Αυτή τη φορά η «Αργώ», το μυθολογικό πλοίο με τον Ιάσονα και τους Αργοναύτες -το οποίο είναι και το σήμα του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης- «ταξίδευσε προς ανατολάς, όχι στην Κολχίδα για να φέρει πίσω το Χρυσόμαλλον Δέρας, αλλά για να προσφέρει σεβασμό και αγάπη στο βυζαντινό μνημείο στα Μύρα της Λυκίας, την Εκκλησία όπου έζησε, λειτούργησε, θαυματούργησε, ο Αγιος Νικόλαος, ο προστάτης των θαλασσινών και των αδυνάτων. Ως Επίσκοπος Μύρων εκχριστιάνισε τους κατοίκους των Μύρων και, όταν τον κάλεσε ο Κύριος το 330 μ.Χ. ετάφη στον χώρο της Επισκοπής, όπου οι πιστοί έχτισαν πρώτα παρεκκλήσι και αργότερα μεγαλοπρεπή ναό, που έγινε τόπος προσκυνήματος και συνεχίζεται ώς σήμερα… Με ένα ελαφρό αεροπλάνο, το Beechcraft Aviator, ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, ο κ. Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, παίρνοντας μαζί του δημοσιογράφους του ελληνικού Τύπου και τέσσερα συνεργεία τηλεοράσεως, προσγειώθηκαν στο μοντέρνο, μεγάλο και άδειο αυτήν την εποχή αεροδρόμιο της Andalya, όπως ονόμασαν την Αττάλεια οι Τούρκοι, και κατευθύνθηκαν οδικώς προς τον τόπο του προορισμού, τα Μύρα, το σημερινό Demre (από τη γενική «των Μύρων»), όπου βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου στο κέντρο της πόλης. Τα Μύρα έχουν πάρει το όνομά τους από «το μύρον», λευκό ευωδιαστό λουλουδάκι της περιοχής. H ελπίδα για ειρήνη και δημιουργία μέσα από καλή συνεργασία μεταξύ των δύο γειτονικών χωρών, της Ελλάδος και της Τουρκίας, και αυτή ευωδιάζει. Και αυτό «το μύρον», μέσα από την πολιτιστική συνεργασία, ήρθε η ελληνική πλευρά, με πρωτοβουλία του Δ.Σ. του Ιδρύματος Ωνάση, να το εναποθέσει, νοερά, στον κενό πλέον, τάφο του Αγίου της Ορθοδοξίας, του οποίου το λείψανο βρίσκεται στο Μπάρι της Ιταλίας. Αλλά η αύρα του χριστιανικού και θαυματουργού έργου του Αγίου Νικολάου υπάρχει πάντα στα Μύρα, όπου ορθώνεται, σιωπηλό και επιβλητικό μνημείο, ο ναός του, προκύνημα τώρα και των Ρώσων, που θέλουν τον Αγιο Νικόλαο να είναι ο Santa Claus, (παραφθορά του Saint Nicholas του ορθόδοξου Αγίου Νικολάου…).
Και επειδή η φήμη κόσμον, και δη τουρίστες, φέρει, δεν αργούν και οι Δυτικοί να παρουσιάσουν τον Αγιο ως τον δικό τους καλόκαρδο Αγιο, να φέρνει δώρα στα παιδιά. Μια ρόδινη λαξεμένη πέτρα, εν είδει ηρώου με επιγραφή στα αγγλικά, δίνει στον Αγιο των Μύρων την εκδοχή ενός ξένου περιηγητή, ως αγίου των παιδιών. Αλλά εκείνο που βάρυνε, σαν ογκόλιθος, στην καρδιά του Ελληνα δημοσιογράφου, ήταν ένα «χαρωπό» άγαλμα του Αγίου των χριστουγεννιάτικων δώρων, με τη στολή, άσπρη και κόκκινη, στο μέσο της πλατείας!
Ναός – Μνημείο
Η θολοσκέπαστη τρίκλιτη Βασιλική του Αγίου Νικολάου, που χτίστηκε το 520 μ.Χ. πάνω στα θεμέλια του πρωτοχριστιανικού παρεκκλησιού, θεωρείται το τρίτο σε σπουδαιότητα βυζαντινό κτίσμα της Ανατολίας. Και ως προστατευόμενο μνημείο, στο πλαίσιο του ICOMOS, αναστηλώνεται και αναδεικνύεται αρχιτεκτονικά και λειτουργικά, με πολιτιστική συνεργασία μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, στη φάση των εργασιών του 2005. Για εφέτος το Ιδρυμα Ωνάση πρόσφερε ένα μεγάλο χρηματικό ποσόν, ανάλογο προς τα 25.000 δολάρια που πρόσφερε τη χρονιά αυτή το Ιδρυμα Vehbi KoŒ, με επίτιμο πρόεδρό του, τον γιο του ιδρυτή, τον μεγαλοεπιχειρηματία Ραχμί Κοτς, ο οποίος συνεισφέρει στο όλο έργο ανασκαφής και αναστήλωσης του Μνημείου. Το 1989 ήταν το έτος εκκίνησης των εργασιών από το υπουργείο Πολιτισμού της Τουρκίας, ως «αρχαιολογικός χώρος Παγκοσμίου Πολιτιστικής Κληρονομιάς», με επίβλεψη του Πανεπιστημίου Haceteppe της Αγκυρας, η καθηγήτρια του οποίου, η δραστήρια dr Yildiz Otken, είναι επικεφαλής των ανασκαφών. Με πρόσκληση του Πανεπιστημίου προς τους χορηγούς του 2005 και αυτοί είναι το Ιδρυμα Ωνάση, το Ιδρυμα Vehbi koŒ και το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως έγινε η ειδική εκδήλωση στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στα Μύρα, παρουσία του προέδρου του Δ.Σ. κ. Αντώνη Σ. Παπαδημητρίου, του κ. Rahmi KoŒ και του Μητροπολίτη Μύρων δρ Χρυσόστομου Καλαϊτζή, ο οποίος εκπροσώπησε το Πατριαρχείον.
Το σφίξιμο της καρδιάς της ελληνικής δημοσιογραφικής αποστολής λόγω της εικόνας «τουριστικού παζαριού» στην πλατεία των Μύρων, απάλυνε η ίδια η θέα του ναού. Και, ιδίως, η προσεκτική επιστημονική πορεία της ανασκαφής και των εργασιών για τη συντήρηση-αποκατάταση των τοιχογραφιών, που ήταν και το θέμα της σεμνής επίσημης τελετής. Παρόντες ο κυβερνήτης και αντινομάρχης της Andalya, o δήμαρχος του Demre και από ελληνικής πλευράς ο πρέσβης μας στην Αγκυρα κ. Γεώργιος Γεννηματάς και ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου. Οι ομιλίες έγιναν μπροστά στο σύνθρονον, πρώτη η δρ Otken τόνισε τη σημασία της ανασκαφής και εξήγησε το όλο πλάνο εργασίας για την ανάδειξη του μνημείου «που ανήκει στην παγκόσμια κληρονομιά» και παρουσίασε τους αρχιτέκτονες και συντηρητές της ομάδας της, με παρόντα τον αρχαιολόγο και ειδικό στην αποκατάσταση κ. T. Ridvan-Isler, ο οποίος, αμέσως μετά έκανε τη ξενάγηση στον ταφικό χώρο, στη νότια πτέρυγα του ναού, όπου βρίσκονται οι αποκατεστημένες τοιχογραφίες από τον βίο του Αγίου Νικολάου.
Τη διαδέχθηκε, ύστερα από τη δική της παρουσίαση, ο κ. Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, εύλογα συγκινημένος. Είχε κάνει και αυτός, μπαίνοντας όπως όλοι μας, τον σταυρό του, μπροστά στο άδειο Ιερό. Μίλησε εκ μέρους του Δ.Σ. του «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» και έδωσε, μαζί με τον λόγο της παρουσίας του στα Μύρα -που είναι μια γενναία χορηγία για τις εργασίες αποκατάστασης μέσα στο 2005- και ένα μήνυμα. «H παρουσία και διατήρηση του μνημείου στη γεωγραφική περιοχή της αρχαίας Λυκίας, καθώς και η λειτουργία του στη διάρκεια των αιώνων αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα αρμονικής συνύπαρξης διαφορετικών λαών και πολιτισμών και καταδεικνύει την αναγκαιότητα της συνειδητοποίησης της έννοιας της ανεκτικότητας σε επίπεδο πολιτικών, θρησκευτικών και οικονομικο-κοινωνικών πεποιθήσεων. Αυτό το μήνυμα -υπεγράμμισεν- είναι ιδιαίτερα σημαντικό τώρα, στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης που όλοι οι λαοί βιώνουν σήμερα». Για να επιτευχθεί η καλή συνεργασία στον πολιτιστικό τομέα, χρειάσθηκε η συμβολή των δύο χορηγών. O κ. Ραχμί Κοτς μίλησε στο ίδιο πνεύμα. «Υπάρχουν παγκόσμιες αξίες που δεν έχουν σύνορα. O Αγιος Νικόλαος είναι μια από αυτές τις αξίες», είπε ο κ. Κοτς. «H εκκλησία που βρισκόμαστε είναι σε γη που ανήκει τώρα στην τουρκική δημοκρατία. Εντούτοις ο μυθικός Αγιος Νικόλαος είναι αντικείμενο αγάπης και σεβασμού σε όλον τον κόσμο. Θεωρούμε τους εαυτούς μας τυχερούς που έχουμε παίξει ένα μέρος -και συνεχίζουμε- στην ανασκαφική και αναστηλωτική εργασία της εκκλησίας, που χτίσθηκε στο όνομα του Αγίου Νικολάου και ετάφη κάτω από χώμα και άμμο για εκατοντάδες χρόνια. H αποκάλυψη τον θαυμάσιων τοιχογραφιών για όλον τον κόσμο να δει και να μελετήσει, είναι πλέον γεγονός και θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το υπουργείο Πολιτισμού και τους Ελληνες φίλους μας του ιδρύματος «Αλέξανδρος Ωνάσης» για τη στήριξη και χορηγία τους: «Ενώ μιλούσε ο λευκοντυμένος Ραχμί Κοτς ακούστηκε η φωνή του μουεζίνη στην απογευματινή του προσευχή. Υπόμνηση ότι πρέπει, εκτός από κρατικό μουσείο, να λειτουργεί θρησκευτικά ο ναός που σίγησε το 1922. Απαιτήθηκε ειδική άδεια για να λειτουργηθεί, ανήμερα της εορτής του Αγίου, στις 6/12/2001 από τον μητροπολίτη Μύρων κ.κ. Χρυσόστομο και στις 6/12/2003 από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. «Θα ήμασταν ευγνώμονες και ημείς, ως Πατριαρχείο, όπως και εκ μέρους όλων, των άπειρων, όσων λατρεύουν και ευλαβούνται τον Αγιο Νικόλαο, να τύχουμε προσοχής στο δίκαιο αίτημά μας, να μπορούμε κατόπιν αδείας να λατρεύουμε τον Αγιό μας στον τόπο αυτόν που ήταν, είναι και θα είναι για την πίστη μας ιερός», είπε στην ομιλία του ο μητροπολίτης Μύρων κ.κ. Χρυσόστομος Καλαϊτζής.
«Παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις με τις οποίες οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν τα θέματα, μια πολιτιστική συνεργασία όπως η σημερινή αναδεικνύει τους τρόπους που μπορούν να μας φέρουν κοντά και σύμφωνα με το πνεύμα του ευρωπαϊκού οράματος», ήταν το νόημα της προσεκτικής ομιλίας που έκανε ο πρέσβης μας στην Αγκυρα, έμπειρος διπλωμάτης, ιδίως στα θέματα της περιοχής, κ. Γιώργος Γεννηματάς, τον οποίο συνόδευε η σύζυγός του κ. Αθηνά Γεννηματά, και η μικρή κόρη Χριστίνα. Παρών επίσης ο διευθυντής του Γραφείου Τύπου της πρεσβείας μας ο κ. Δημήτρης Μουστακλής με τη σύζυγό του Ρούλα και ο διευθυντής του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου στην Αθήνα, καθηγητής κ. Δημήτρης Κωνστάντιος, που οι πολύτιμες γνώσεις του φώτισαν πτυχές του ταξιδιού μας. Γιατί, ερχόμενοι στα Μύρα, περνώντας από την περιοχή της Αττάλειας, αγνώριστης λόγω τουριστικής ανάπλασης, έγινε και ξενάγηση – προσκύνημα στην Πέργη και στο Θέατρο της Ασπένδου. Γοργόφτερο και επιμορφωτικό το τριήμερο ταξίδι με το Ιδρυμα Ωνάση στην άλλοτε ακμάζουσα ελληνική Ιωνία.