«Και είπα ότι το θερίον είναι θερίον και ο άνθρωπος είναι χειρότερος» έγραψε ο Μακρυγιάννης στα απομνημονεύματά του δίνοντας ένα διαχρονικό αφορισμό: σε όλες τις ιστορικές περιόδους, από τις πιο σκοτεινές έως αυτές που θεωρούμε ότι ο πολιτισμός και η γνώση έλαμπαν ή κυριαρχούν, διαπράττονται κτηνωδίες. Βασανισμοί για απόσπαση πληροφοριών και ομολογιών (πολιτικών ή θρησκευτικών), βασανισμοί για απόρριψη ιδεών και πεποιθήσεων.
Τα όσα καταγράφονται στις εκθέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας -και δεν αφορούν μόνο σε εμπόλεμες καταστάσεις- δίνουν το εφιαλτικό μέτρο του τι μπορούν να κάνουν άνθρωποι σε ανθρώπους ακόμα και στο όνομα υψιπετών θεωριών.
Αδικούμε τον Μεσαίωνα νομίζοντας πως στους αιώνες του διαπράχθηκε ό,τι πιο άθλιο και δυσώδες. Από τη γνωστή αρχαιότητα έως τώρα, η ιστορία μαζί με τις ανακαλύψεις και την πρόοδο περιλαμβάνει αναρίθμητες περιπτώσεις φρίκης. Οργανωμένα εγκλήματα από λαό σε λαό, από καθεστώτα σε «υπηκόους», απίστευτες επινοήσεις βασανιστηρίων, ακόμα και για… επιστημονικούς σκοπούς με πολυώδυνα πειράματα σε βάρος δύστυχων. Σε πολλές χώρες του κόσμου, η εμπορία οργάνων και η «εξαγωγή» τους οργιάζει, όπως και η κατασκευή ανάπηρων παιδιών που εξωθούνται στην επαγγελματική επαιτεία.
Οπως έγραψε ο Κυριάκος Σιμόπουλος στο συγκλονιστικό «Βασανιστήρια και Εξουσία» ο αρχαιοελληνικός αποτυμπανισμός, οι ρωμαϊκές ανασταυρώσεις, οι εξομματισμοί των Βυζαντινών, ο μεσαιωνικός τροχός και οι καύσεις «απίστων» και τα παλουκώματα της τουρκοκρατίας δεν είναι οδυνηρότερα από τα μέσα που προσφέρει η τεχνολογία στους σύγχρονουςς δήμιους. Βασανιστήρια χωρίς αίματα, πληγές ή καταφανείς αναπηρίες…
Ο Αγγλος αριστοκράτης Hobhouse που ταξίδεψε, αρχές του 19ου αιώνα, στην Οθωμανική Ανατολή παρέα με τον λόρδο Βύρωνα, συνοψίζει με αφ’ υψηλού ψυχραιμία τη σχετικότητα των πραγμάτων (σε μια εποχή που η Βρετανία ήταν κραταιά αποικιοκράτισσα): «Μη μας διαφεύγει ότι κάθε λαός έχει τον δικό του χαρακτήρα και συνήθειες. Στην Τουρκία η ζωή είναι πολύ φθηνή, εγκλήματα που προκαλούν αποτροπιασμό στον χριστιανικό κόσμο εδώ είναι αποδεκτά χωρίς έκπληξη, ασήμαντα επεισόδια καθημερινού βίου».
Δύο αιώνες μετά, με κυρίαρχη αυτή τη λογική, κτηνωδίες σε ειρήνη και πολέμους θεωρούνται «ξένη» υπόθεση που δεν μας αφορά, έχει παγκοσμιοποιηθεί και η αναισθησία. Μην ξεχνάμε τις θηριωδίες που διαπράχθηκαν σε βάρος αιχμαλώτων από πολιτισμένους Αμερικανούς και Βρετανούς στρατιώτες που στην πατρίδα τους πήγαιναν στην εκκλησία, έψηναν λουκάνικα για φίλους, έπιναν μπίρες στις παμπ.
Γυρνάμε πίσω σχεδόν 2.500 χρόνια – ένα απειροελάχιστο παράδειγμα. Κατά τους διωγμούς της αντιμακεδονικής μερίδας, ο ρήτορας Υπερείδης έπεσε στα χέρια του φοβερού στρατηγού Αντίπατρου. Πριν τον θανατώσουν του έκοψαν τη γλώσσα. Βασανιστήρια απεικονίζονται μοναδικά σε αγιογραφίες Βυζαντινών, Αναγεννησιακών ζωγράφων αλλά και από τον κατοπινό λαϊκό χρωστήρα. Φρικτές εμπειρίες περιμένουν όσους από εμάς, που πιστεύουμε στη μετά θάνατον ζωή στη δικαίωση ή την τιμωρία, δεν ευτυχήσουμε να διαβούμε την πόρτα του Παραδείσου. Εμπειρίες ανάλογες με αυτές που βιώνουν καθημερινά εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο, απλοί, κατ’ εκτίμησιν αριθμοί, στις εκθέσεις της Διεθνούς Αμνηστίας.