Οι διαπραγματεύσεις στους κόλπους των «25» για το περιεχόμενο της απάντησης στην τουρκική δήλωση έφεραν για μια ακόμα φορά στην επιφάνεια τις έντονες αντιθέσεις, που διατρέχουν την ίδια την Ε.Ε. όσον αφορά την ενταξιακή προοπτική της Αγκυρας. Το Λονδίνο είναι συνεπές. Λειτουργεί σαν ατζέντης της τουρκικής υποψηφιότητας, γιατί δικαιολογημένα θεωρεί ότι αυτή είναι συμβατή με τη δική του αντίληψη για την Ενωμένη Ευρώπη. Αντιφατική είναι η στάση των κυβερνήσεων, που ενώ ειλικρινώς επιδιώκουν την προώθηση του ενοποιητικού εγχειρήματος, ταυτοχρόνως υποστηρίζουν όχι μόνο ότι η Τουρκία μπορεί να ενταχθεί, αλλά και κάνουν μεγάλες εκπτώσεις στο ζήτημα των κυπροτουρκικών σχέσεων, προκειμένου να τη διευκολύνουν.
Από τις πρώτες δηλώσεις Βιλπέν, ήταν σαφές ότι η Γαλλία επικαλέσθηκε την άρνηση της Αγκυρας να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία με σκοπό να εγείρει ένα εύλογο εμπόδιο στην ενταξιακή πορεία των γειτόνων μας. Το ερώτημα ήταν εξαρχής εάν η Λευκωσία και η Αθήνα θα επεδίωκαν να εκμεταλλευθούν την ευνοϊκή συγκυρία για να δεσμεύσουν -στο πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων- το μετακεμαλικό καθεστώς. Να το δεσμεύσουν για την πλήρη εφαρμογή της τελωνειακής σύνδεσης και για την αναγνώριση στο πλαίσιο ενός χρονοδιαγράμματος.
Οι αντικειμενικές προϋποθέσεις υπήρχαν, αλλά δεν υπήρχε η αναγκαία πολιτική βούληση. Για την ακρίβεια, η Λευκωσία αμφιταλαντεύθηκε ανάμεσα στην τάση της να εκμεταλλευθεί την ευκαιρία και στην αυθαίρετη και φοβική θέση ότι θα είναι επιβλαβές για τα εθνικά συμφέροντα εάν δεν αρχίσουν στις 3 Οκτωβρίου οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας! Μια θέση, που η Αθήνα την έχει μετατρέψει σε δόγμα, μη διστάζοντας να ασκεί και σχετικές πιέσεις στον πρόεδρο Παπαδόπουλο, προκειμένου να τον κρατάει εντός αυτής της γραμμής. Απ’ όλα αυτά προέκυψε μια επαμφοτερίζουσα στάση.
Πολύ σωστά, η Λευκωσία απέφυγε να βγει μπροστά και να μετατρέψει την ανωμαλία τής μη αναγνώρισης από ευρωτουρκικό ζήτημα σε κυπροτουρκικό ζήτημα. Ηταν στοιχειώδες, όμως, να αποσαφηνίσει εξαρχής ότι θα ταχθεί με την πιο προωθημένη πρόταση, που θα πέσει στο τραπέζι. Αντ’ αυτού, ακολουθώντας την Αθήνα, η κυπριακή κυβέρνηση επιχείρησε να συμβιβάσει τα ασυμβίβαστα. Οταν η Βιέννη και το Παρίσι διαπίστωσαν ότι δεν βρίσκουν ανταπόκριση από τους άμεσα ενδιαφερόμενους, ώστε να μετατραπεί το ζήτημα της αναγνώρισης σε εμπόδιο για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, άλλαξαν τακτική. Η Αυστρία έθεσε ευθέως το ζήτημα της ειδικής σχέσης. Η Γαλλία θα αναζητήσει άλλους τρόπους και γι’ αυτό ήλθε σε συνεννόηση με τη Βρετανία όσον αφορά την αντιδήλωση. Το πρακτικό αποτέλεσμα ήταν η Κύπρος να βρεθεί μάλλον μετέωρη.