Προλογικα

3' 43" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

H ρημαγμένη αρκτική πόλη ανθρακωρύχων Βορκούτα δεν είναι τόπος πρόσφορος για οικονομική ανάπτυξη και ο δήμαρχος Ιγκόρ Σπέκτορ προσπαθεί να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις των καιρών με τα λιγοστά μέσα που διαθέτει. Οι προσδοκίες του διακρίνονται από πρωτοτυπία. «Το όνειρό μου είναι να φτιάξω ένα γκούλαγκ», εξανίσταται σε ένα ξέσπασμά του. O κ. Σπέκτορ δεν εννοεί στρατόπεδο εργασίας, αλλά ένα γκούλαγκ για τουρίστες, στο πλαίσιο ενός «ακραίου τουρισμού». Περιγράφει το αλλόκοτο όραμά του για την ανασύσταση των ακραίων συνθηκών διαβίωσης, όπου οι τουρίστες θα ξαπλώνουν σε άβολα και σκληρά κρεβάτια με σανίδες μέσα σε ξύλινες καλύβες, θα τρώνε χυλό από ραπανάκια περιωσμένοι με συρματοπλέγματα στο ψεύτικο στρατόπεδο, το οποίο θα φυλάσσεται από στρατιώτες με σκυλιά. «Θα μπορούμε να υποδεχόμαστε Αμερικανούς τουρίστες, στους οποίους θα δίνουμε την ευκαιρία να δραπετεύσουν. Οι φύλακες θα τους πυροβολούν με σφαίρες με μπογιά (paint balls) και όχι πραγματικά πυρά», συνεχίζει ο δήμαρχος.

Βάρβαρη επένδυση

Είναι δύσκολο να πει κανείς εάν το σχέδιο του Σπέκτορ είναι καθαρή τρέλα, ή μια πράξη απόγνωσης. Ομως οι αντιδράσεις στην ιδέα, η οποία ετέθη πρώτη φορά το 2003 στη διάρκεια συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου, στην οποία μετείχαν και επιζώντες των στρατοπέδων της Βορκούτα, ήταν ανάμεικτες. H δασκάλα, Τατιάνα Αντρέγιεβα, η οποία οργανώνει σχολικές επιμορφωτικές εκδρομές στα ερείπια των στρατοπέδων της Βορκούτα, χαρακτήρισε «βέβηλο» το εγχείρημα. Λόγω του απολυταρχικού καθεστώτος ήταν εύκολο για τον Στάλιν να κατασκευάσει ένα πελώριο δίκτυο από γκούλαγκ, τα οποία κατάπιαν εκατομμύρια ανθρώπους στη διάρκεια του Μεγάλου Τρόμου της δεκαετίας του 1930. Ομως ο κ. Σπέκτορ έχει να αντιμετωπίσει εμπόδια, που ο Στάλιν με την παντοδυναμία του δεν θα μπορούσε ποτέ του να φανταστεί. «Χρειαζόμαστε κάποιου είδους επένδυση», τονίζει ο δήμαρχος, περιγράφοντας το μεγαλύτερο πρόσκομμα για την εφαρμογή του σχεδίου. H σημαντικότερη ξένη επένδυση στη Βορκούτα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, προήλθε από ένα πρόγραμμα της Παγκόσμιας Τράπεζας, το οποίο είχε στόχο την ενθάρρυνση των κατοίκων, να εγκαταλείψουν τον μακρινό Βορρά, προκειμένου να αναζητήσουν αλλού την τύχη τους.

Τα ανθρακωρυχεία κλείνουν

Η πόλη Βορκούτα, η οποία χτίστηκε με τον ιδρώτα των κρατουμένων στα γκούλαγκ, 1.900 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Μόσχας και 160 χιλιόμετρα πάνω από τον Αρκτικό Κύκλο, σήμερα αργοπεθαίνει και οι εναπομείναντες κάτοικοι δεν έχουν ούτε τα μέσα για να την εγκαταλείψουν. Μια πινακίδα της σοβιετικής περιόδου, η οποία παρέμεινε στην κορυφή κεντρικού κτιρίου, προτρέπει τον λαό να παράγει περισσότερο άνθρακα, τον πόρο, ο οποίος προσέλκυσε τους πρώτους αρχιτέκτονες του γκούλαγκ, το 1930. Στη συνέχεια μετασχηματίσθηκε σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας για δύο εκατομμύρια κρατούμενους, μέχρι το κλείσιμο των στρατοπέδων το 1950. Ομως και τα ανθρακωρυχεία σιγά σιγά κλείνουν. Υπήρχαν κάποτε 13, διασκορπισμένα σε κατοικημένες περιοχές γύρω από τη Βορκούτα. Τώρα λειτουργούν μόλις έξι. Τα υπόλοιπα έχουν εγκαταλειφθεί στο έλεος της αρκτικής φύσης, τα κτίριά τους λεηλατήθηκαν ή ισοπεδώθηκαν για να μην ξανακατοικηθούν. Το 1990, λίγο πριν από τη σοβιετική κατάρρευση, οι κάτοικοι αριθμούσαν 217.000, σήμερα απομένουν γύρω στις 130.000.

Τα σχέδια του δημάρχου Σπέκτορ παραμένουν ασαφή, όμως έχει ήδη επιλέξει κάποια από τις εγκαταλελειμμένες περιοχές για τη δημιουργία του γκούλαγκ. H περιοχή λέγεται Ούζνι που σημαίνει «νότια» και ήταν ένα από το 132 στρατόπεδα στα περίχωρα της Βορκούτα στο απόγειο της περιόδου των γκούλαγκ. H ιδέα, σε γενικές γραμμές, όπως εξηγεί ο δήμαρχος, ήταν η αναβίωση της αίσθησης των στρατοπέδων της Αρκτικής. «Θα πρέπει να μοιάζουν με τα σταλινικά στρατόπεδα, ώστε ο κόσμος σήμερα να μπορεί να καταλάβει τα όσα πέρασαν αυτοί οι άνθρωποι», τόνισε ο κ. Σπέκτορ, «O κόσμος πρέπει να δει, ό,τι ακριβώς δεν πρέπει να επαναληφθεί», συμπληρώνει. Επιπλέον οι επισκέπτες θα μπορούν να χρησιμοποιούν το στρατόπεδο ως βάση για τις εξορμήσεις τους, για κυνήγι ή ψάρεμα στην τούντρα, στα περίχωρα της Βορκούτα.

Ο «Βιομηχανικός»

Η κ. Αντρέγιεβα, η δασκάλα, η οποία υποστηρίζει κάθε προσπάθεια αναγνώρισης τις μελανής ιστορίας της Βορκούτα, κατηγόρησε τον δήμαρχο για υποκρισία, τονίζοντας ότι επισήμως δεν έχει καταβληθεί καμία προσπάθεια για τη διατήρηση των υπολειμμάτων των στρατοπέδων που βρίσκονται στην περιοχή. Εκείνη θα επιθυμούσε την κατασκευή ενός μουσείου. Το μοναδικό, μέχρι σήμερα γνωστό μνημείο των θυμάτων του γκούλαγκ της Βορκούτα είναι ένα κατακλυσμένο από αγριόχορτα, νεκροταφείο, κοντά στο εγκαταλελειμμένο συνοικισμό, με την ονομασία «Βιομηχανικός». Εκεί 53 κρατούμενοι πυροβολήθηκαν και θάφτηκαν μετά την εξέγερση του 1953.

Εξάλλου, η ιδέα του δημάρχου Σπέκτορ δεν κατόρθωσε να προσελκύσει επενδυτές. Με την ιδιωτικοποίηση των ανθρακωρυχείων, τα οποία δεν υποστηρίζονται πλέον από το κράτος, η ανάγκη εξεύρεσης νέων οικονομικών πόρων για την ενδυνάμωση της οικονομίας της Βορκούτα είναι επιτακτική. «O καπιταλισμός, στη χειρότερη μορφή του, έφθασε μέχρι εδώ. H Βορκούτα δεν διαθέτει άλλο μέσο επιβίωσης», μονολογεί ο δήμαρχος Σπέκτορ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή