Από τον καθηγητή κ. Εμμανουήλ Μπεχράκη λάβαμε την ακόλουθη επιστολή:
Αγαπητέ κ. Καρκαγιάννη
Επειδή γίνεται λόγος τελευταία για μεταρρυθμίσεις στα AEI και επειδή ασχολούμαι από δεκαετίες με θέματά τους, επιτρέψτε μου να διατυπώσω σήμερα μερικές απόψεις μου σε ένα από αυτά, τη μερική χρηματοδότηση των AEI, κυρίως των λειτουργικών εξόδων. Υπάρχει λεπτομερέστερη μελέτη, αλλά γενικά και συνοπτικά τα παρακάτω:
Το κόστος επένδυσης για τη δημιουργία, λειτουργία και τον συνεχή εκσυγχρονισμό των AEI είναι εξαιρετικά υψηλό για την κοινωνία. Είναι δυσβάστακτο ακόμη και για πολύ ανθηρές οικονομίες και επιβαρύνει με την άμεσο και έμμεσο φορολογία ολόκληρο τον λαό, φτωχούς και πλούσιους ανεξάρτητα εάν κάνουν ή όχι χρήση αυτών.
Τα AEI παράγουν από τη μια μεριά ένα γενικό αναντικατάστατο μέγιστο αγαθό, την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της κοινωνίας και από την άλλη μεριά παράγουν και ένα τεράστιο ατομικό αγαθό στους χρήστες με την πνευματική, κοινωνική και την επαγγελματική αναβάθμιση που τους παρέχει η σπουδή.
Το μέρος του κόστους της επένδυσης για τα AEI, σαφώς το μεγαλύτερο, που αναλογεί στο γενικό μακροπρόθεσμο όφελος που προκύπτει για την κοινωνία, είναι λογικό και δίκαιο να επιβαρύνει το σύνολο. Το μέρος όμως εκείνο του κόστους των AEI που ωφελεί άμεσα το άτομο, σαφώς μικρότερο, πρέπει να είναι ανταποδοτικό και να επιστρέφεται στην κοινωνία, έστω και σχεδόν συμβολικά και ανώδυνα ακόμη και για τις πλέον αδύναμες κατηγορίες πολιτών.
Δίνω ένα συγκεκριμένο παράδειγμα:
ΒΚάθε φοιτητής δύναται να παίρνει ετησίως τραπεζικό δάνειο με επιδοτούμενο επιτόκιο, ισόποσο προς τα δίδακτρα του έτους τα οποία η τράπεζα θα πληρώνει απευθείας στο πανεπιστήμιο. Τα ετήσια αυτά δάνεια είναι όσα και τα χρόνια σπουδής του συν ένα και δεν επαναλαμβάνονται για δεύτερη σπουδή. Το σύνολο του δανείου αρχίζει να αποπληρώνεται πέντε χρόνια μετά τη λήψη του πτυχίου ή το αργότερο επτά χρόνια μετά τον προβλεπόμενο χρόνο σπουδής. H διάρκεια μπορεί να είναι μέχρι και είκοσι χρόνια από την έναρξη της αποπληρωμής, π.χ. ένας φοιτητής της Ιατρικής που αρχίζει να σπουδάζει 18 θα είναι μεταξύ 29 και 31 ετών όταν θα αρχίσει την αποπληρωμή του δανείου που θα μπορεί να το αποπληρώσει ακόμη και σε 20 χρόνια όταν θα είναι 51 ετών, δηλαδή 33 χρόνια μετά την έναρξη του δανείου, όταν τα χρήματα θα έχουν περίπου το 1/3-1/4 της αρχικής των αγοραστικής αξίας.
ΒΦοιτητές με χαμηλό οικογενειακό εισόδημα θα μπορούν να παίρνουν επιπλέον χαμηλότοκο δάνειο διαβίωσης σχεδόν με τους ίδιους όρους.
Μια τέτοια περίπου ρύθμιση και στην Ελλάδα νομίζω πως θα ήταν λογική, κοινωνικά δίκαιη και πολλαπλώς αποδοτική. Εφαρμόζεται με παραλλαγές στις περισσότερες προηγμένες δυτικές κοινωνίες. Τα πράγματα μάς έχουν δείξει πως για να έχουμε μέλλον πρέπει να κάνουμε μερικές υπερβάσεις και διορθώσεις στις ιδεοκρατικές παραστάσεις του παρελθόντος που ο χρόνος τις απέδειξε αντιπαραγωγικές, κοινωνικά άδικες και ανασταλτικές στην ατομική και συλλογική πρόοδο.
Καθ. Μανόλης Μπεχράκης
Σ.Σ. Υπάρχουν χίλιοι τρόποι να πληρώνουν για τις σπουδές τους εκείνοι που μπορούν να πληρώσουν. Αρκεί να απορρίψουμε το ψευδεπίγραφο σύνθημα της «δωρεάν παιδείας» που όλοι γνωρίζουν ότι δεν είναι δωρεάν…