Εμεις

3' 17" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Το 2005 θα το θυμόμαστε και σαν χρονιά τουρισμού. Οι αριθμοί, οι αφίξεις, οι εισπράξεις, η δημοσιότητα, όλα περιστρέφονται γύρω από το πολυαναμενόμενο θαύμα, που ήλθε να σώσει τη χειμαζόμενη εθνική οικονομία. Μπορεί όμως ο τουρισμός να ξεκολλήσει τη χώρα από τα ρηχά; Ας δούμε.

Ηδη καιρό πριν από τους Ολυμπιακούς του 2004, κατά την περίοδο προετοιμασίας, η διαρκώς τροφοδοτούμενη προσδοκία ήταν η ανάκαμψη του τουρισμού. Η γιγάντια επιχείρηση Αθήνα 2004 θα πρόβαλε τη χώρα και θα προσείλκυε επισκέπτες. Η Βαρκελώνη ήταν ένα μοντέλο προς μίμηση.

Πράγματι, η τουριστική βιομηχανία αναθερμάνθηκε φέτος, έπειτα από τρεις τέσσερις ανάποδες χρονιές. Οι ξένοι ήλθαν. Καιρός να λογαριάσουμε τώρα σοβαρά: πόσο κόστισε η προσέλκυση; Ποια τα κέρδη, τωρινά και μακροπρόθεσμα; Πόσο τονώνεται συνολικά και δομικά η ελληνική οικονομία;

Κατά μια στενά οικονομική εκτίμηση, η τεράστια δαπάνη για τους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι αδύνατον να ισοσκελιστεί από τα έσοδα του τουρισμού. Κι όμως, καθώς φαίνεται, αυτό το κεφάλαιο δημοσιότητας ρευστοποιήθηκε φέτος. Αγνωστο παραμένει πόσο θα διαρκέσει αυτό το κεφάλαιο δημοσιότητας. Αγνωστο επίσης παραμένει αν όσοι ήλθαν έμειναν ευχαριστημένοι από τη διαμονή τους και θα λειτουργήσουν ως άτυποι διαφημιστές. Η μόνη βεβαιότης, μέχρι στιγμής, είναι οι δαπάνες προβολής που έχει ήδη καταβάλει και προγραμματίζει το υπουργείο Τουρισμού, τα δεκάδες νέα γραφεία του ΕΟΤ σε ξένες χώρες και η στοχοπροσήλωση: αύξηση των αριθμών με κάθε μέσο, ποσότητες.

Είναι όμως ο τουρισμός μόνο αριθμοί; Μήπως είναι και η δομή του προϊόντος, μήπως είναι και η διάρθρωσή του, οι ποικίλοι χαρακτήρες του, η διάρκεια του προϊόντος, η μακροπρόθεσμη αξία του, η πρόνοια για να αποφευχθούν παράπλευρες ζημίες, υπερεκμετάλλευση, απαξίωση; Αυτές οι σκέψεις, αυτός ο σχεδιασμός και η πρόνοια απαιτούνται προπάντων – όχι η στενόθωρη προσήλωση στην αύξηση των αριθμών.

Μετά τέσσερις πέντε δεκαετίες τουρισμού, μετά πολλά λάθη και καταστροφές, μετά το ξεπνόισμα των παλαιών συνταγών «αθωότητας», οι Ελληνες δεν έχουν περιθώρια να μη συλλογίζονται πάνω στη φύση του τουριστικού προϊόντος· απλούστατα διότι ο τουρισμός μετά την άγρια πρωταρχική συσσώρευση του ’60 και ’70, δεν είναι μόνο οικονομικό φαινόμενο, έχει πια διαποτίσει τις τοπικές κοινωνίες, τον εθνικό κορμό ολόκληρο.

Κατά την αθώα και άγρια πρώτη περίοδο, η Ελλάδα μπήκε φουριόζα στην παγκόσμια αγορά τουρισμού, που τότε αναδυόταν μαζική, μαζί με τις μαζικές κοινωνίες της Δύσεως, τις δημοκρατικές και καταναλωτικές. Μπήκε προσφέροντας ό,τι διέθετε εν αφθονία: απαράμιλλο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, ντυμένο με την αρχαία αίγλη, με μια νότα εξωτισμού, με μεσογειακή θέρμη, με πρόσωπα γελαστά παρότι φτωχικά· πρόσφερε απλόχερα αισιοδοξία και αιωνιότητα, σ’ έναν κόσμο που τον είχε ανάγκη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ολη η Ευρώπη βημάτιζε σε αυτό τον ρυθμό ξενοιασιάς και υλικής απόλαυσης· μετά τον πόνο και την καταστροφή, μετά τον κόπο της ανοικοδόμησης, μετά τα χαρακώματα και τις φάμπρικες, τα νέα φθονούμενα ορόσημα της μικρομεσαίας Ευρώπης ήσαν το Σεν Τροπέζ, το Κάπρι, η Υδρα και η Μύκονος, πλέι μπόι με λευκά παντελόνια και κορίτσια με μπικίνι, κι όλα υπό τον ήλιο, σαν ταινία της Μπριζίτ Μπαρντό.

Αυτή η εποχή παρήλθε προ πολλού. Ο τουρισμός τώρα δεν είναι οι παννυχίδες του Ωνάση με μπουζούκια – εκεί τα πήγε καλά τότε η Ελλάς. Τώρα τουρισμός είναι κυρίως οι ορδές της εργατικής τάξης από τον Βορρά που αγοράζουν φτηνά πακέτα Αιγαίου. Ή τουλάχιστον αυτό έφτασε να είναι. Και η χώρα πορεύεται με σκουριασμένα εργαλεία· ανανέωσε το προϊόν μόνο ως προς το ξεσάλωμα: στους Βόρειους προσφέρει αλκοολοτουρισμό, στους εν τω μεταξύ πολλαπλάσιους ιθαγενείς προσφέρει αγοραίο γκλάμουρ.

Σε ποιους τόπους; Δείτε τα νησιά, τις Κυκλάδες, από ένα αεροπλάνο: τα νησιά είναι πια πόλεις… Κατακερματισμένα σε «άρτια οικόπεδα των 4 στρεμμάτων», ξεχειλίζουν κτίσματα προς τις παραλίες που ξεχειλίζουν κι αυτές μαγαζιά και ομπρέλες. Τα έχουμε δει όλοι.

Το περιβάλλον, θείο δώρο και πρωταρχικό κεφάλαιο, το βουλιάζουμε. Το τουριστικό προϊόν που προσφέρουμε βουλιάζει κι αυτό, χρόνο τον χρόνο. Μαζί του καθιζάνει και το ανθρωπογενές περιβάλλον, οι κοινωνίες γέρνουν κουρασμένες και άπληστες. Προϊόν χωρίς χαρακτήρα, από παραγωγούς χωρίς ταυτότητα. Κι όμως: έννοιες όπως αειφόρος ανάπτυξη και φέρουσα ικανότητα ενός τόπου, διδάσκονται στα πανεπιστήμια, περιλαμβάνονται σε πολιτικές της Ε.Ε., έχουν κάποιο νόημα. Ακόμη.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή