Συνέντευξη που δεν έμοιαζε με τις άλλες, η χθεσινή. Μια γενναιόδωρη όσο και ευγενική καλλιτεχνική προσφορά σε όλα τα επίπεδα που άγιαζε ένα σκοπό πέρα ως πέρα ανθρώπινο, αυτόν της «Επιστροφής». Και μαζί ένα καλλιτεχνικό γεγονός. Στο τραπέζι των συντελεστών – ομιλητών, στο φουαγιέ του Μεγάρου Αθηνών, ο Γίγαντας που γεφυρώνει τον 20ό με τον 21ο αιώνα, με αγωνιστική παρουσία καθοριστική, της οποίας το μέγεθος δεν ταιριάζει με τα δικά μας μικρά μέτρα και σταθμά. Τα σκιάζει. Ο Μίκης Θεοδωράκης, η αστείρευτη πηγή μουσικής, ο εθνεγέρτης συνθέτης, ο μπροστάρης, που έμαθε τον ελληνικό λαό να τραγουδά ποίηση με τα τραγούδια του. Αυτά που θα μείνουν όταν όλοι μας θα ‘χουμε φύγει και θα τραγουδάμε με τους αγγέλους και τους δαιμόνους εκεί ψηλά! Τώρα, έχουμε τον καρπό μιας ιστορικής καλλιτεχνικής συνεργασίας, τη «Ρωμιοσύνη» του Γιάννη Ρίτσου και «Το Αξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη με ερμηνευτές τον Γιώργο Νταλάρα, τον Τάση Χριστογιαννόπουλο, τον Γιώργο Κιμούλη αφηγητή, στις συναυλίες πέρισυ τη Μυρτώ του, δίπλα στον Κωνσταντίνο Αγγελόπουλο και τη σύζυγό του Γέλη, την πρόεδρο του Συλλόγου Επανένταξης Εθισμένων στο αλκοόλ και στα ναρκωτικά που ακούει στο αισιόδοξο όνομα της «Επιστροφής». Ο σύλλογος με χορηγό τον κ. Κωνσταντίνο Π. Αγγελόπουλο και τη «Χαλυβουργική» διοργάνωσε τις δύο συναυλίες στις 10 και 11 Νοεμβρίου 2005, στην αίθουσα «Αλεξάνδρα Τριάντη» στο Μέγαρο, σε καλλιτεχνική επιμέλεια παραγωγής Αννας Νταλάρα και Μαργαρίτας Θεοδωράκη. Από τη ζωντανή ηχογράφηση βγήκαν τα δύο CD, με τη «Ρωμιοσύνη» του Ρίτσου και τον Γιώργο Νταλάρα να τραγουδά μετά τον μοναδικό Γρηγόρη Μπιθικώτση -«για να ‘μαι στο πλευρό του», όπως είπε- και «Το Αξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη, και τα δύο μελοποιημένα στη μουσική του Μίκη, εθνική κληρονομιά. Σε μια κασετίνα – βίβλο ποίησης και μουσικής και ερμηνείας αξεπέραστης. Να την έχουμε, να την ακούμε όταν η μοναξιά κλείνει τους τοίχους, και για να την κάνουμε δώρο σε αυτούς που αγαπάμε. Οπως έκαναν δώρο τη φωνή τους ο Γιώργος Νταλάρας, ο λαϊκός τραγουδιστής, ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, «η αποκάλυψη» όπως είπε ο Γιώργος Νταλάρας – και ο πρωταγωνιστής ηθοποιός, τόσο σεμνός, Γιώργος Κιμούλης. Και οι μουσικοί και οι χορωδοί που έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους για το χειροκρότημα το καταλυτικό στις συναυλίες αυτές που ωρίμασαν καρπό μουσικής προσφοράς στα δύο αυτά CD, με εξώφυλλο ένα φλογερό περιστέρι.
Για τον σκοπό της «Επιστροφής»
Το ίδιο φλογερή ήταν και η χθεσινή συνέντευξη που περιγράφεται στο καλλιτεχνικό τμήμα, σελίδα 15. Ο Τήλεφος θέλει να δώσει χώρο για τον σκοπό της «Επιστροφής», όπου και θα δοθούν τα έσοδα του δίσκου που κυκλοφορεί από σήμερα σε όλα τα δισκοπωλεία. Χορηγός επικοινωνίας του δίσκου είναι η ΕΡΤ και στο «πάνελ» των συντελεστών είχε, δικαιωματικά, θέση μαζί με τον διευθυντή της Universal κ. Θάνο Καραγρηγόρη και ο πρόεδρος της ΕΡΤ κ. Χρήστος Παναγόπουλος: «Τι να πω εγώ ως ΕΡΤ όταν είναι εδώ και μιλάει ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Γιώργος Νταλάρας, ο μεγάλος ερμηνευτής της νέας γενιάς; Και όταν μιλάμε για δύο κλασικά έργα του ελληνικού ρεπερτορίου… Μόνον ότι είναι μεγάλη μας τιμή που μπορέσαμε να βοηθήσουμε με τα Μουσικά Σύνολα και την Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ, που τις βρήκαμε ξεχασμένες σε αποθήκες…». Για να διαβεβαιώσει ότι «θα υπάρξει συνέχεια στην προβολή του δίσκου και αυτής της εμπνευσμένης προσπάθειας».
«Εδώ έχουμε το απόσταγμα αυτής της προσφοράς»
Ηρθε η σειρά της να μιλήσει η κ. Γέλη Κων. Αγγελοπούλου, η εμπνεύστρια και δημιουργός της «Επιστροφής», του μη κερδοσκοπικού σωματείου που ιδρύθηκε το 2003 από ευαισθητοποιημένους ανθρώπους και έμπειρους επιστήμονες. «Ούτε και στις πιο φιλόδοξες προβλέψεις μας -είπε η χαμηλών τόνων κυρία της «Επιστροφής»- πιστεύαμε ότι θα είχαμε ένα τέτοιο ποιοτικό αποτέλεσμα. Θυμάμαι με συγκίνηση αυτές τις δύο βραδιές των συναυλιών με 300 πρόσωπα επί σκηνής, με τη μουσική και τα τραγούδια. Σήμερα έχουμε το απόσταγμα αυτής της καλλιτεχνικής και ανθρώπινης προσφοράς. Η επιτυχία αποτελεί δέσμευση για να συνεχίσουμε» εξήγησε με λίγα λόγια το έργο της «Επιστροφής», βασισμένο στο μοντέλο της Μινεσότα, τη «Μέθοδο των 12 βημάτων»: κάθε μέρα ένα βήμα και σύνθημα «μόνο για μια μέρα» δεν θα αγγίξω το αλκοόλ, δεν θα κάνω χρήση ναρκωτικής ουσίας. Η μία ημέρα θα φέρει την άλλη και όλες μαζί την Επιστροφή στη ζωή, στην οικογένεια, στην κοινωνία, στην εργασία. Το σπίτι της οδού Ιφιγένειας στην Καλλιθέα, όπου ζουν σε οικογενειακό περιβάλλον με τη θέλησή τους, ως εσωτερικοί 11 νέοι άνδρες, αφού έχουν απεξαρτηθεί από την όποια έξη τους, έχει την πόρτα ανοιχτή. Αλλά όποιος βγει δεν ξαναμπαίνει. Από τον Απρίλιο του 2004 που λειτουργεί ως μη κερδοσκοπικό σωματείο με αποκλειστική χρηματοδότηση από τον Κωνσταντίνο και τη Γέλη Αγγελοπούλου, χωρίς καμιά κρατική ή άλλη επιχορήγηση, έκαναν αίτηση 389 άτομα ενώ 36 άτομα συμπλήρωσαν με επιτυχία το πρόγραμμα, ενώ άλλα συνέχισαν ως εξωτερικοί. Αυτόν τον καιρό βρίσκονται 10 νέοι άνδρες στο σπίτι και θα περάσουν εκεί τις γιορτές.
Η έκρηξη του Μίκη
«Εχει κανείς καμιά ερώτηση;» «Εγώ!» σήκωσε το χέρι του ο Μίκης Θεοδωράκης. Και ακολούθησε η εξής έκρηξη του γνωστού ταμπεραμέντου του: «Γιατί κρεμόμαστε από τα περίφημα μηχανάκια της AGB;» ρώτησε. «Οταν ήμουν διευθυντής των Μουσικών Συνόλων είχαμε σπουδαία ακροαματικότητα. Με αυτό θέλω να πω ότι έχω την υποψία ότι τα νούμερα δεν είναι αυτά που μας λένε, αλλά αυτά που θέλουν να μας περάσουν. Κάποιος πρέπει να το κάνει, γιατί όχι η ΕΡΤ που είναι κρατικό κανάλι, ενώ τα άλλα είναι εμπορικά; Σε ώρα μεγάλης ακροαματικότητας να προβληθεί «Η Ρωμιοσύνη», όλο το «Αξιον Εστί». Ελάτε μαζί μου κ. πρόεδρε της ΕΡΤ, στις συναυλίες στις συνοικίες και στην επαρχία, να δείτε τη συγκίνηση, την υποδοχή του κόσμου. Ο λαός μένει αναλλοίωτος και ας τον χτυπάνε από πάνω. Τον λαό τον έχουν για τραγουδάκια, ενώ εκείνος είχε το δημοτικό τραγούδι να του δείχνει τον δρόμο. Το λέμε, το γράφουμε χίλιες φορές «Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που ο λαός της τραγουδάει ποιητές». Ας το κάνουμε πράξη. Ας γίνετε… Δικτάτορας κύριε πρόεδρε της ΕΡΤ», ξεσπάθωσε ο Μίκης. Και ο πρόεδρος κ. Χρήστος Παναγόπουλος γύρισε ήσυχα και του απάντησε: «Μην μας αδικείτε. Εμείς παίζουμε ελληνική μουσική συνέχεια! Σε λάθος πόρτα χτυπάτε!». Πήρε τον λόγο και ο κ. Μανώλης Γλέζος και υπεραμύνθηκε του όρου «πόλις – πολίτης – πολιτισμός». Ευτυχώς, έχουμε το διπλό CD να μας θυμίζει με λόγο και μουσική ότι «η ζωή τραβάει την ανηφόρα με σημαίες και με ταμπούρλα» και «Αιέν ο κόσμος ο μικρός, ο Μέγας!».