Ποιος είναι ο ωφέλιμος χρόνος που διαθέτει ο Κώστας Καραμανλής; Μια γρήγορη απάντηση θα ήταν: «ελάχιστος». Με τις δημοτικές να πλησιάζουν, τους υπουργούς να αποσυντονίζονται και τους βουλευτές να αδημονούν για τις «Μερσεντές», η πίεση είναι σημαντική. Ακόμη χειρότερη, μάλιστα, καθώς οι πολίτες αντιλαμβάνονται καλύτερα τι ακριβώς σημαίνει προσαρμογή στο δίπολο «υψηλός πληθωρισμός – μικρότερη ανάπτυξη».
Βεβαίως, κάποιοι άλλοι, θα δώσουν την απάντησή τους ξεκινώντας από διαφορετική αφετηρία και θα πουν: «Εχει όσο χρόνο χρειάζεται!» Σωστό μόνον όταν σκεφτεί κανείς την αβελτηρία (κατά την αρχαϊκή έννοια της λέξης) της αντιπολίτευσης. Κάτι που αποτυπώνεται ισχυρά στην υψηλή δημοτικότητα του πρωθυπουργού και στην εδραιωμένη πεποίθηση πολιτών και αναλυτών ότι το κόμμα που διευθύνει θα κερδίσει άλλη μια κυβερνητική θητεία.
Το πραγματικό ερώτημα όμως είναι διαφορετικό: «Χρόνο για ποιον σκοπό;» Από τη Θεσσαλονίκη, ο κ. Καραμανλής είπε για την κυβερνητική του ομάδα: «Δεν μεταθέτουμε προβλήματα, δεν καλύπτουμε καταστάσεις κάτω από το χαλί, συγκρουόμαστε μαζί τους ευθέως». Διατύπωση που ερμηνεύεται ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει, χωρίς αναβολές, την πολιτική της «μεταρρύθμισης». Αρα ο χρόνος είναι άμεσος και κοντινός, δηλαδή αυτή και όχι η επόμενη τετραετία.
Πολύ δύσκολο για να βγει αληθινό. Η κυβέρνηση είναι πολύ πίσω σε θέματα όπως η επανίδρυση του κράτους, παρά κάποιες καλές πρωτοβουλίες. Θα χρειαστεί ολόκληρο τον επόμενο χρόνο για να φέρει σε λογαριασμό τα δημόσια οικονομικά, παρά την επιτυχία των αρχικών πωλήσεων «ακριβής» δημόσιας περιουσίας. Εχει απέναντί της το τεράστιο άγος των δημόσιων επιχειρήσεων, με πρώτες και χειρότερες όσες ανήκουν στον τομέα των συγκοινωνιών, παρά την αμφίρροπη προώθηση συμφωνίας στον ΟΤΕ. Μόλις πρόσφατα φάνηκε ικανή να πείσει τον ιδιωτικό τομέα να προχωρήσει σε -έστω και δειλές- επενδυτικές πρωτοβουλίες.
Ο υπουργός Εργων Γιώργος Σουφλιάς χρειάζεται μήνες ακόμη μέχρι να δει τις μπουλντόζες «του» να σκάβουν, ενώ ο υπουργός Οικονομίας Γιώργος Αλογοσκούφης δεν θα μπορέσει να αυξήσει τα κονδύλια για δημόσιες επενδύσεις πριν αποό τα μέσα του επόμενου χρόνου. Οσο για τα άλλα συγχρηματοδοτούμενα έργα δεν έχουν ακόμη ξυπνήσει από τον μετα-ολυμπιακό λήθαργο. Τέλος -το χειρότερο- η κοινή γνώμη, τα συνδικάτα και η πλειοψηφία των πολιτικών, επιδεικτικά αγνοούν την ανάγκη έγκαιρης προώθησης μεγαλύτερων, δυσκολότερων και μακροχρονιότερων δομικών αλλαγών, όπως αυτές που αφορούν την αγορά εργασίας, το φορολογικό και το ασφαλιστικό σύστημα.
Οσο η κυβέρνηση πιέζει στην κατεύθυνση των απαραίτητων αλλαγών, τόσο περισσότερο θα διαπιστώνει πόσο μικρή είναι η προετοιμασία που έχει υπάρξει για να μπορεί να στεφθεί με επιτυχία παρόμοια προσπάθεια. Δυστυχώς, η δεύτερη περίοδος Σημίτη απέτυχε παταγωδώς σε ό,τι αφορά την πραγματοποίηση του περίφημου συνθήματος περί «εκσυγχρονισμού». Η διερεύνηση του α λα Μπλερ «Τρίτου Δρόμου», όπως και άλλες μικρότερες πρωτοβουλίες (χαρακτηριστική εκείνη του Γιάννου Παπαντωνίου που θα συνεργαζόταν με τον Βρετανό ομόλογό του για ένα νέο σύστημα κρατικών εσόδων), ήσαν ατελέσφορες και η Ιστορία θα τις κρίνει υποκριτικές. Ωστόσο, το πεδίο δεν είναι παρθένο, αλλά γεμάτο εμπόδια, ιδεοληψίες, ανεξέλεγκτους φόβους και ισχυρότατα «κεκτημένα» συμφέροντα.
Ο κ. Καραμανλής οφείλει να σκεφτεί συστηματικά την οδό της συνταγματικής αναθεώρησης. Του επιτρέπει να προκαλέσει μια διακομματική και, ίσως, εθνική συζήτηση γύρω από ορισμένα κρίσιμα ζητήματα. Η αντιμετώπιση της δημογραφικής «βόμβας», που συνδέεται και με την πρόσβαση στην αγορά εργασίας και με το ασφαλιστικό καθεστώς και με την πολιτική για την οικογένεια και με την τακτοποίηση των μεταναστών είναι ένα από αυτά τα ζητήματα.
Εχει τον χρόνο, αμέσως μετά τις δημοτικές και νομαρχιακές, να ζητήσει, για μια μικρή πλην κρίσιμη ατζέντα, από τη Βουλή και την κοινωνία, μια συζήτηση σε βάθος. Να προετοιμαστεί η αναθεώρηση των σύγχρονων στόχων της κοινωνίας μας και, τότε, να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές.