Οι ναυτικοί μας έχουν μια πολύ ωραία έκφραση, για να περιγράψουν την κατάσταση ενός πλοίου, το οποίο είναι τόσο κοντά στον άνεμο, ώστε δεν μπορεί να κινηθεί. Λένε ότι το πλοίο είναι «σιδηροδέσμιο» («in irons»). Η προεδρία Μπους είναι επικίνδυνα κοντά σ’ αυτή την κατάσταση, τουλάχιστον όπως τη βλέπει κάποιος απ’ την ξηρά. Ο πρόεδρος εξακολουθεί να χάνει έδαφος στο Κογκρέσο και στην κοινή γνώμη· η τελευταία δημοσκόπηση των NBC – Wall Street Journal δείχνει τη δημοτικότητά του, στο απογοητευτικό 29%. Το πλήρωμα διαμαρτύρεται για την πολιτική του έναντι του Ιράν, με την υπουργό Εξωτερικών Κοντολίζα Ράις να επιχειρηματολογεί υπέρ μιας διπλωματικής εμπλοκής και τον αντιπρόεδρο Ντικ Τσένι να την αμφισβητεί. Κι εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος Μπους αγωνίζεται ενάντια στο ρεύμα του πολέμου στο Ιράκ.
Πώς, επομένως, ο Μπους και οι συνεργάτες του ελπίζουν να διατηρήσουν το ενδιαφέρον για το πλοίο, που λέγεται κράτος, σε μια τέτοια δύσκολη περίοδο; Εθεσα αυτό το ερώτημα σε πολλούς επιφανείς κυβερνητικούς αξιωματούχους, κατά τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας και οι απαντήσεις τους με εξέπληξαν – όχι επειδή έχουν ένα σαφές σχέδιο δράσης, αλλά επειδή δεν βλέπουν ότι η προεδρία Μπους βρίσκεται σε αδιέξοδο.
«Δεν νομίζω ότι ο πρόεδρος πιστεύει ότι βρισκόμαστε στα πρόθυρα της αποτυχίας», είπε αξιωματούχος, ο οποίος βλέπει τον Μπους σχεδόν καθημερινά. Αυτός ο αξιωματούχος λέει ότι όταν προσπαθείς να κερδίσεις το ενδιαφέρον του κόσμου για την κυβέρνηση το πρόβλημα «δεν είναι πώς θα πείσεις τον κόσμο να εγκαταλείψει τον Τιτανικό. Δεν είναι έτσι τα πράγματα».
Ενας τρόπος για να περιγράψει κάποιος τον τρόπο σκέψης στον Λευκό Οίκο θα μπορούσε να είναι «πορεία μετ’ εμποδίων». Βέβαια αυτή φαίνεται να είναι η καταλληλότερη απόδοση για την πολιτική στο Ιράκ. «Κατά την άποψη του Μπους, δεν βρισκόμαστε στα πρόθυρα της αποτυχίας ή της τυφλής επιτυχίας», λέει ο κυβερνητικός αξιωματούχος. Ο Μπους θέλει να δει την πολιτική του για αύξηση των στρατευμάτων να ολοκληρώνεται, αλλά οι συνεργάτες του βλέπουν μια επιτυχημένη αύξηση ως μεταβατική στην προσέγγιση των Μπέικερ – Χάμιλτον, που περιορίζει την αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο Ιράκ.
Ενα παράδειγμα της άποψης «περιορίστε τις απώλειές σας», που αρχίζει να εδραιώνεται ήταν η ανακοίνωση του υπουργού Αμύνης Ρόμπερτ Γκέιτς, αυτόν το μήνα, ότι δεν θα υποστηρίξει την επέκταση της θητείας του στρατηγού Πίτερ Πέις στο γενικό επιτελείο στρατού.
Οταν ο Γκέιτς επιχείρησε να δοκιμάσει τις αντιδράσεις μιας τέτοιας εξέλιξης, ενώπιον του Καπιτωλίου βρέθηκε αντιμέτωπος με την κριτική εναντίον του Πέις ως εκφραστή του Ντόναλντ Ράμσφελντ. Ο Γκέιτς το ξανασκέφθηκε και αποφάσισε ότι ήταν καιρός να απαλλαγεί από τον στρατηγό των πεζοναυτών. Στην αρχή, ο Μπους ήθελε να κρατήσει τον Πέις, αλλά υποχώρησε στη θέληση του υπουργού του Αμύνης.
Ο Γκέιτς είναι ένα σημαντικό νέο στοιχείο στην κυβερνητική χημεία. «Ο Γκέιτς είναι πολύ ψυχρός αναλυτής, ο οποίος εξετάζει ένα πρόβλημα χωρίς κανένα συναισθηματισμό», λέει ο κυβερνητικός αξιωματούχος.
Η σημερινή είναι μια κυβέρνηση, που της αρέσει η συναίνεση ή τουλάχιστον η ένδειξη ότι υπάρχει κι αυτό δοκιμάζεται από το Ιράν. Για την ώρα, ο Μπους υποστηρίζει την πολιτική της Ράις για διπλωματική εμπλοκή. Ωστόσο, οι συνεργάτες του Τσένι αντιτείνουν ότι η διπλωματική προσπάθεια αποτυγχάνει και ότι οι ΗΠΑ πρέπει ως εκ τούτου να προετοιμαστούν για στρατιωτική δράση, όπως περιορισμένες επιθέσεις εναντίον γνωστών πυρηνικών εγκαταστάσεων στο Ιράν. Η Ράις είναι πεπεισμένη ότι δεν υπάρχει βιώσιμη στρατιωτική εκδοχή. Σ’ αυτό το ζήτημα, η συμβουλή του Γκέιτς προς τον Μπους μπορεί να αποδειχθεί αποφασιστική.
Μπορείς να πεις ότι ο Λευκός Οίκος του Μπους παραμένει, κατά τη ρήση του Μπομπ Γουντχάουζ, σε «κατάσταση άρνησης» όσον αφορά στο πόσο άσχημα οδεύουν τα πράγματα. Βεβαίως, ο Λευκός Οίκος δεν έχει εγκαταλείψει το πλοίο. Ενα καλό παράδειγμα είναι η μετανάστευση, καθώς ο Μπους εξακολουθεί να πιέζει για την επίτευξη ενός συμβιβαστικού νομοσχεδίου, που θα ενοποιεί τις απόψεις του φιλελεύθερου Δημοκρατικού γερουσιαστή Τεντ Κένεντι και του συντηρητικού Ρεπουμπλικάνου Τζον Κιλ. Παρά τον χορό των πρώιμων επικήδειων για το διακομματικό τους νομοσχέδιο, οι συνεργάτες του Μπους εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μπορούν να επικρατήσουν.
Ενας από τους κορυφαίους συνεργάτες του Μπους αναζητεί τον ορισμό του παράδοξου αυτής της προεδρίας: Πώς ένας άνθρωπος, ο οποίος υποσχέθηκε αλλαγή ύφους στην Ουάσιγκτον, προεδρεύει μιας από τις πιο διχαστικές περιόδους στην ιστορία της χώρας; Ο Μπους δεν καθοδηγεί βεντέτες, ή προσωπικές έχθρες, επιμένει ο σύμβουλός του. «Ο πρόεδρος πολώνει, αν και ο ίδιος δεν είναι πολωτικός». Εδώ είναι που διακρίνω μια ασυνέχεια: οι συνεργάτες του Μπους φαίνεται ότι δεν κατανοούν, πόσο έχουν δηλητηριάσει την ατμόσφαιρα οι δηλώσεις των Μπους και Τσέινι.
Ενδεχομένως να υπάρχει ένα δομικό πρόβλημα, που δημιουργήθηκε από την αναδιάρθρωση του Κογκρέσου, εκτιμά αυτός ο συνεργάτης, με τους περισσότερους Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους να βρίσκονται σε ασφαλείς μονοκομματικές περιφέρειες, όπου η μεγαλύτερη απειλή είναι μια πρόκληση από την ακραία πτέρυγα του κόμματος τους. Ο σύμβουλος κάνει μια μικρή παύση κι επανέρχεται με μια καταστροφική αναλογία: «Μπορεί να είμαστε, εδώ, όπως οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι κι ο καθένας να προσπαθεί να εκδικηθεί για το τελευταίο μακελειό». Αν είναι έτσι, δεν είναι καθόλου καλό για τη χώρα.