«Το 1992, το δημόσιο έλλειμμα της Σουηδίας ίπτατο σε επίπεδα 12-13% του ΑΕΠ και το 1993 η κορόνα υποτιμήθηκε 35-40%. Τα νοικοκυριά ήταν φορτωμένα με στεγαστικά δάνεια, λόγω της πρόσφατης, τότε, απελευθέρωσης του τραπεζικού συστήματος. Η αδυναμία τους να τα αποπληρώσουν είχε ως συνέπεια η κρίση να μεταπηδήσει στις τράπεζες. Το 1994, στη νεοεκλεγμένη κυβέρνηση των σοσιαλδημοκρατών, το υπουργείο Οικονομικών ανέλαβε ο Γέραν Πέρσον. Αρχισε διεθνή εκστρατεία να βρει δάνεια. Πρώτη παρουσίαση της σουηδικής οικονομίας σε διεθνείς τράπεζες, στη Νέα Υόρκη. Και πρώτη ψυχρολουσία από τους 30άρηδες γιάπηδες: «Τι θα τα κάνετε τα λεφτά μας; Δεν μας ενδιαφέρει το κοινωνικό κράτος σας. Αφήστε το να καταρρεύσει, αφού δεν μπορείτε να το πληρώσετε». Ο Γέραν Πέρσον, υποχρεωμένος να καταπιεί την προσβολή, στο δρόμο της επιστροφής ξέσπασε: «Θα κάνω ό,τι μπορώ για να είμαι ο τελευταίος υπουργός Οικονομικών της Σουηδίας που απολογούμαι σ’ αυτά τα κουτάβια των τραπεζών και των χρηματιστηρίων, για το πώς θέλουμε να φέρουμε την ευημερία στην κοινωνία μας». Ο Γέραν Πέρσον ηγήθηκε στην υλοποίηση γενναίων μεταρρυθμίσεων. Ποτέ κοινωνική πολιτική με δανεικά – είπε. Το κοινωνικό κράτος και το διάσημο σουηδικό μοντέλο αναστήθηκε. Ο ίδιος, στη συνέχεια, αναδείχθηκε σε πρωθυπουργό…».
Ο συνομιλητής μου, που έζησε από πολύ κοντά όσα αφηγήθηκε, ανέσυρε την εμπειρία της Σουηδίας, μιας χώρας υπερήφανης για το κοινωνικό κράτος της, θέλοντας να υπογραμμίσει την αντίθεσή του στις καθ’ ημάς δοξασίες, σύμφωνα με τις οποίες η κοινωνική ευημερία είναι άμεση συνάρτηση του μεγέθους των κρατικών δαπανών και (σιωπηρώς μεν, σαφέστατα δε…) άσχετη με την ποιότητα της διαχείρισης αυτών των δαπανών.
Ο Γέραν Πέρσον προχώρησε σε τομές, σε μεγάλες μεταρρυθμίσεις για να διασφαλίσει αυτήν, ακριβώς, την ποιότητα. Στα καθ’ ημάς, περισσεύει η φλυαρία περί μεταρρυθμίσεων. Κατά τα λοιπά, κάθε υπουργός διεκδικεί το «δικαίωμά του» να διαχειρίζεται μεγαλύτερα κονδύλια, ενώ σχεδόν κανείς (πλην του εκάστοτε υπουργού Οικονομίας…) δεν φαίνεται να αγχώνεται για τον τρόπο με τον οποίο ασκείται η διαχείριση των χρημάτων που αντλούνται από τους φορολογούμενους, Ελληνες και λοιπούς Ευρωπαίους (βλ. Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης…) πολίτες.
Ουδείς, δε, φορέας εξουσίας αισθάνεται την ανάγκη να λογοδοτήσει για τη διαχείριση των χρημάτων που (εκόντες-άκοντες…) του εμπιστευόμαστε. Ούτε η διοίκηση ενός μεγάλου νοσοκομείου – αφού ούτε αξιόπιστο ισολογισμό δημοσιεύει ούτε ευθύνες της αποδίδονται για τη διαχείρισή της. Ούτε οι διοικήσεις πολλών δήμων – που δεν έχουν δημοσιεύσει ισολογισμό ούτε για την τελευταία ούτε για την προτελευταία χρήση. Ούτε τα πανεπιστήμια, οι ανώτατες σχολές – αφού, ακόμη, δεν αξιολογούνται και δεν αυτοδιοικούνται, ώστε να αμείβονται ή να τιμωρούνται ανάλογα με το εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο που παράγουν. Ούτε, βεβαίως, οι υπουργοί. Κι ας μην ισχυριστούν ότι το θέμα είναι… πολιτικό. Πολιτικό είναι παντού. Κι όποιος θέλει να δει τι σημαίνει λογοδοσία, ας ρίξει μια ματιά στην ιστοσελίδα του βρετανικού υπουργείου Οικονομικών, στο www.hm-treasury.gov.uk/spending-review. Μετά, ας επισκεφτεί τις ιστοσελίδες των υπουργείων «μας». Θα νιώσει πολύ δυσάρεστα…