Εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες, ΗΠΑ και Ιράν είχαν ελάχιστα να πουν μεταξύ τους επισήμως, όταν δεν αντήλλασσαν ύβρεις. Σήμερα, οι Δημοκρατικοί επικριτές του Τζορτζ Μπους ζητούν να αρχίσει συνομιλίες με το Ιράν και τη Συρία, προκειμένου να βρεθεί διέξοδος στην κρίση του Ιράκ. Ο ορμητικός πρόεδρος του Ιράν, Μαχμούντ Αχμεντινετζάντ, ο οποίος υποδέχθηκε την περασμένη εβδομάδα τον Ιρακινό ομόλογό του, Τζαλάλ Ταλαμπανί, στην Τεχεράνη, προσβλέπει οπωσδήποτε στην ανάληψη του ρόλου του ισχυρού τοπικού παράγοντα στην περιοχή: Υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να αποχωρήσουν από το Ιράκ.
Ωστόσο το Ιράν δεν είναι ο μοναδικός παίκτης που εμπλέκεται στη βίαιη πολιτική σκηνή του Ιράκ. Εξοπλίζει επίσης τη Χεζμπολάχ στην αντιπαράθεσή της με το Ισραήλ, ενώ χρηματοδοτεί ένοπλες παλαιστινιακές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς. Στηρίζει την ανάμειξη της Συρίας στα εσωτερικά του Λιβάνου, ενώ συνεχίζει να αψηφά το αίτημα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη διακοπή του πυρηνικού της προγράμματος.
Η πολιτική έναντι του Ιράν έχει διχάσει την κυβέρνηση Μπους εν μέρει διότι διακυβεύονται πολλά. Η φαρμακερή ρητορεία του κ. Αχμεντινετζάντ, η επιθυμία του να δει το Ισραήλ «να σβήνει από τον χάρτη» και οι προσπάθειες που καταβάλλει για την απόκτηση μεγαλύτερης εξουσίας στον μουσουλμανικό κόσμο, καθιστά το Ιράν εφιάλτη για τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Ευρώπη, η οποία θα βρεθεί σύντομα εντός του βεληνεκούς των πυραύλων του. Ορισμένοι Ιρανοί αξιωματούχοι υπαινίσσονται ότι ενδέχεται να τείνουν χείρα βοηθείας προς το Ιράκ μόνον εφόσον αρθεί η πίεση για τη διακοπή του πυρηνικού τους προγράμματος.
Οι Αμερικανοί έχουν επιδοθεί σε έντονες αντιπαραθέσεις σχετικά με το εάν ενδεχόμενη επίτευξη «μεγάλης συμφωνίας» θα είχε αποτέλεσμα τη συμφιλίωση των δύο πλευρών. Σύμφωνα με αυτή την οπτική, η βελτίωση των πολιτικών και των εμπορικών σχέσεων των δύο πλευρών και η διευθέτηση των προβλημάτων ασφαλείας του Ιράν θα έθετε τέλος στη στήριξη της τρομοκρατίας από το Ιράν και θα εξανέμιζε τις υποψίες για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας.
Η δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι τα συμφέροντα του Ιράν σπανίως ταυτίζονται με εκείνα των ΗΠΑ.
Η κυβέρνηση Μπους περιφρόνησε τις προσπάθειες μερίδας της ηγεσίας του Ιράν για την έναρξη διαλόγου μετά την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ το 2003, καθώς επέμενε στην «αλλαγή καθεστώτος», χάνοντας ενδεχομένως μια μεγάλη ευκαιρία προσέγγισης. Ωστόσο, το γεγονός ότι το Ιράν συνέχισε να εξοπλίζει τους αντι-Ισραηλινούς τρομοκράτες και αρνούνταν να παραδώσει μέλη της Αλ Κάιντα, που τελούσαν «υπό κράτηση» στο Ιράν, ενώ στην πραγματικότητα σχεδίαζαν νέες επιθέσεις, προκάλεσε το ναυάγιο των συνομιλιών.
Σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της διπλωματικής ισχύος των Ευρωπαίων διπλωματών που προσπαθούν να πείσουν το Ιράν να εγκαταλείψει τις πυρηνικές του φιλοδοξίες, ο κ. Μπους συμφώνησε πέρυσι στην προσφορά σειράς κινήτρων, στα οποία συμπεριλαμβάνεται σύγχρονη πυρηνική τεχνολογία. Τον περασμένο Μάιο τόνισε πως οι ΗΠΑ προτίθενται να συμμετάσχουν στις διαπραγματεύσεις, εφόσον το Ιράν διακόψει τις ύποπτες πυρηνικές του δραστηριότητες.
Με τα θησαυροφυλάκιά του γεμάτα χρήματα και τους Ευρωπαίους να εξαρτώνται από το πετρέλαιό του, ο κ. Αχμεντινετζάντ είναι πεπεισμένος ότι θα κατορθώσει να αποφύγει την επιβολή οποιωνδήποτε ποινών. Ο πρόεδρος του Ιράν καυχάται πως όσο οι ΗΠΑ αδυνατούν να απεμπλακούν από το Ιράκ, δεν θα είναι σε θέση να πραγματοποιήσουν στρατιωτική επίθεση κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν ή να υποστηρίξουν ενδεχόμενη ισραηλινή επίθεση.
Ενδεχομένως πρόκειται για κακό υπολογισμό. Οι ΗΠΑ αναζητούν μια διπλωματική λύση στο πυρηνικό πρόγραμμα. Το εύρος της στρατιωτικής υποστήριξης που προσέφερε το Ιράν στη Χεζμπολάχ στον πόλεμο με το Ισραήλ προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στις γειτονικές αραβικές χώρες. Και στο εσωτερικό η οικονομία έχει ανάγκη επενδύσεις, τις οποίες ο κ. Αχμεντινετζάντ απειλεί να μην πραγματοποιήσει. Και το Ιράν μπορεί να χάσει σημαντικές ευκαιρίες.