Ημεταρρύθμιση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών έχει καταστεί πλέον αναγκαία. Τα σφάλματα προήλθαν από όλους τους κλάδους των υπερεξοπλισμένων υπηρεσιών ασφαλείας και πολλά από αυτά αποκαλύπτονται στο πόρισμα της Επιτροπής για την 11η Σεπτεμβρίου. Τα συμπεράσματα του κειμένου του πορίσματος μπορούν να συνοψισθούν ως εξής: Αν και η CIA αναγνώρισε πριν από έξι χρόνια ότι η Αμερική βρίσκεται σε πόλεμο με την αλ Κάιντα, η Επιτροπή προτείνει σήμερα τον πολιτικό υποβιβασμό της. Οι ανώτατοι αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών του Πενταγώνου, οι οποίοι διακρίθηκαν για την αναβλητικότητά τους στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, θα λάβουν αυξημένες αρμοδιότητες. O Λευκός Οίκος, ο οποίος πολιτικοποίησε όσο ποτέ άλλοτε τις υπηρεσίες πληροφοριών, όχι μόνο δεν τιμωρείται, αλλά εξασφαλίζει τον δικό του Τσάρο της Αντικατασκοπείας. O νέος θώκος, σύμφωνα πάντα με την Επιτροπή, θα πρέπει να έχει αρμοδιότητα και πάνω στην εσωτερική αντικατασκοπεία. Αν και η κοινότητα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών πάσχει από την ύπαρξη ισχυρών αντιμαχόμενων φέουδων, η Επιτροπή πιστεύει ότι η κατάσταση θα βελτιωνόταν με τη δημιουργία μερικών ακόμη τέτοιων φέουδων.
Ισως η σύνοψη αυτή του πορίσματος και των συστάσεων της Επιτροπής για την 11η Σεπτεμβρίου να είναι άδικη. H απόφαση του Τζορτζ Μπους, αλλά και του Τζον Κέρι, να επικυρώσει τις συστάσεις της επιτροπής, προσδίδει στις συστάσεις αυτές αδικαιολόγητη αίγλη. H Επιτροπή για την 11η Σεπτεμβρίου επρόκειτο να παρουσιάσει προτάσεις, οι οποίες θα έπρεπε να τεθούν σε δημόσια συζήτηση. Οι προτάσεις αυτές θα έπρεπε με τη σειρά τους να τροφοδοτήσουν πραγματική ανταλλαγή απόψεων, απαλλαγμένη από μικροπολιτικές επιδιώξεις. H τρομοκρατία δεν μπορεί άλλωστε να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά παρά μόνο με την ενίσχυση των δημοκρατικών διαδικασιών. H Αμερική δεν χρειάζεται άλλη μία Επιτροπή – σφραγίδα, αλλά ανοικτό διάλογο. Τέτοιος διάλογος δεν αποτολμήθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου ή πριν από τον πόλεμο στο Ιράκ, ενώ οι δεινές επιπτώσεις της μυστικοπάθειας αυτής είναι σήμερα πασιφανείς. H σπουδή των πολιτικών ηγετών να συστρατευθούν με τις συστάσεις της Επιτροπής αποκαλύπτει τον πανικό που έχει καταλάβει τον πολιτικό κόσμο. Οι πολιτικοί κάθε ιδεολογικής χροιάς θέλουν οπωσδήποτε να βρίσκονται στην «ορθή» πλευρά της συζήτησης για την τρομοκρατία, αδιαφορώντας για τις ενοχλητικές -αλλά ουσιαστικές- λεπτομέρειες. Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι εκείνος που μας ενέπλεξε στον ιρακινό κυκεώνα.
Το καλύτερο με την Επιτροπή της 11ης Σεπτεμβρίου είναι ότι προκάλεσε την αναβίωση του πολιτικού κέντρου στα πολιτικά πράγματα των ΗΠΑ. Επέτρεψε έτσι στα δύο κόμματα να ομονοήσουν, οδηγώντας την κυβέρνηση Μπους να εμφανίζεται ως η καλύτερη φίλη της Επιτροπής, παρά τις εναγώνιες προσπάθειες κυβερνητικών αξιωματούχων να εκτροχιάσουν τις εργασίες της τους τελευταίους μήνες. Αυτού του είδους η υποκρισία είναι σχεδόν ευπρόσδεκτη.
Είναι επίσης ενθαρρυντικό ότι η Επιτροπή συσπειρώθηκε μετά από λυσσαλέα πολιτική επίθεση που δέχθηκε το Δημοκρατικό μέλος της και πρώην υφυπουργός Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Κλίντον Τζέιμι Γκόρελικ από τον υπουργό Δικαιοσύνης Τζον Ασκροφτ. Δεν χρειάζεται κανείς να είναι φίλος της Γκόρελικ (όπως τυχαίνει να είμαι εγώ) για να θεωρεί λασπολογία την προσπάθεια του Ασκροφτ να την κατηγορήσει προσωπικά για τα προβλήματα του FBI πριν από την 11η Σεπτεμβρίου. Οταν τα στελέχη της κυβέρνησης Μπους προσπάθησαν να διαιρέσουν τα δέκα μέλη της Επιτροπής σε κομματικές βάσεις, αυτά -προς τιμήν τους- αντέδρασαν με το να συσπειρωθούν.
Παρ’ όλα αυτά η άκριτη αποδοχή των προτάσεων της Επιτροπής είναι απογοητευτική. Ενώ το μελάνι της έκθεσης των 567 σελίδων δεν είχε ακόμη στεγνώσει, ο Τζον Κέρι είχε ήδη δώσει την έγκρισή του. Σε μία προσπάθεια να συνδεθεί όσο πιο στενά μπορούσε με την εικόνα εθνικής ενότητας, την οποία προέβαλε η Επιτροπή, ο Κέρι πρότεινε την επέκταση των εργασιών της για άλλους 18 μήνες. H υποστήριξη του Κέρι σε μορφές διακυβέρνησης μέσω επιτροπών δεν δημιουργεί εμπιστοσύνη. H χώρα χρειάζεται πρόεδρο, ο οποίος θα αναλάβει προσωπικά τη διαμόρφωση της αντιτρομοκρατικής πολιτικής, θα διαχωρίσει τις καλές προτάσεις από τις άστοχες και θα κατευθύνει τη χώρα μακριά από τη δίνη, στην οποία βρίσκεται σήμερα. Δυστυχώς, η προσέγγιση του Κέρι στο πόρισμα της Επιτροπής συνάδει με τη συντηρητική στάση του απέναντι στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. H Αμερική είναι έθνος σε εμπόλεμη κατάσταση. Συνεχίζουμε, όμως, να μην γνωρίζουμε ποια πολιτική θα ακολουθήσει ο Κέρι στα θέματα του Ιράκ και της Μέσης Ανατολής, παρότι έλαβε το χρίσμα του κόμματός του. Την ώρα που μεγάλη πυρκαγιά κατακαίει τον κόσμο, ο Κέρι μας λέει να υποστηρίξουμε από μακριά την πυροσβεστική υπηρεσία.
Οι προσπάθειες της κυβέρνησης Μπους να ενδυθεί τη σημαία της κομματικής συναίνεσης στην Επιτροπή είναι ακόμη πιο υποκριτική. Μήπως οι επαγγελματίες προπαγανδιστές του Μπους ελπίζουν ότι η χώρα λησμόνησε ότι ο πρόεδρος απαγόρευσε στη Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Κοντολίσα Ράις να καταθέσει ενώπιον της Επιτροπής, προτού υποχρεωθεί να το πράξει εξαιτίας της δημόσιας κατακραυγής; Μήπως πιστεύουν ότι το κοινό δεν θα διαβάσει το πόρισμα και δεν θα δει εκεί τις εγκληματικές παραλείψεις της κυβέρνησης Μπους να κινητοποιήσει τους μηχανισμούς για την αντιμετώπιση της απειλής από την αλ Κάιντα;
Ας αφήσουμε λοιπόν τη συζήτηση να εξελιχθεί. Προσωπικά, πιστεύω ότι η Επιτροπή σφάλλει προτείνοντας τη θεσμοθέτηση τσάρου της αντικατασκοπείας στο Λευκό Οίκο. Τέτοιος θώκος υπάρχει ήδη στην αμερικανική κυβέρνηση και ονομάζεται «Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας». Για όσους αμφιβάλλουν σχετικά με την αποτελεσματικότητα του Συμβούλου, ας στραφούν στην ιστορία για να δουν τι έπραξαν ο Χένρι Κίσινγκερ και ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, όταν βρέθηκαν στη θέση αυτή.
Πιστεύω επίσης ότι το σχέδιο της Επιτροπής για δημιουργία σειράς Κέντρων Εθνικών Πληροφοριών, το κάθε ένα από τα οποία θα συλλέγει πληροφορίες για συγκεκριμένο θέμα, είναι εσφαλμένη. Μου θυμίζει τη συγχώνευση AOL-Time Warner και τον ενθουσιασμό που αυτή είχε προκαλέσει, προτού διαψευσθούν οι πρωτοποριακές της εξαγγελίες. Εάν εφαρμοσθεί, το μέτρο θα καταρρεύσει κάτω από το ίδιο του το γραφειοκρατικό βάρος.
Ισως κάνω λάθος. Μπορεί οι εξαιρετικές αυτές ιδέες να αποδείξουν την αξία τους, εφόσον αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης. Εκεί έπρεπε να βρίσκεται το κέντρο βάρους της προεκλογικής εκστρατείας: στη συζήτηση του πώς ένα έθνος σε εμπόλεμη κατάσταση μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την τρομοκρατία. Θα ήταν άδικο, εάν η Επιτροπή για την 11η Σεπτεμβρίου κατέπνιγε τη συζήτηση αυτή, την οποία θα έπρεπε να τροφοδοτεί.