πολιτικός λόγος, που ξεδιπλώνεται τούτες τις μέρες πληθωρικά σ’ όλες του τις εκφάνσεις, είναι ένα όλως διόλου ιδιαίτερο ιδίωμα. Είναι μια γλώσσα τόσο κωδικοποιημένη που οι λέξεις έχουν πλέον μηδαμινή σχέση με το περιεχόμενό τους, ή κι ολότελα αντίστροφη? ένας λόγος τόσο «ομογενοποιημένος» που τα νοήματα φτωχαίνουν, παραμορφώνονται, μετατρέπονται σε μια αφηρημένη ουσία με άστατη, νεφελώδη συνοχή. Πρόκειται, εν τέλει, για μια γλώσσα που αυτοακυρώνεται, γιατί αντιστρατεύεται αυτό που είναι? ένα μέσον επικοινωνίας. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο πολιτικός λόγος είναι ένας λόγος καθαρά κοσμητικός, αφού αποσκοπεί στο να σκεπάσει τα γεγονότα μ’ ένα γλωσσικό θόρυβο. Είναι ένας ακινητοποιημένος λόγος. Μόλις αγγίξει ένα μεγάλο θέμα, σταματάει, κάνει μεταβολή και ξαναπιάνει μια γενικότητα.

Μοιάζει άλλος στα τηλεοπτικά στούντιο κι άλλος όταν εκφέρεται στο μπαλκόνι. Διαφορετικός στους τόνους, το ύφος, τη βαρύτητα, το μήκος και το πλάτος των υποσχέσεων, το πλήθος των βεβαιοτήτων, αλλά τόσο ανυπόφορα ίδιος στα γλωσσικά του τεχνάσματα. Για παράδειγμα, ο πολιτικός λόγος συρρικνώνει τα ρήματα και διογκώνει τα ουσιαστικά – «δημοκρατία», «εποχή», «συναίνεση», «προτεραιότητα», «παράδοση»… H όγκωση δεν αφορά γεγονότα και πράξεις, αλλά ιδέες και έννοιες. Οι οποίες συνοδεύονται από επίθετα («συμμετοχική», «νέα», «αληθινή», «καινούργια», «καθαρή», «βασική») σε έναν πολύ θολό ρόλο. Τα χρησιμοποιούμενα ουσιαστικά, παρά την πολύφημη σημασία τους, κουβαλούν μια φθορά που δεν μπορεί να κρυφτεί. Τα επίθετα αναλαμβάνουν να τα ενδυναμώσουν. H εποχή, λοιπόν, δεν μπορεί παρά να είναι «νέα», το ίδιο και η συναίνεση, η δημοκρατία γίνεται «συμμετοχική», η προτεραιότητα είναι «βασική», οι κανόνες είναι «καθαροί», η αλληλεγγύη είναι «αληθινή», η ανάπτυξη είναι «τοπική». Σκοπός του επιθέτου είναι να απαλλάξει το ουσιαστικό από τις παλιές πλάνες, να το παρουσιάσει ως μια καινούργια κατάσταση, εξαγνισμένο, πειστικό. Τα επίθετα δίνουν στα ουσιαστικά -στις μεγάλες αναλλοίωτες και αυταπόδεικτες έννοιες, που συνδέονται με το παρελθόν και το παρόν- νέες συντεταγμένες. Δίνουν στον πολιτικό λόγο μια μελλοντική αξία.

Ομως, όσο πιο πολύ χρησιμοποιούνται αυτά τα επίθετα, τόσο πιο φανερή γίνεται η τεχνητή διόγκωση της ιδέας, τόσο αποκαλύπτεται η κουφότητα της ρητορείας. O πολιτικός λόγος γίνεται ένας λόγος τετριμμένος και ξύλινος, που μάταια στοιβάζει καλύμματα πάνω στη γνώριμη αμετάλλακτη πραγματικότητα. Ερχεται κάποια στιγμή που οι λέξεις τον υποχρεώνουν να αποκαλύψει το δίλημμα του ψεύδους ή της αλήθειας. H δημοκρατία ή υπάρχει ή δεν υπάρχει. Το επίθετο «συμμετοχική», που πασχίζει να δώσει στο μη υπάρχον τις ιδιότητες του υπάρχοντος, καταλήγει να ηχεί σαν ατελεύτητο άλλοθι, σαν κενό σλόγκαν.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή