Με την πάροδο των χρόνων οι επέτειοι πολλές φορές ξεφτίζουν, χάνουν την αίγλη των πρώτων καιρών. Οι άνθρωποι εκλαμβάνουν τα πράγματα ως δεδομένα και αδιαφορούν. Δυστυχώς, δε αυτή η αδιαφορία, ως μεταδοτική ασθένεια πια, διεισδύει στα κύτταρα των ιθυνόντων, που κι αυτοί με τη σειρά τους συμπεριφέρονται αναλόγως. Αποτέλεσμα; Η επέτειος σημαντικών γεγονότων να μοιάζει περισσότερο με παιδικό πάρτι, όπου η πανδαισία των χρωμάτων έχει μεγαλύτερη σημασία από τα παιδιά.
Αυτές οι σκέψεις ήλθαν στον νου με αφορμή την προχθεσινή Ημέρα της Ευρώπης… της κόρης του Αγήνορα που ο Δίας ερωτεύτηκε παράφορα και μεταμορφωθείς σε ταύρο την απήγαγε. Αν υποβαθμίσουμε το απόλυτο μπλε χρώμα του Πύργου του Αϊφελ στο Παρίσι -την πόλη που έριξε θανατηφόρα γροθιά στο Ευρωσύνταγμα- αν εξαιρέσουμε τις συναντήσεις νέων στους καφενέδες των ευρωπαϊκών πόλεων -στην Αθήνα ήταν στο βιβλιοπωλείο Ιανός που ακούστηκε η σπαρακτική φωνή της Ευρώπης- κι αν παρακάμψουμε τις ξύλινες δηλώσεις των Ευρωπαίων πολιτικών, η Ημέρα της Γιορτής του Σουμάν δεν είχε τίποτα το γιορτινό. Αντιθέτως, ήταν μια μέρα με πρόδηλη την αβεβαιότητα του θεσμού και κραυγαλέα πλέον την απόσταση ανάμεσα στη λαϊκή βούληση και τη βούληση των πολιτικών ελίτ.
Αν δραματοποιούσαμε περισσότερο τα πράγματα, θα παρομοιάζαμε την Ευρωπαϊκή Ενωση με τον Φάουστ. Ο ήρωας του Γκαίτε, έγραφε ο καθηγητής της Νομικής Αθηνών Μιχαηλίδης – Νουάρος, θεωρείται ο δραματικός άνθρωπος του νεότερου ευρωπαϊκού πολιτισμού. Ο άνθρωπος που κλείνει στο στήθος του δύο αντιμαχόμενες τάσεις, εκ των οποίων η πρώτη οδηγεί στην ανάταση του πνεύματος και της ψυχής, και η άλλη στην ηθική εξουθένωση. Δεν ξέρω αν η Ευρώπη ταυτίζεται πράγματι με τον Φάουστ, όταν όμως πρωτοξεκίνησε αυτή η πορεία, όλοι, θεωρητικά τουλάχιστον προσέβλεπαν στην ανάταση του πνεύματος κι όχι την ηθική εξουθένωση. Σήμερα η Ε.Ε. παραπέμπει στον μύθο του Σισύφου, ο οποίος καταδικάστηκε στον Αδη να μετακινεί έναν μεγάλο βράχο ώς την κορυφή του βουνού και λίγο πριν από το τέλος ο βράχος να κατρακυλάει και να επανέρχεται στην αρχή. Η Ευρώπη άγγιξε την κορυφή, παρουσιάζοντας το Ευρωσύνταγμα· η πολυπλοκότητά του, όμως, και η κακή χρονική συγκυρία έκαναν Γάλλους και Ολλανδούς να το απορρίψουν και έκτοτε η Ε. Ε. αναζητεί αγωνιωδώς τον βηματισμό της.
Φυσικά, τίποτα δεν έχει χαθεί. Η μαγιά παραμένει νωπή. Λείπει, ωστόσο, ο πρότερος ενθουσιασμός και είναι ορατή η απουσία της Ευρώπης στις συζητήσεις των εθνικών κυβερνήσεων, εκτός αν προκύπτουν οικονομικές δοσοληψίες. Ισως γιατί οι διαχειριστές της εξουσίας δεν θωράκισαν εγκαίρως την Ευρώπη με αδιαμφισβήτητους θεσμούς, δεν φρόντισαν πρώτα για την εμβάθυνση και για τη δημιουργία συμπαγούς συνόλου ισχυρών κρατών με κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική. Αντ’ αυτού, επέλεξαν τη διεύρυνση για λόγους γεωπολιτικής σημασίας. Τώρα, σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης πλέον, υποχρεούνται να θέσουν σε κίνηση κοινή πολιτική ενέργειας, να ιδρύσουν το ευρωπαϊκό ΜΙΤ, να διατηρήσουν ζωντανή τη στρατηγική της Λισσαβώνας και να δώσουν βαρύτητα στην καινοτόμο βιομηχανία. Η εμβάθυνση παραγκωνίζεται εκ νέου με ό,τι αυτό μπορεί να σημαίνει… Η Ευρώπη έχει ανάγκη να πετύχει, κι αυτός είναι ο ρόλος των πολιτικών. Εχει ανάγκη, όμως, και να αγαπηθεί, κι αυτός είναι ο ρόλος των πολιτών.