Πολιτισμός και καθημερινότητα… Αγαθά και τα δύο ναι, αλλά χωράει το ένα στο άλλο; Χωράει πολιτισμός στην καθημερινότητά μας; Είναι τόσο φρενήρεις, τόσο ανελέητα καταβροχθίζοντες οι ρυθμοί της ζωής μας πια που δεν αφήνουν χώρο στον πολιτισμό; Πρέπει, άραγε, στην εποχή που ζούμε να είμαστε μαθητές για να επισκεφθούμε ένα μουσείο; Πρέπει να είμαστε μέλος μιας πνευματικής ή οικονομικής και κοινωνικής ελίτ για να παρακολουθήσουμε μια θεατρική παράσταση, μια συναυλία; Πρέπει να είμαστε προύχοντες «πρωτευουσιάνοι» για να επισκεφθούμε μια έκθεση ζωγραφικής; Είναι πολυτέλεια ο πολιτισμός; Πολυτέλεια που μόνο λίγοι τυχεροί μπορούν να απολαύσουν; Οχι δεν είναι, όχι αρνούμαι να πιστέψω πως ο πολιτισμός είναι πολυτέλεια… Οχι, γιατί πιστεύω ακράδαντα πως είναι βασική ανάγκη, πως είναι ζωτικό στοιχείο, πως είναι απαραίτητος ο πολιτισμός όσο η τροφή, το νερό, ο ύπνος… Οχι, δεν είναι πολυτέλεια ο πολιτισμός, γιατί είναι για το πνεύμα μας ό,τι είναι η τροφή για το σώμα μας, όσο κλισέ κι αν ακούγεται αυτό… Κι αν τον στερούμαστε συχνά τον πολιτισμό, δεν είναι επειδή δεν είναι απαραίτητος, αλλά επειδή η έλλειψή του από τη ζωή μας δεν δίνει σημάδια τόσο εμφανή όσο η έλλειψη της τροφής… Δεν πεθαίνουμε, ίσως, από έλλειψη πολιτισμού, αλλά γινόμαστε μικρότεροι, φθηνότεροι, μισεροί… Δεν χωράνε εκπτώσεις στον πολιτισμό, γιατί σηματοδοτούν εκπτώσεις χαρακτήρα… Οπως δεν χωράνε και δικαιολογίες… Προσπάθειες πολιτιστικές υπάρχουν παντού, και αν είναι λιγότερες απ’ όσο θα μπορούσαν, είναι γιατί δεν βρίσκουν ανταπόκριση… Δεν στερείται η περιφέρεια πολιτιστικής πρωτοβουλίας, στερείται πολιτιστικής ανταπόκρισης… Γιατί; Γιατί στον βωμό των καθημερινών και συμβατικών μας αναγκών, θυσιάζουμε τις ανάγκες μας τις πνευματικές, τις βαθύτερες… Γιατί ξεγελιόμαστε, ξεχνιόμαστε, συμβιβαζόμαστε.
Το τελειότερο δημιούργημα
Εχει ευθύνη ο πολιτισμός σε όλα αυτά; Εχει όταν, το είπαμε και πριν, απομακρύνεται από την καθημερινότητα… Οταν δεν εμπνέεται από αυτήν, όταν δεν απευθύνεται σε αυτήν… Ομως δεν υπάρχει κάτι πιο όμορφο από την τέχνη… Είναι το τελειότερο δημιούργημα του ανθρώπου, όπως είναι το τελειότερο δημιούργημα του Θεού… Και όταν ερχόμαστε σε επαφή με κάτι τόσο όμορφο, τόσο πλούσιο, τόσο φορτισμένο από ενέργεια και πάθος και ψυχή, γινόμαστε και εμείς καλύτεροι, γινόμαστε ωραιότεροι, γινόμαστε αποδέκτες της δημιουργίας και δημιουργοί οι ίδιοι… Και η Ελλάδα είναι τόσο όμορφη γιατί ήταν πάντα χτισμένη πάνω στον πολιτισμό και οι Ελληνες είμαστε τόσο όμορφοι γιατί γεννάμε τέχνη και ζούμε μέσα σε αυτήν… Ας μην αφήσουμε αυτήν την παράδοση να απαξιωθεί, ας μην αφήσουμε καμιά καθημερινότητα, καμιά φθηνή δικαιολογία να μας υποβαθμίσει… Γιατί για κάθε παύση σε μια θεατρική παράσταση, για κάθε νότα σε ένα μουσικό κομμάτι, για κάθε πινελιά σε ένα πίνακα, για κάθε στίχο, κάθε κόμμα, κάθε στροφή, κάθε γωνία στην τέχνη, υπάρχει κάποιος που επένδυσε ψυχή ή καλύτερα την προσέφερε, την κατέθεσε στα μάτια μας, στις αισθήσεις μας όλες, την προσέφερε στη δική μας ψυχή… Δεν έχουμε δικαίωμα να την αρνηθούμε…
Δύο αγαθά
Πολιτισμός και καθημερινότητα… Πολιτισμός και καθημερινότητα… Αγαθά και τα δύο ναι, αλλά χωράει το ένα στο άλλο; Χωράει η καθημερινότητά μας στον πολιτισμό; Μπορούμε να ζούμε πολιτισμένα την κάθε μας μέρα; Μπορούμε, αλλά είναι δύσκολο, είναι πολύ δύσκολο… Ενώ είναι πολύ ευκολότερες οι εκπτώσεις, ευκολότερες και φθηνότερες… Στην πολιτική, για παράδειγμα… Είναι ευκολότερο το να κάνεις εκπτώσεις είτε όταν την ασκείς είτε σαν αποδέκτης της… Είναι ευκολότερο για έναν πολιτικό να κρυφτεί πίσω από το αξίωμά του, είναι ευκολότερο για έναν ψηφοφόρο να παραπονεθεί από το να επαινέσει… Γιατί, για να μην κρυφτείς, αλλά και για να μη μεμψιμοιρήσεις, για να παραδεχθείς το καλό και να το επικροτήσεις, χρειάζεται γενναιότητα, χρειάζεται αρετή και τόλμη, χρειάζεται μεγαλείο, χρειάζεται αξιοπρέπεια… Πολιτισμός… Χωράει πολιτισμός στην πολιτική; Θα έπρεπε… Θα έπρεπε γιατί είναι λέξεις ομόριζες, έννοιες βγαλμένες από την ίδια μήτρα, στοιχεία με κοινό αποδέκτη και δημιουργό κοινό. Αλλά τι σημαίνει πολιτικός πολιτισμός; Να σας απαντήσω… Για τον πολιτικό σημαίνει τιμιότητα, πρώτα από όλα, σημαίνει μεράκι, σημαίνει σοβαρότητα, αξιοπρέπεια, αυτοθυσία, αφοσίωση, αγνότητα… Σημαίνει ότι κάνεις ό,τι καλύτερο μπορείς, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, έχοντας ως στόχο την ευημερία και την πρόοδο της χώρας σου… Για τον πολίτη σημαίνει αξιοπρέπεια, ανοιχτό μυαλό, κρίση και όχι μόνο κριτική, ενημέρωση… Πολιτικός πολιτισμός σημαίνει ωριμότητα.
Ωριμότητα να ζυγίσεις τα δεδομένα, ωριμότητα για να δεθχείς το καλύτερο, ωριμότητα για να καταλάβεις τα εμπόδια και τις δυσκολίες, ωριμότητα για να δεις τα πράγματα αντικειμενικά, ωριμότητα για να έχεις ως ορίζοντα του οράματος και της δράσης σου τον σύμπαντα κόσμο, ωριμότητα να αποφασίσεις… Και πρέπει να υπάρχει τόσο στους πολιτικούς όσο και στον λαό… Γιατί πολιτισμός σημαίνει όχι εκπτώσεις και το ίδιο θα έπρεπε να σημαίνει και η πολιτική για όλους μας.
* O κ. Κώστας Καρράς είναι βουλευτής B΄ Αθηνών της Νέας Δημοκρατίας