Μεταφέρω τον πρωτοσέλιδο τίτλο εφημερίδας: «Νέα σχολεία υπόσχεται ο Γιώργος Παπανδρέου. Με αίθουσα θεάτρου, με Ιντερνετ-καφέ, με γκαράζ και υπολογιστές». Περίπου αυτά έλεγε ο τίτλος και δεν θεώρησα απαραίτητο να διαβάσω τις λεπτομέρειες του ρεπορτάζ. Συνεπώς, δεν είμαι σε θέση να σας πληροφορήσω αν αυτός ο «νέος τύπος σχολείου» θα ισχύσει σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, από το νηπιαγωγείο και μετά ή αν προβλέπεται να ενσωματωθεί σ’ αυτό και ένα «μπαράκι» για τις μεταμεσονύκτιες ώρες.
Και πάλι δεν θα αμφισβητήσω τις προθέσεις του Γιώργου Παπανδρέου, γιατί δυστυχώς, μπορεί να είναι ειλικρινείς, να μην είναι δηλαδή απλή και συνήθης προεκλογική πομφόλυξ, κοινώς φούσκα, σαπουνόφουσκα και φύκια με μεταξωτές κορδέλες. O μεγάλος κίνδυνος είναι μήπως τα εννοεί! ΄H είναι κανείς καινοτόμος και ρηξικέλευθος που τα αλλάζει όλα, φέρνει τα πάνω-κάτω ή δεν είναι απολύτως τίποτα! Είμαστε, δυστυχώς, υποχρεωμένοι να θέτουμε τα πάντα στον έλεγχο της λογικής, αναγνωρίζοντας ότι τα κοινότοπα και τα παράλογα πολύ συχνά είναι ακαταμάχητα.
Ας ρωτήσουμε έτσι αφελώς: εκείνο που χρειάζεται η δημόσια εκπαίδευσή μας είναι το σχολείο «νέου (και αμφιβόλου) τύπου» ή το σχολείο που σε κάθε βαθμίδα θα έχει σαφή και αυτοτελή εκπαιδευτικό σκοπό, θα έχει άρτια υλική υποδομή, επάρκεια ικανού εκπαιδευτικού προσωπικού και κυρίως θα λειτουργεί εύρυθμα, με σύγχρονο πρόγραμμα ανταγωνιστικά, δηλαδή να αξιολογείται το έργο του; Επειδή αυτό το τελευταίο το ανταγωνιστικά, ακούγεται πάντοτε εχθρικά από μαθητές, από δασκάλους και από αυτοσχέδιους κήρυκες και ρήτορες μιας ανύπαρκτης ή απλώς απατηλής ελευθερίας χωρίς ευθύνη καιρός είναι να μας υπενθυμίσουν οι ταγοί μας ότι δεν υπάρχει εκπαίδευση χωρίς πειθαρχία και όλη η ιστορική συζήτηση περιστρέφεται για το είδος και τον χαρακτήρα της πειθαρχίας. Εκεί οι πολιτικοί δίνουν εξετάσεις και εκεί θα μετρήσουν τη δημοκρατικότητά τους.
Πριν από μερικά χρόνια μάς παρουσίασαν το Ενιαίο Λύκειο ως σχολείο «νέου τύπου». O ίδιος ο Γιώργος Παπανδρέου, ως υπουργός Παιδείας, επεξεργάσθηκε με τους συνεργάτες του το εκπαιδευτικό σχέδιο, με στόχο να καταστήσει το Λύκειο αυτοτελή εκπαιδευτική βαθμίδα, ανεξάρτητη από την τριτοβάθμια εκπαίδευση που θα χορηγεί τίτλους σπουδών με συγκεκριμένη αξία, ικανή να οδηγήσει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και οπουδήποτε αλλού. Το σχέδιο αυτό υπέστη ουσιώδεις τροποποιήσεις από τον Γεράσιμο Αρσένη και τελικά ούτε το αρχικό σχέδιο ούτε το τροποποιημένο, που και αυτό υπέστη και άλλες τροποποιήσεις από τον Πέτρο Ευθυμίου, λειτούργησαν ικανοποιητικά. H δευτεροβάθμια εκπαίδευση περισσότερο από κάθε άλλη φορά είναι δέσμια και υπόδουλη της τριτοβάθμιας, δεν υπάρχει χωρίς την προοπτική της τριτοβάθμιας. Ενα παράδειγμα τα λέει όλα: Οι τράπεζες, κρατικές και ιδιωτικές, οι κρατικοί οργανισμοί και οι μεγάλες επιχειρήσεις όταν προκηρύσσουν διαγωνισμούς για την πρόσληψη προσωπικού, ακόμα και για τη θέση του κλητήρα ή του ταμία, ζητούν πτυχίο ανωτάτης σχολής, για να μη σας πω και διδακτορικό! Δεν αποδίδουν καμία αξία στο απολυτήριο Λυκείου. Είναι μια έμπρακτη ομολογία αποτυχίας όχι μόνο του Λυκείου, αλλά του συνόλου του εκπαιδευτικού συστήματος.
Επενδύθηκαν μεγάλα ποσά στη «δωρεάν» δημόσια εκπαίδευση και χρειάζεται να επενδυθούν ακόμη μεγαλύτερα. Και αυτά που επενδύθηκαν πήγαν χαμένα και αυτά που θα επενδυθούν θα έχουν την ίδια τύχη, αν δεν αποσαφηνίσουμε τι θέλουμε, τι επιδιώκουμε και τι σημαίνει εύρυθμη λειτουργία ενός σχολείου, από το νηπιαγωγείο ώς το πανεπιστήμιο. Αν η διαπίστωση σας φαίνεται υπερβολική και αυθαίρετη δεν έχετε παρά να παρακολουθήσετε την οικογενειακή δαπάνη για την εκπαίδευση των παιδιών. Θα διαπιστώσετε ότι η «δωρεάν παιδεία» γίνεται συνεχώς και πιο ακριβή…