Οσο κι αν δεν μπορεί να το πιστέψετε, βασικός μοχλός αύξησης του εθνικού προϊόντος στη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών είναι η βελτίωση της παραγωγικότητας. Ξεκινήσαμε βεβαίως από πολύ χαμηλό επίπεδο, λόγω και της τεράστιας απώλειας κατά τη δεκαετία του ’80. Ειδική έκθεση του ΟΟΣΑ (Employment Outlook, 2007), που δημοσιεύθηκε τις προηγούμενες μέρες, δείχνει την Ελλάδα στη δεύτερη θέση (αμέσως μετά την Ιρλανδία) όταν αναλύει και κατατάσσει τις χώρες σύμφωνα με την ετήσια βελτίωση της «πολυπαραγοντικής» παραγωγικότητας. Δηλαδή αυτής που οφείλεται σε πολλούς και διαφορετικούς παράγοντες (και όχι μόνον στις επενδύσεις σε μηχανήματα). Ο δείκτης αυτός μετρά καλύτερα τα κέρδη αποτελεσματικότητας και απορρόφησης της τεχνολογικής προόδου. Ακόμη, η άνοδος της οικονομίας οφείλεται στην «εμβάθυνση του κεφαλαίου», δηλαδή σε αύξηση του κεφαλαίου που καλείται να εκμεταλλευθεί κάθε μια θέση εργασίας.
Το απροσδόκητο αυτό αποτέλεσμα οφείλεται σε συγκεκριμένους παράγοντες. Σταθεροποίηση της οικονομίας, είσοδος στο ευρώ, απορρόφηση δωρεάν πόρων από Ε.Ε., επένδυση διεθνών κεφαλαίων, τον εκσυγχρονισμό και τη διεθνοποίηση των μεγάλων ελληνικών επιχειρήσεων, διεθνές άνοιγμα της αγοράς και, εξίσου σημαντικό, εμπέδωση σταθερότερης επιχειρηματικής κουλτούρας με λιγότερες κρατικές παρεμβάσεις.
Το επόμενο μεγάλο βήμα είναι η εντατική αξιοποίηση του ανθρώπινου παράγοντα. Υπάρχει ευρύτατη συμφωνία ότι ο παράγοντας αυτός είναι καθοριστικός για μια μακροχρόνια, αυτοσυντηρούμενη ανάπτυξη. Μελέτες απέδειξαν πως όταν προσθέσουμε ένα έτος φοίτησης για τον πληθυσμό, μπορούμε να αυξήσουμε το ΑΕΠ κατά 5%! Σχεδόν το μισό αυτής της επίδοσης οφείλεται στις καλύτερες δεξιότητες των εργαζομένων, σε συνδυασμό με αυξημένη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας. Το μεγάλο στοίχημα της χώρας είναι λοιπόν η βελτίωση της παιδείας, σε συνδυασμό με την απελευθέρωση της αγοράς εργασίας.
Οι αλλαγές στην Ανώτατη Παιδεία, που συντάραξαν τον πανεπιστημιακό χώρο τον χειμώνα που πέρασε, ελάχιστο μόνο μέρος του ως άνω καθήκοντος υπηρετούν. Η ουσιαστική εκπαιδευτική πρόοδος σχεδιάζεται και πραγματοποιείται στα πρώτα στάδια της εκπαίδευσης, σημειώνουν οι ίδιες μελέτες. Ακόμη λοιπόν κι αν ξεκινούσαμε αύριο το πρωί, χρειαζόμαστε ένα κύκλο 6-12 χρόνων πριν κερδίσουμε όσα μπορούμε. Και πάλι όμως, καμιά προσπάθεια δεν θα είναι αποδοτική, αν δεν ανασχεδιάσουμε τους κανόνες εισόδου και κινητικότητας στην αγορά εργασίας. Γιατί μόνον όταν το μέλλον των παιδιών θα διαγράφεται δυναμικό θα αποκτήσουν, μαθήματα και σπουδές, ανάλογο ενδιαφέρον. Στην ίδια γραμμή της καλύτερης Παιδείας, οφείλουμε να συμπεριλάβουμε τη συνεχή εκπαίδευση και έξω, αλλά κυρίως μέσα στην επιχείρηση και, γενικότερα, την επαγγελματική ζωή. Τίποτε απ’ όλα τούτα δεν θα γίνει όμως, αν δεν ανοίξουμε – εδώ και τώρα – την αγορά εργασίας.