Βιβλία-μινιατούρες. «Αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας» σε μέγεθος ενός κουτιού σπίρτα διαφημίζονται τις τελευταίες ημέρες από τα μέσα ενημέρωσης και έχουν κατακλύσει τα περίπτερα και τους πάγκους των εφημεριδοπωλών. Στον περιπτερά της γειτονιάς μου, έχουν εξαντληθεί. H αλήθεια είναι ότι η κλασική λογοτεχνία ποτέ δεν έπαψε να πουλάει. Παρ’ όλα αυτά, δεν μου λύθηκε η απορία: γιατί να αγοράζονται βιβλία που δεν υπάρχει καμία περίπτωση να διαβαστούν χωρίς τη διαμεσολάβηση μεγεθυντικού φακού; Αν δεν έχει διαβάσει κάποιος «Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι», τη «Λοκαντιέρα», τη «Δίκη», «Το φάντασμα της όπερας», την «Κόλαση» του Δάντη, τον «Ηγεμόνα» του Μακιαβιέλι, τις «Μεγάλες προσδοκίες» του Ντίκενς, θα στρωθεί στην ανάγνωση αυτών των σημαντικών κειμένων της παγκόσμιας λογοτεχνίας μέσα από τις λιλιπούτειες σελίδες αυτών, των κατ’ ευφημισμόν βιβλίων;
Θα λειτουργήσουν, δηλαδή, αυτά τα διακοσμητικά αντικείμενα με τον τρόπο που ο φιλόσοφος Τζορτζ Στάινερ λέει, στη συνέντευξή του στο Monde de l’ Education, ότι μπορεί να λειτουργήσει η ανάγνωση των βιβλίων του Χάρι Πότερ; «Εάν αυτό τα απομακρύνει από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προς μια σιωπηλή ανάγνωση, σοβαρή, αυτό θα βοηθούσε, ίσως, να προκληθεί μια διαδικασία που, σε άλλη περίπτωση, δεν θα καταφέρναμε να προωθήσουμε με άλλα μέσα».
Τα βιβλία-μινιατούρες το μόνο που δεν πρόκειται να κάνουν είναι να απομακρύνουν τους επίδοξους και, οπωσδήποτε, γενναίους αναγνώστες από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αφού από εκείνα, πρωτίστως, ενημερώνονται για την ύπαρξη του προϊόντος. Το μόνο που δεν πρόκειται να κάνουν είναι να στείλουν νέους αναγνώστες στα βιβλιοπωλεία. Δεν τα αγοράζουν για να τα διαβάσουν, όσοι τα αγοράζουν. Οπωσδήποτε όμως θα στείλουν τους αγοραστές των λιλιπούτειων αντικειμένων σε εκθέσεις επίπλου, αφού θα πρέπει να βρουν σε ποιο νέο έπιπλο ακριβώς θα μπορέσουν να τοποθετήσουν την ανάλογη λιλιπούτεια βιβλιοθήκη που τα συνοδεύει. Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που παραγγέλλουν τις τεράστιες βιβλιοθήκες -από τοίχο σε τοίχο- για να τοποθετήσουν τα βιβλία τέχνης, τα δερματόδετα και μηδέποτε ανοιχθέντα βιβλία, εν είδει ντεκόρ.
Το μέγεθος αναμφίβολα εντυπωσιάζει. Το μικρό μέγεθος είναι ταυτόσημο με το ντελικάτο, με το χαριτωμένο, με το εύθραυστο, και για όλα τούτα είναι μοναδικό. Αντίστοιχου κύρους και ανάλογης αίγλης, όμως, είναι και τα μεγάλα μεγέθη. Με τον ίδιο τρόπο που θαυμάζονται οι μινιατούρες, τα όποια μικροτεχνήματα -που στην ιστορία της τέχνης, της ανατολικής τέχνης κυρίως, έχουν τον δικό τους σπουδαίο χώρο- με τον ίδιο ακριβώς τρόπο θαυμάζονται και τα μεγάλα μεγέθη, τα ογκώδη έργα.
Αυτά τα τελευταία είναι εντυπωσιακά, μεγαλοπρεπή, πάνω από το ανθρώπινο μέγεθος. Οδηγούν στην ανάταση. Οπως το στέγαστρο που… ετοιμάζει ο Καλατράβα για το Ολυμπιακό Στάδιο. Καμία χρηστικότητα, καμία λειτουργικότητα δεν υπάρχει στο στέγαστρο. Το συνοδεύει απλώς η αίγλη της μεγάλης υπογραφής. Αυτή, το μέγεθος και το βάρος της κατασκευής δίνουν το κύρος.
Τα μικρά και τα μεγάλα μεγέθη, παρότι διαφορετικής αισθητικής και τέχνης, μοιάζουν, εντέλει, σε πολλά. Εντυπωσιάζουν, επειδή διαφέρουν. Επιδεικνύονται. Από τους ιδιωτικούς ή από τους δημόσιους χρήστες τους. Δεν συμβάλλουν στην καθημερινή λειτουργικότητα, ιδιωτική ή δημόσια. Απλώς στολίζουν. Τα στολίδια συνήθως είναι ψεύτικα, καμωμένα αποκλειστικά για να εντυπωσιάσουν, διά του κουκουλώματος της πραγματικότητας. Τα βιβλία-μινιατούρες κουκουλώνουν την αναγνωστική ένδεια. Το στέγαστρο του Καλατράβα κουκουλώνει, απλώς, τις αδυναμίες μας.