Είχε δίκιο σε όσα επισήμανε από την τηλεοπτική συχνότητα του «Σκάι» ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ κ. Μιχάλης Χρυσοχοΐδης. Πεντακομματική Βουλή έχει γνωρίσει πολλές φορές ο τόπος. Μόλις πριν από δέκα χρόνια. Εκ πρώτης όψεως λοιπόν δεν χάθηκε ο κόσμος που θα μπει στη Βουλή ο «Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός», ο «γυρολόγος των πολιτικών θέσεων», όπως προσφυώς αποκάλεσε το κόμμα του κ. Καρατζαφέρη η υπουργός Εξωτερικών.
Το πρόβλημα λοιπόν δεν είναι η πεντακομματική Βουλή, ούτε το ΛΑΟΣ. Δεν είναι καν η ισχνή πλειοψηφία που θα έχει το πρώτο κόμμα. Οπως ορθώς επισήμανε ο κ. Στέφανος Μάνος, το μόνο που καταφέραμε με τις ισχυρές πλειοψηφίες των περασμένων ετών είναι μια ευπρεπής ή λιγότερο ευπρεπής διαχείριση των παθογενειών της χώρας. Με 165 ή 170 βουλευτές τα κυβερνώντα κόμματα δεν κατάφεραν ούτε το ασφαλιστικό να συζητήσουν. Πόσω δε μάλλον να το λύσουν. Αντιθέτως: οι ισχυρές πλειοψηφίες λειτούργησαν πολλές φορές σαν ομπρέλα για την κακοδιοίκηση και τη διαφθορά. Δεν πάει καιρός που πολλοί στο ΠΑΣΟΚ πίστευαν ότι ο λαός δεν έχει άλλη πέραν του κόμματός τους επιλογή. Αλλά και τώρα: πολλοί πιστεύουν ότι ο Κώστας Καραμανλής θα πάρει με τον αέρα του τις εκλογές κι ας κακοδιοικούν αυτοί.
Μόνο που αυτή τη φορά η πεντακομματική Βουλή είναι το σύμπτωμα ευρύτερων κοινωνικών μεταβολών και η θρυαλλίδα για μεγαλύτερες πολιτικές αλλαγές.
Καταρχήν να επισημάνουμε κάτι. Οσα σήμερα διακηρύσσει ο «Συναγερμός» του κ. Καρατζαφέρη διακινήθηκαν απ’ όλους τους πολιτικούς σχηματισμούς. Τουλάχιστον από ένα μεγάλο μέρος των. Ο λαϊκισμός υπήρξε μόνιμη συνιστώσα και στα δύο μεγάλα κόμματα. Απλώς τον εξισορροπούσε η πραγματικότητα την οποία έπρεπε να διαχειριστούν.
Πολλοί απορούσαν στο παρελθόν πως επιβίωναν τα κόμματα ως συνασπισμοί ατόμων με ετερόκλητες απόψεις. Πώς συμβίωναν οι εθνικιστές του ΠΑΣΟΚ με τους κοσμοπολίτες εκσυγχρονιστές, ή η λαϊκή με την φιλελεύθερη Δεξιά. Συνεκτικός δεσμός όλων αυτών των στελεχών με τις αντικρουόμενες απόψεις ήταν η διαχείριση του κράτους, ή η ελπίδα διαχείρισής του. Συγκολλητική ουσία στη βάση υπήρξαν οι πελατειακές σχέσεις. Οσο το κράτος ήλεγχε το πουγκί, καλόν ήταν να βρίσκεται κάποιος μέσα στο κομματικό μαντρί. Μπορούσε με κρατικό χρήμα να στήσει μηχανισμούς στελεχών, να διορίσει και άλλα πολλά χρήσιμα για την πολιτική επιβίωση.
Η ουσιώδης διαφορά της μέλλουσας πεντακομματικής Βουλής από τις προηγούμενες είναι ότι αυτή τη φορά τα τραύματα στον δικομματισμό δεν θα επουλωθούν. Αντιθέτως -και πέρα από τη διάρκεια της επιτυχίας που θα έχει το κόμμα του κ. Καρατζαφέρη- οι πληγές του θα μεγαλώνουν. Κι αυτό για ένα απλό λόγο. Το μεγάλο κράτος που υπήρξε τροφοδότης του δικομματισμού τελειώνει. Για αντικειμενικούς λόγους: το οικονομικό μοντέλο που θέλει το δημόσιο πρωταγωνιστή της οικονομικής δραστηριότητας γίνεται χρόνο με τον χρόνο πιο αντιπαραγωγικό. Ετσι η ίδια η πραγματικότητα οδηγεί τα κυβερνώντα κόμματα να αθετούν τις υποσχέσεις των περί κρατικής δίαιτας πολλών ατόμων και ομάδων. Οι διορισμοί γίνονται όλο και πιο δύσκολοι, οι επιδοτήσεις δεν μπορούν να χρηματοδοτηθούν. Γι’ αυτό και πολλοί οργίζονται και αρχίζουν να ψηφίζουν μικρά κόμματα για να τιμωρήσουν τα μεγάλα.
Πολλοί υπολογίζουν στην πόλωση για να σωθεί ο δικομματισμός. Ομως η πόλωση είχε νόημα όσο ήταν ζωντανές οι ιστορικές μνήμες. Σήμερα είναι τεχνητή: αφορά τους μηχανισμούς και το έπαθλο που λέγεται διαχείριση του κράτους. Μόνο που τώρα πολλοί αρχίζουν να κατανοούν ότι το έπαθλο δεν αρκεί για όλους. Γι’ αυτό νιώθουν ότι η πόλωση δεν τους αφορά.