H ρητορική της κοινοτοπίας

1' 59" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ενας από τους πιο καλά ριζωμένους κοινούς τόπους διαδίδει ότι «οι Ελληνες ενωμένοι κατορθώνουν τα πάντα». Τον λόγο αυτό τον ακούμε στους πανηγυρικούς και στα διαγγέλματα των πολιτικών, οι οποίοι δεν χάνουν ποτέ την ευκαιρία να απαιτήσουν από τους άλλους ό,τι δεν είναι πρόθυμοι ή ώριμοι να πράξουν οι ίδιοι, από τους δασκάλους μας, από τους πνευματικούς και θρησκευτικούς ταγούς. Οσοι τον υιοθετούν, για να τον εξαπολύσουν με πρόθεση πάντοτε διδακτική, είναι βέβαιοι ότι δεν πρόκειται για απλό ισχυρισμό που πρέπει να αποδειχτεί αλλά για νόμο ακλόνητο της φύσης ή της ιστορίας. H ιστορία πάντως, αν την εξετάσει κανείς προσεχτικότερα, άλλα έχει να πει, ή τέλος πάντων κ α ι άλλα. Εχει να πει, λ.χ., ότι δεν αρκεί η ενότητα ενός λαού, ενός έθνους, μιας μεγάλης ομάδας ανθρώπων «για να λάβουν τα όνειρα εκδίκηση». Και οι Τρώες ενωμένοι ήταν, αλλά, συφοριασμένοι άνθρωποι αυτοί, δεν σώθηκαν από τη σφαγή και την κατάκτηση – και η ροή της Ιστορίας καταπόντισε μυριάδες Τρώες, όποιο κι αν ήταν το όνομα ή ο τόπος τους.

Ενα δεύτερο που δεν παραγράφεται εύκολα, όσο πικρό κι αν τυχαίνει, είναι ότι ακόμα και στις κορυφαίες στιγμές του τόπου, η ενότητα ήταν ευχή ή προσδοκία και όχι πραγματικότητα. Και στους Περσικούς πολέμους, για να πιάσουμε το νήμα από κάποια αρχή, δεν ήταν συνασπισμένοι όλοι οι Ελληνες (κι ο Πίνδαρος ακόμα επικρίθηκε για φιλοπερσικά αισθήματα), και οι εκστρατείες του Αλεξάνδρου δεν ήταν πανελλήνιες (και δεν απουσίαζαν μόνο οι στιγματισθέντες Λακεδαιμόνιοι). Αν έρθουμε σε κοντινότερες εποχές, θα υποχρεωθούμε να συμφωνήσουμε ότι ο εμφύλιος (πότε ανοιχτά εκδηλωμένος και πότε ύπουλος) σημάδεψε την Επανάσταση του ’21, ο εμφύλιος σημάδεψε και την έξοδο της Ελλάδας από την Κατοχή, στη διάρκεια της οποίας άλλωστε δεν ήταν όλοι οι Ελληνες αντιστασιακοί, κάθε άλλο. Κι όμως, και για την Επανάσταση καυχιόμαστε και για την Αντίσταση – απολύτως δίκαια.

Μια άλλη κοινοτοπία που χρησιμοποιήθηκε επίσης πολύ τούτες τις μέρες (και με την ίδια αφορμή, το τρόπαιο του μπάσκετ) είναι εκείνη που επιμένει πως «όταν δουλεύουμε, όλα πάνε καλά». Ξενίζει κάπως ν’ ακούς διθυράμβους υπέρ της δουλειάς από ανθρώπους κατ’ επάγγελμα αργόσχολους (όπως οι ρήτορες των τηλεπαραθύρων), αλλά δεν είναι αυτό το κύριο. Το πρόβλημα είναι ότι, όπως δεν αρκεί η ενότητα, έτσι και η δουλειά. Πόσοι άνθρωποι δεν μοχθούν νυχθημερόν, χωρίς να δουν την προκοπή που δικαιούνται, επειδή αυτοί πάνε με τον σταυρό στο χέρι, κάποιοι άλλοι όμως, οι «ξύπνιοι», πορεύονται από γρηγοροσήμου εις γρηγορόσημον;

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή