M έχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, ο ορίζοντας «λύσης» του Κυπριακού εκεί στο απομονωμένο ελβετικό χωριό του Μπούργκενστοκ, ήταν κάτι περισσότερο από θολός, παρά τα… ποιητικά λόγια του Αλβάρο ντε Σότο πως «όπως βγήκε ήλιος και λιώνουν τα χιόνια εδώ που βρισκόμαστε, έτσι θα βγει ήλιος και για το πρόβλημα που θέλουμε να λυθεί…». Βασικό προσόν, βέβαια, των διαπραγματευτών και των μεσολαβητών είναι η… αισιοδοξία και η τάση να βλέπουν το ποτήρι «μισογεμάτο», παρά «μισοάδειο», αλλά ομολογούμε πως από τις χθεσινές εξελίξεις δεν αντιλαμβανόμεθα πού στηρίζουν την «αισιοδοξία» τους, όπως λ.χ. ο κοινοτικός επίτροπος κ. Φερχόιγκεν, που πριν φύγει για το Στρασβούργο να ενημερώσει επί των εξελίξεων την Ευρωβουλή (θα επέστρεφε πάλι στο Μπούργκενστοκ), δήλωσε πως «υπάρχουν σημεία προσεγγίσεως…». Πού τα είδε; – εκτός κι αν αυτός (και άλλοι…) ξέρουν κάτι περισσότερο από αυτά που διοχετεύονται στους δημοσιογράφους…
Κ αι «αυτά» κάθε άλλο παρά αισιόδοξα είναι: οι προτάσεις που κατέθεσαν χθες επί του… τελευταίας «εκδόσεως» σχεδίου Ανάν Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, διαφέρουν όσο το… μεσημέρι με τα μεσάνυχτα, αφού οι πρώτοι ζητούν μείωση του αριθμού των εποίκων και οι δεύτεροι επιμένουν ο αριθμός τους να αυξηθεί από 45.000 σε 60.000 και να προστεθεί σ’ αυτόν τον αριθμό και ένα παιδί ανά οικογένεια! Αύξηση του ποσοστού των προσφύγων που θα επιστρέψουν στα γενέθλια χώματά τους, από το 18% στο 20% ζητούν οι πρώτοι, μείωση του ποσοστού από το… 18% στο 16% ζητούν οι δεύτεροι, πλήρη αποστρατιωτικοποίηση ζητούν οι πρώτοι, παραμονή των ξένων στρατευμάτων οι δεύτεροι, διασφάλιση ότι οι αποκλίσεις από το (…αλήστου μνήμης – σε ό,τι αφορά την Κύπρο!) «κοινοτικό κεκτημένο δεν θα είναι μόνιμες πιέζουν για να εξασφαλισθεί οι πρώτοι, στον αντίποδα οι Τουρκοκύπριοι επιμένουν ανυποχώρητα για να προβλεφθεί επίσημα και τυπικά «ασφαλές δίκτυο» για την… κατοχύρωση των αποκλίσεων ζητώντας ακόμη να αποτελέσουν και μέρος του «πρωτογενούς κοινοτικού δικαίου»!
Κατά τα άλλα, Φερχόιγκεν και Ντε Σότο «αισιοδοξούν» και βλέπουν «σημεία σύγκλισης» – και να ‘ταν αυτά μόνο τα σημεία προβληματισμού των δύο πλευρών! Ηδη, από το πρώτο σχέδιο Ανάν (Νοέμβριος του 2002, κοντά ενάμιση χρόνο πριν!) όλοι όσοι το διάβασαν και είχαν στοιχειώδεις γνώσεις για το πώς λειτουργούν τα κράτη, εξέφρασαν τις εντονότατες αντιρρήσεις τους ως προς το κατά πόσον αυτό το «πράγμα» θα αποδεικνυόταν λειτουργικό στην εφαρμογή του (ακόμη και στη θεωρητική περίπτωση που οι δύο πλευρές αποδέχονταν εκείνο το πρώτο σχέδιο ως είχε – κι εκείνο ήταν… πολύ πιο «ισορροπημένο» από τις τρεις μετέπειτα εκδοχές του, μέχρι το χθεσινό!) και δεν θα προκαλούσε αναπόδραστα ουσιαστικότατα προβλήματα στην πορεία.
Ετσι όπως εξελίσσονται (μέχρι τώρα -γιατί η νύχτα είναι μεγάλη, το ίδιο και οι πιέσεις…) τα πράγματα, πολύ δύσκολα μπορεί η ελληνοκυπριακή πλευρά (για διαφορετικούς λόγους και η τουρκοκυπριακή) να συμφωνήσει σε ένα τέτοιο μόρφωμα «λύσης», που αντί σε αυτόν τον ενάμιση χρόνο που έχει μεσολαβήσει να γίνεται πιο ισόρροπη, όλο και δυσμενέστερη εκδοχή προκύπτει κάθε φορά που «επανασυζητείται» το σχέδιο Ανάν για τους Ελληνοκυπρίους – την πολιτική ηγεσία αλλά και τους πολίτες…
Μέχρι αργά χθες το απόγευμα, «έπαιζε» στο παρασκήνιο (έστω υπό τη μορφή… ευσεβούς πόθου του πλέγματος «ξένος παράγων»!) ακόμη και το σενάριο της υπογραφής από τα ενδιαφερόμενα μέρη μιας συμφωνίας «λύσης» πάνω στον γνωστό ήδη καμβά, ώστε οι πολιτικές ηγεσίες των δύο πλευρών να ασκήσουν με την υπογραφή τους πίεση στον λαό που θα κληθεί με δημοψήφισμα να αποφασίσει αν δέχεται ή όχι την προτεινόμενη από τον κ. Ανάν λύση. Και είναι αυτό το σενάριο (και οι σχετικές πιέσεις που ασφυκτικά ασκούνται προς την κατεύθυνση της υλοποίησής του) απολύτως ενδεικτικό για την πρωτοφανή «πρεμούρα» του OHE (δηλαδή των ΗΠΑ, κατά κύριο λόγο, και των Βρετανών – με την E.E. από καταδεκτικό ως αδιάφορο «παρατηρητή» κι ας αφορά η όλη υπόθεση ένα κράτος που γίνεται οσονούπω επίσημα μέλος της!) να υπάρξει «λύση κι ό,τι λύση να είναι…», που πάντως δεν θα δυσαρεστεί την… Αγκυρα, δεδομένου ότι θέμα υπογραφής των ενδιαφερομένων μερών στο σχέδιο λύσης ΠΡΙαπό τα δημοψηφίσματα, δεν είχε καν τεθεί στις συνομιλίες της Νέας Υόρκης!
Τέτοια εξέλιξη του σχεδίου Ανάν και της «οριστικής λύσης» που προέβλεπε στο πολιτικό πρόβλημα της Κύπρου, σίγουρα δεν τη… φαντάζονταν ακόμη και οι πιο (αλλά καλόπιστοι!) ένθερμοι υποστηρικτές της αρχικά, εκείνοι που πίστευαν πως με την ευρωπαϊκή ένταξη του νησιού στην E.E. «εκ των πραγμάτων» και σταδιακά θα αμβλύνονταν οι διαφορές των δύο κοινοτήτων και ο ανεπτυγμένος Νότος θα συμπαρέσυρε στη συνεργασία και την αρμονική λειτουργικότητα και τον υπανάπτυκτο Βορρά στο νησί… Και σίγουρα, ούτε ο πρωτεργάτης του σχεδίου της εισόδου της Κύπρου στην E.E., ο αείμνηστος Γιάννος Κρανιδιώτης (αλλά και όλοι οι άλλοι στο ελληνικό πολιτικό στερέωμα που προσέβλεπαν σε μια τέτοια ευρωπαϊκή προοπτική της νήσου) διενοείτο ποτέ πως… θα καταντούσαμε η Κύπρος-μέλος της Ενωμένης Ευρώπης να… εξαιρείται του «κοινοτικού κεκτημένου», η πολιτική της εξουσία και η κρατική λειτουργία να υπόκεινται στην… επιδιαιτησία ξένων διορισμένων δικαστών (και μάλιστα ούτε καν… Ευρωπαίων!), και να μην έχει καν το δικαίωμα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο!
Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ βεβαίως και θέλουν «λύση» του Κυπριακού, για να λείψει από τη μέση ένα από τα εμπόδια («τυπικό» – τα πραγματικά και ουσιαστικά είναι άλλα, κι ας μην ομολογούνται επισήμως από τους Ευρωπαίους!) που δυσκολεύουν την ευρωπαϊκή προοπτική της Αγκυρας, για την οποία τόσο πολύ ενδιαφέρονται και προωθούν (όχι, φυσικά, για το… καλό της E.E.!) με κάθε τρόπο… Οι Βρετανοί (συντάκτες του αρχικού σχεδίου Ανάν αλλά και όλων των εν συνεχεία «βελτιωμένων εκδοχών» του) ενδιαφέρονται κυρίως για τη διατήρηση του γεωπολιτικοστρατιωτικού «στάτους» που έχουν (και με το Σχέδιο Ανάν… επεκτείνουν!) στο νησί – πέραν του παραδοσιακού «σέρβις» που προσφέρουν στις ΗΠΑ. Και η E.E. φαίνεται να αποδέχεται (και να μην πολυενδιαφέρεται, ίσως – στο κάτω κάτω μια μικρή χώρα 850.000 κατοίκων είναι η Κύπρος στο ευρωπαϊκό σύνολο των 700 εκατομμυρίων…) την ιδέα πως θα ‘χει και μια «προβληματική» περίπτωση στην οικογένεια, που θα παλεύει να βρει κάπως, κάποτε μια λύση…
Κανείς εχέφρων άνθρωπος, απαλλαγμένος από ιδεοληψίες και εθνικίστικους φανατισμούς δεν θα ισχυριστεί πως έτσι όπως εξελίχθηκε το κυπριακό πρόβλημα, λύση του χωρίς υποχωρήσεις και συμβιβασμούς (επώδυνους, θλιβερούς, ίσως και σε κάποιο βαθμό απαράδεκτους…) για την ελληνική πλευρά είναι δυνατόν να προκύψει. Και δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως δυστυχώς (και με ελλαδικές ευθύνες, ευθύνες μεγάλες…) η κατάσταση όπως έχει σήμερα διαμορφωθεί στο πολύπαθο νησί, είναι αποτέλεσμα ενός πολέμου, μιας εισβολής και στρατιωτικής κατοχής… Και ποτέ τα τετελεσμένα που κερδήθηκαν με τα όπλα (έστω και με εγκληματική παραβίαση του διεθνούς δικαίου…) δεν άλλαξαν με τη διαδικασία των… διαπραγματεύσεων και μάλιστα εις βάρος εκείνων που επιβλήθηκαν με τα όπλα. Αυτό λέει η ρεαλιστική θεώρηση της ιστορίας και της πραγματικότητος…
Ρεαλισμός, όμως, είναι και το να μην αποδέχεσαι μια «λύση», όχι γιατί είναι (αυτό λογικά το αναγνωρίζεις εκ των πραγμάτων!) επώδυνη για την πλευρά σου και προϊόν συμβιβασμού και υποχωρήσεων, αλλά επειδή είναι πρόδηλο πως στο μέλλον, και όχι το πολύ μακρινό, αντί να… λύνει προβλήματα θα δημιουργεί διαρκώς και νέα, με απρόβλεπτες συνέπειες. Και να προτιμάς την «εκκρεμότητα», με την προσδοκία να αλλάξουν κάποτε οι συνθήκες…