Το μετέωρο βήμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης

Το μετέωρο βήμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης

4' 9" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Καθώς την 9η Μαΐου γιορτάσαμε την ημέρα της Ευρώπης, προσφέρεται η ευκαιρία αφενός για έναν απολογισμό και μια αποτίμηση της ιστορικής διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αφετέρου για μια διαπίστωση των κύριων προκλήσεων τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει η Ενωση, προκειμένου να μην ανακοπεί η πορεία της.

Στις 9 Μαΐου 1950 ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Robert Schuman, εξήγγειλε το σχέδιό του για την κοινή διαχείριση της παραγωγής άνθρακα και χάλυβα μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, σχέδιο το οποίο κατέληξε, έναν χρόνο αργότερα, στην υπογραφή της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα (EKAX). Οπως θα πει ο Jean Monnet, πρώτος πρόεδρος της Ανώτατης Αρχής, προδρόμου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο θεμέλιος λίθος για τις «Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης» είχε τεθεί. H Ενωμένη Ευρώπη, δήλωναν οι πατέρες του ευρωπαϊκού εγχείρηματος, δεν θα κατασκευάζονταν μονομιάς, αλλά με συγκεκριμένες πραγματώσεις, οι οποίες θα δημιουργούσαν καταρχάς, μια αληθινή αλληλεγγύη. H τελευταία θα εξασφαλίζονταν με «τη συγχώνευση των συμφερόντων των ευρωπαϊκών λαών και όχι απλά τη διατήρηση των ισορροπιών αυτών των συμφερόντων». Σήμερα, πενήντα έξι έτη έπειτα από την εξαγγελία του ιστορικού σχεδίου, η Συνθήκη της EKAX έπαψε βέβαια να υπάρχει (έπειτα από την πεντηκονταετή) διαδρομή της, σύμφωνα με τις αρχικές διατάξεις στις 23 Ιουλίου 2002), η διαδικασία ωστόσο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έχει να επιδείξει, χάρη στη μέθοδο που επελέγη, πολλά και σημαντικά επιτεύγματα.

Η δημιουργία της EOK το 1957 συνιστά την αφετηρία για τη διεύρυνση της συνεργασίας των κρατών – μελών και της προσπάθειας ολοκλήρωσης στις κυριότερες εκφάνσεις της οικονομικής δραστηριότητας. Στόχος η δημιουργία μιας κοινής αγοράς, η προώθηση της ευημερίας και της ανόδου του βιοτικού επιπέδου μεταξύ των κρατών – μελών της Κοινότητας. Με το πέρασμα του χρόνου η διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεν περιορίστηκε στις οικονομικές της διαστάσεις, αλλά συμπεριέλαβε και μέτρα ή πολιτικές θετικής ολοκλήρωσης που αντισταθμίζουν το άνοιγμα των συνόρων και την απελευθέρωση των αγορών. Οι διατάξεις για την περιβαλλοντική πολιτική, η πρόνοια για μια κοινωνική πολιτική για τους εργαζομένους, η πολιτική της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής, η οποία αποτελεί τη θεσμική βάση για την περιφερειακή πολιτική της Κοινότητας και η εκκίνηση από το 1988 των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης, ένα ιδιαίτερα προστατευτικό καθεστώς που ίσχυσε μέχρι και πρόσφατα για την αγροτική πολιτική αποτελούν, μεταξύ άλλων, τα βασικά στοιχεία αυτής της επέκτασης της κοινοτικής ύλης και των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων της. Το πρόγραμμα της εσωτερικής αγοράς, η νομισματική ένωση και η υιοθέτηση του ευρώ αποτελούν αναμφίβολα προϊόντα της συνεργασίας των κρατών – μελών. H προσπάθεια αυτή απέδωσε καρπούς χάρη στην αρμονική συνύπαρξη κρατικών και υπερεθνικών στοιχείων, συνύπαρξη η οποία επετεύχθη στο πλαίσιο ενός σταδιακού βηματισμού και αποτολμώντας την εξάπλωση της συνεργασίας και ορισμένων κοινών πολιτικών σε τομείς όπου δεν προβλέπονταν αρχικά στην ιδρυτική Συνθήκη.

Τέλος, η εμπέδωση της ειρήνης και της δημοκρατίας από το ανατολικό στο δυτικό άκρο της Γηραιάς Ηπείρου και οι προοπτικές ευημερίας στα νεοεισερχόμενα κράτη – μέλη, αλλά και σε αυτά τα οποία χτυπούν την πόρτα της Ενωσης αποτελούν αναμφίβολα το σημαντικότερο επίτευγμα της συνεχούς εξελικτικής πορείας της E.E. Τα ανωτέρω ωστόσο επιτεύγματα δεν αποτελούν εχέγγυα επιτυχούς συνέχισης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αντιθέτως, σε αρκετές περιπτώσεις ενέχουν τον κίνδυνο να δυναμιτίσουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, καθώς συνδέονται με την εμφάνιση περαιτέρω προβλημάτων τα οποία αποτελούν σοβαρά προσκόμματα στη διαδικασία εξέλιξης. H διαδικασία διεύρυνσης συναντά δυσκολίες και την αμφιθυμία των εταίρων, ενώ στην περίπτωση της Τουρκίας οι ίδιες οι αρχές και αξίες στις οποίες βασίζεται η Ενωση τίθενται σε δοκιμασία, εάν δεν αναιρούνται πλήρως, ενισχύοντας έτσι την κρίση εμπιστοσύνης των Ευρωπαίων πολιτών έναντι της E.E.

H αβεβαιότητα για το μέλλον της Συνταγματικής Συνθήκης επιτείνει τη ρευστότητα, αποδεικνύοντας την έλλειψη πολιτικής βούλησης και οράματος για το ξεπέρασμα της κρίσης.

Το θέμα μιας κοινής ενεργειακής πολιτικής εξελίσσεται σε μείζον θέμα στο εσωτερικό της E.E. Από τις συζητήσεις οι οποίες έχουν πραγματοποιηθεί μεταξύ των κρατών-μελών προκύπτει ότι αποστρέφονται την ιδέα ενός ευρωπαϊκού ρυθμιστή των αγορών ενέργειας, καθώς το θέμα άπτεται της εξωτερικής τους πολιτικής και κατά συνέπεια και της εθνικής τους κυριαρχίας. O «οικονομικός πατριωτισμός» ο οποίος εντάθηκε πρόσφατα στην Ενωση με την άρνηση της Γαλλίας και της Ισπανίας να δεχτούν την εξαγορά εθνικών εταιρειών ενέργειας από εταιρείες ιταλικής και γερμανικής προέλευσης αντίστοιχα, επιφέρει τεράστια εμπόδια στο πρόγραμμα της εσωτερικής αγοράς και απειλεί να αποτελέσει σημείο τριβής στις σχέσεις μεταξύ των Ευρωπαίων εταίρων. Το δημοσιονομικό πλαίσιο της περιόδου 2007-2013, το οποίο προβλέπει πόρους που ανέρχονται κατά μέσον όρο μόλις στο 1% του συνολικού AEE της Ενωσης σε ετήσια βάση, καθιστά αβέβαιη την ομαλή εκτέλεση υφιστάμενων πολιτικών, την εμβάθυνσή τους αλλά και τη χρηματοδότηση των νέων αναγκών που προκύπτουν κυρίως από τη διεύρυνση. Τα παραπάνω στοιχεία αναδεικνύουν, μεταξύ άλλων, την ισχυρή έλξη του διακυβερνητισμού, την έλλειψη τολμηρών και ικανών πολιτικών ανδρών, την απουσία οράματος και πολιτικής βούλησης, την αναντιστοιχία εξαγγελιών και πραγματικότητας, ενώ ταυτόχρονα υποδηλώνουν το γεγονός ότι η έξοδος από την κρίση μπορεί να λάβει χώρα μόνο εάν οι πολίτες βρεθούν στο επίκεντρο της διαδικασίας, με την ενσωμάτωση των προσδοκιών, των αιτημάτων και των αναμονών τους στην ημερήσια πολιτική διάταξη της Ενωσης.

* Οι κ. Λαζαρίδης και Παπακωνσταντής είναι μέλη της Ομάδας Team Europe της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή