Εκλογικές ήττες, πολιτικά αδιέξοδα και σκάνδαλα υπονομεύουν τη δημοτικότητα και τη σταδιοδρομία των πολιτικών στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Το σημαντικότερο, όμως, είναι το πλήγμα που δέχεται η ίδια η πολιτική ως ιδέα και ως επάγγελμα. Η δίνη της πολιτικής κρίσης παρασύρει ηγέτες σε Ουάσιγκτον, Λονδίνο, Ρώμη και Παρίσι, ενώ στο Βερολίνο εδραιώνεται η κυβερνητική παράλυση.
Η ευρύτερη αυτή διάβρωση οφείλεται εν μέρει στην άνοδο του φαινομένου του «αντι-πολιτικού». Δηλαδή του ηγέτη που αναλαμβάνει την εξουσία εις το όνομα ενός ιδανικού υψηλότερου της πολιτικής και της τέχνης του συμβιβασμού, και ο οποίος επωφελείται εκλογικά σπιλώνοντας την κυβέρνηση. Η επιτυχία του είναι προσωρινή. Οποιαδήποτε επίθεση στην πολιτική ως επάγγελμα, στον συμβιβασμό ως λειτουργία της κυβέρνησης και στους φόρους ως εργαλείο εξυπηρέτησης του κοινού συμφέροντος, σύντομα καταλήγει σε αδιέξοδο.
Η άρνηση του κ. Μπους να συνεργασθεί με το Κογκρέσο για την αναμόρφωση της νομοθεσίας περί εθνικής ασφάλειας και πολιτικών ελευθεριών που απαιτείται για να στηριχθεί ο διαρκής πόλεμος κατά των δικτύων της τρομοκρατίας, αποτελεί παράδειγμα αυτού του είδους διαβρωτικής αντι-πολιτικής, για το οποίο ομιλώ. Σε πρόσφατο ταξίδι μου στην Ευρώπη αντελήφθην ότι το πρόβλημα δεν περιορίζεται στην Ουάσιγκτον. Αναδύθηκε στην Ιταλία, όπου την περασμένη εβδομάδα παραιτήθηκε από τον πρωθυπουργικό θώκο ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, αφού προσπάθησε επί τρεις εβδομάδες να υπονομεύσει την οριακή ετυμηγορία των ψηφοφόρων υπέρ του κεντροαριστερού συνασπισμού. «Η μεγαλύτερη αποτυχία του Μπερλουσκόνι ήταν η άρνησή του να οικοδομήσει το υπεύθυνο συντηρητικό κόμμα που χρειάζεται η Ιταλία» εκτιμά Ευρωπαίος διπλωμάτης, ο οποίος προσθέτει ότι «έκανε τα πάντα να περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό του». Η ίδια ετυμηγορία ισχύει εξ ίσου για τον Μπους.
Οπως και ο Μπερλουσκόνι, ο Μπους θα αφήσει πίσω του πολύ λίγα από τη δομή του κόμματός του ή τη φιλοσοφία του για τη διακυβέρνηση. Τόσο ο ένας όσο και ο άλλος έχουν την τάση να απαξιώνουν τη διακυβέρνηση για να επιβάλουν το στίγμα της ηγεσίας τους, πράγμα που κάθε άλλο παρά διευκολύνει τη σύνθεση αντίθετων απόψεων. Αυτού του είδους οι «πολιτικοί» χειρισμοί είναι ασύμβατοι με την έννοια της ηγεσίας, όπως την αντιλαμβάνονται αυτοί οι δύο.
Μια άλλη περίπτωση είναι εκείνη του Γάλλου πρωθυπουργού Ντομινίκ ντε Βιλπέν, του οποίου η δημοτικότητα βυθίστηκε την περασμένη εβδομάδα στο 20%, υπερβαίνοντας ακόμη και το 32% του Μπους. Η κάθοδος αυτή είναι, σύμφωνα με τους Γάλλους αναλυτές, ο ενταφιασμός των προεδρικών φιλοδοξιών του Ντε Βιλπέν. Κανείς δεν θα μπορούσε ποτέ να κατηγορήσει τον υπερδραστήριο Ντε Βιλπέν, πρώην διπλωμάτη, γνωστό ποιητή και θαυμαστή του Ναπολέοντα, ότι υπήρξε πολιτικός. Τον γνωρίζω από τη δεκαετία του 1980, όταν υπηρετούσε στη γαλλική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον, και τον θαύμαζα για την αίσθηση του μέτρου που είχε ως προς τους χαιρετισμούς, τις κολακείες και το ενδιαφέρον για τις απόψεις των άλλων. Πριν από ένα έτος τον διόρισε πρωθυπουργό ο πρόεδρος Ζακ Σιράκ, μολονότι δεν είχε ποτέ εκλεγεί. Ο Ντε Βιλπέν δεν κατόρθωσε να κερδίσει την πολιτική στήριξη του κοινοβουλίου, παρακάμπτοντάς το στην προσπάθειά του να προωθήσει τις μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας, που προκάλεσαν τις κινητοποιήσεις των φοιτητών. Τώρα φέρεται εμπλεκόμενος σε σκάνδαλο τύπου Γουοτεργκέιτ και κατηγορείται ότι προσπάθησε να σπιλώσει τους πολιτικούς του αντιπάλους.
Το αποτέλεσμα είναι η παράλυση της γαλλικής κυβέρνησης μέχρι τις προεδρικές εκλογές του επόμενου Μαΐου. Στο Λονδίνο, άλλωστε, οι δεξιότητες του κ. Μπλερ δεν τον προστάτευσαν από τις διαβρωτικές συνέπειες της πόλωσης γύρω από το θέμα του πολέμου στο Ιράκ. Στο Βερολίνο, ο μεγάλος συνασπισμός της Αγκελα Μέρκελ φαίνεται αποφασισμένος να παραμείνει ενωμένος ελαχιστοποιώντας τις διαφωνίες και αποφεύγοντας τις σημαντικές μεταρρυθμίσεις. Ομως, τα πολλαπλά σκάνδαλα δωροδοκίας στην Ουάσιγκτον καταδεικνύουν ότι πολιτικοί και δημόσιοι λειτουργοί δεν πρέπει να είναι ποτέ υπεράνω ελέγχου.
Δυστυχώς, το υφιστάμενο κλίμα καχυποψίας και απαξίωσης των κυβερνήσεων, που εξωθείται στα άκρα από τους καιροσκόπους αντι-πολιτικούς και τα ΜΜΕ, εγκυμονεί τον κίνδυνο «να καούν τα χλωρά μαζί με τα ξερά». Ως εκ τούτου, οι επαγγελματίες πολιτικοί που θα επαναφέρουν στην Ουάσιγκτον το πνεύμα ενός δημιουργικού δικομματισμού, θα εισπράξουν τις ευχαριστίες ενός έθνους που θα τους ευγνωμονεί.