Ποιες θα είναι οι θέσεις της Συρίας σε περίπτωση που ξεκινήσει διάλογο με τις ΗΠΑ για το Ιράκ και άλλα ζητήματα της Μέσης Ανατολής; Εθεσα αυτή την ερώτηση την περασμένη Πέμπτη στον υπουργό Εξωτερικών της Συρίας, Βαλίντ Μοαλέμ, ο οποίος προς μεγάλη μου έκπληξη υποστήριξε με θέρμη τις προτάσεις που περιλάμβανε η έκθεση της επιτροπής Μπέικερ – Χάμιλτον. «Δεν είμαστε κατά των ΗΠΑ. Αντιθέτως θέλουμε να συμμετάσχουμε σε έναν διάλογο των χωρών της περιοχής, ο οποίος κατά τη γνώμη μας εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα», τόνισε ο κ. Μοαλέμ. Χαρακτήρισε τις ΗΠΑ «σταυροδρόμι» και εξήγησε: «Είτε θα επιλέξουμε τη σταθερότητα, είτε η περιοχή θα καταρρεύσει και θα περάσουμε σε μια εποχή θρησκευτικών εμφυλίων πολέμων, όπου οι εξτρεμιστές θα έχουν το πάνω χέρι».
Τα σχόλια του Μοαλέμ αποτελούν την πιο λεπτομερή απάντηση Σύρου στις προτάσεις της δικομματικής Ομάδας Μελέτης της Πολιτικής για το Ιράκ της οποίας ηγούνται ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Τζέιμς Μπέικερ και ο πρώην βουλευτής των Δημοκρατικών, Λι Χάμιλτον. Ο κ. Μοαλέμ αποδέχθηκε σχεδόν όλες τις προτάσεις της επιτροπής για τη Συρία, τις οποίες αναπτύξαμε μαζί σχεδόν μία, μία. Οταν τον ρώτησα εάν ο πρόεδρος της χώρας, Μπασάρ αλ Ασάντ αποδέχεται αυτές τις θέσεις, μου απάντησε: «Αυτός είναι ο ηγέτης, εγώ εκφράζω απλώς τις απόψεις του».
Ο κ. Μοαλέμ χαρακτήρισε τη Συρία πιθανό συνεταίρο στις προσπάθειες για την επίτευξη της σταθερότητας στην περιοχή. Σε κάποιο σημείο αναφέρθηκε «στον ιερό σκοπό της επίτευξης της ειρήνης μεταξύ της Συρίας και του Ισραήλ». Λίγο αργότερα συμπλήρωσε ότι παρότι η Συρία τάσσεται υπέρ του ορισμού χρονοδιαγράμματος για την αποχώρηση των Αμερικανών από το Ιράκ, ενδεχόμενη εσπευσμένη αμερικανική αποχώρηση, προτού οι Ιρακινοί να είναι σε θέση να αναλάβουν την ασφάλεια της χώρας θα αποτελέσει «ανήθικη πράξη».
Η κυβέρνηση Μπους έχει επιδείξει ελάχιστο ενδιαφέρον έως τώρα για την έναρξη διαλόγου με τη Δαμασκό, ενώ ταυτόχρονα έχει ασκήσει δριμεία κριτική στην εκστρατεία της Συρίας κατά του Λιβανέζου πρωθυπουργού, Φουάντ Σινιόρα, στρατηγικού συμμάχου των ΗΠΑ. Αξιωματούχοι της κυβέρνησης είχαν δηλώσει στο παρελθόν ότι παρά τις διαβεβαιώσεις της Συρίας ότι επιθυμεί τη συνεργασία και τον διάλογο, με τις πράξεις της στον Λίβανο και αλλού ακυρώνει τα λόγια της.
Ως πρώην Σύρος πρέσβης στην Ουάσιγκτον, ο κ. Μοαλέμ συνεργάστηκε με τον Μπέικερ επί διπλωματικών θεμάτων, τα οποία σχετίζονταν με τη συνδιάσκεψη της Μαδρίτης για την ειρήνη το 1991, η οποία άνοιξε τον δρόμο για τη διεξαγωγή συνομιλιών μεταξύ Συρίας και Ισραήλ, οι οποίες τελικά δεν καρποφόρησαν. Ο κ. Μοαλέμ ανέφερε ότι όταν τον συνάντησε τον περασμένο Σεπτέμβριο στο πλαίσιο των εργασιών της Ομάδας Μελέτης της Πολιτικής για το Ιράκ, ο κ. Μπέικερ τον ρώτησε: «Βαλίντ, πώς μπορούμε να επιστρέψουμε στις συνθήκες που επικρατούσαν μεταξύ Συρίας και ΗΠΑ στις αρχές του ’90, όπου είχαμε κατορθώσει να χτίσουμε σχέσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης;» και εκείνος απάντησε: «Αυτό ευχόμαστε και στη Συρία».
Ο κ. Μοαλέμ ισχυρίστηκε ότι οι προσπάθειες της κυβέρνησης Μπους για την απομόνωση της Συρίας απέτυχαν και ότι πρέπει τώρα να επιλέξει διαφορετική προσέγγιση βασιζόμενη στα κοινά συμφέροντα Συρίας – ΗΠΑ θέτοντας τρεις στόχους για τη Μέση Ανατολή: ειρήνη, σταθερότητα και ευημερία. Και συμπλήρωσε ότι παρά το γεγονός ότι η Συρία ελπίζει να επανακτήσει τα υψίπεδα του Γκολάν, δεν θέτει το θέμα αυτό ως προϋπόθεση για την έναρξη του διαλόγου.
Αρνήθηκε ότι η Συρία επιζητεί την απόκτηση μεγαλύτερης εξουσίας στον Λίβανο ως αντάλλαγμα για τη βοήθεια στο Ιράκ. Ωστόσο, επισήμανε ότι εάν οι ΗΠΑ επιθυμούν τον διάλογο «πρέπει να μας πείσετε για τις καλές σας προθέσεις, όσον αφορά τη σταθερότητά μας».
Ο κ. Μοαλέμ τάχθηκε υπέρ της πρότασης της Επιτροπής για τη δημιουργία μιας Ομάδας Υποστήριξης για το Ιράκ, η οποία θα προσελκύσει τη Συρία και άλλα γειτονικά κράτη, αφού προηγουμένως οι Ιρακινοί αποδεχθούν τα σχέδια για τον αφοπλισμό των πολιτοφυλακών και τον τερματισμό των φυλετικών διαχωρισμών. Τόνισε επίσης ότι το χρονοδιάγραμμα για την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων «εξαρτάται από την ικανότητα των Ιρακινών να αναλάβουν την ασφάλεια της χώρας και ο αμερικανικός στρατός εκεί πρέπει να επικεντρωθεί στην εκπαίδευση και όχι στον πόλεμο».
Ο κ. Μοαλέμ αποκάλυψε επίσης για πρώτη φορά τις προσπάθειες διαμεσολάβησης της Συρίας και του Κατάρ για την επίτευξη συμβιβαστικής λύσης μεταξύ της σκληροπυρηνικής παλαιστινιακής ομάδας Χαμάς και της μετριοπαθούς Φατάχ του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς.
Είναι άραγε αληθινό το άνοιγμα αυτό της Συρίας; Είναι άραγε σοβαρή η πρόταση του κ. Μοαλέμ για συνομιλίες με τις ΗΠΑ για την επίτευξη της ειρήνης με το Ισραήλ, της σταθερότητας στο Ιράκ και την εξεύρεση συμβιβαστικής λύσης με τον Λίβανο; Η απάντηση είναι ότι υπάρχει ένας μόνος τρόπος να το μάθει κανείς. Να διερευνήσει ενδελεχώς τις προτάσεις που ο υπουργός Εξωτερικών της Συρίας θέτει επί τάπητος.