Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Ενώ πριν από μερικά χρόνια ο δείκτης δανεισμού των ελληνικών νοικοκυριών ήταν από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη, σήμερα η εικόνα τείνει να αντιστραφεί. Οι Ελληνες έχουν αρχίσει να εισέρχονται στον φαύλο κύκλο της υπερχρέωσης. Το ποσό του συνολικού δανεισμού από τις πιστωτικές κάρτες και από τα στεγαστικά, προσωπικά, καταναλωτικά και ανοικτά δάνεια ανέρχεται σε 57 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αυτό καθ’ αυτό το ποσό δεν είναι υπερβολικά υψηλό, συγκρινόμενο με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το ανησυχητικό είναι ότι υπάρχει άνιση κατανομή, με τους μικρομεσαίους να είναι πραγματικά υπερχρεωμένοι. Αξίζει να υπογραμμισθεί ότι τα κοινωνικά αυτά στρώματα δεν παίρνουν δάνεια για να αποπερατώσουν μια οικοδομή, ή ευρύτερα για να αντιμετωπίσουν μία έκτακτη δυσχέρεια.
Παρασυρμένοι από τη φρενίτιδα ενός μάλλον ξιπασμένου τρόπου ζωής, που τροφοδοτούν κατά κόρον οι ποικίλες τηλεοπτικές εκπομπές, δανείζονται για να ανταποκριθούν σ’ ένα επίπεδο κατανάλωσης, το οποίο συχνά υπερβαίνει τις εισοδηματικές τους δυνατότητες. Ετσι, πέρα από την κατάχρηση των πιστωτικών καρτών, έχουμε φθάσει στο σημείο να συνάπτονται δάνεια ακόμη και για τη χρηματοδότηση διακοπών!
Προφανώς, η κυβέρνηση και η Τράπεζα της Ελλάδος δεν είναι σε θέση να παρέμβουν απαγορευτικά. Και οι προειδοποιήσεις τους δεν φαίνεται να πιάνουν τόπο. Αντιθέτως, πνίγονται από το επιθετικό «μάρκετινγκ» των τραπεζών. H αιτία αυτού του συχνά παραπλανητικού διαφημιστικού μπαράζ είναι ότι απ’ αυτή την κατηγορία χορηγήσεων ο τραπεζικός τομέας κερδίζει πάρα πολλά, αφού το επιτόκιο των πιστωτικών καρτών και των κάθε είδους καταναλωτικών δανείων είναι πολλαπλάσιο του επιτοκίου καταθέσεων.
Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί, βεβαίως, να συνεχισθεί για πολύ ακόμη. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι χονδρικά ο ένας στους δέκα δανειολήπτες καθυστερεί πάνω από τρεις μήνες να πληρώσει τις δόσεις. Το συνολικό ύψος των καθυστερήσεων υπερβαίνει τα 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Προς το παρόν, ο παράγοντας που αποτρέπει τα «κανόνια» είναι ότι τα χρέη από τις πιστωτικές κάρτες και τα καταναλωτικά δάνεια ανακυκλώνονται με τα προγράμματα μεταφοράς τους σε άλλη τράπεζα. Σε αρκετές περιπτώσεις, επίσης, η αποταμίευση της οικογένειας διασώζει το υπερχρεωμένο μέλος της.
Τα πράγματα, όμως, έχουν φθάσει σε οριακό σημείο. O σημερινός ρυθμός πιστωτικής επέκτασης οδηγεί στον γκρεμό. Θα πρέπει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι εάν η οικονομική συγκυρία αλλάξει και σημειωθεί πτώση του ρυθμού ανάπτυξης και αύξηση των επιτοκίων, η κατάσταση θα επιδεινωθεί ραγδαία. Και τότε για πάρα πολλά νοικοκυριά δεν θα υπάρχει καμία διέξοδος.