Ο ΟΗΕ μας πληροφορεί και μας προειδοποιεί ότι σε ένα χρόνο, το 2008, ο πληθυσμός των πόλεων, για πρώτη φορά στην ιστορία, θα είναι μεγαλύτερος από τον πληθυσμό της υπαίθρου, σε παγκόσμια κλίμακα. Και σε δύο δεκαετίες, το 2030, στις πόλεις θα συγκεντρωθούν 5 δισ. άνθρωποι.
Η άλλη παρατήρηση του ΟΗΕ είναι ότι η τάση φυγής προς τις μεγάλες πόλεις είναι εντονότερη στις «υπό ανάπτυξη» (υπανάπτυκτες) χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής. Και εκτιμάται ότι η ανάπτυξη του πληθυσμού των πόλεων «θα είναι η τάση με τη μεγαλύτερη επίδραση στην ανάπτυξη του 21ου αιώνα».
Δύο ερωτήματα ανακύπτουν από τις σεισμικές αυτές μετακινήσεις: Γιατί οι άνθρωποι εγκαταλείπουν την ύπαιθρο και τη ζωή της υπαίθρου. Και με ποιες ελπίδες και ποιες προσδοκίες καταφεύγουν στις μεγάλες πόλεις. Η έκθεση του ΟΗΕ αποδίδει το φαινόμενο, γενικά και αόριστα, στην αστυφιλία. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι της υπαίθρου έχουν την ελευθερία να επιλέξουν και επιλέγουν τις μεγάλες πόλεις, επειδή προσδοκούν ότι εκεί θα έχουν καλύτερους όρους ζωής: σταθερή εργασία, ευκαιρίες επαγγελματικής αποκατάστασης, ευκαιρίες μόρφωσης, ψυχαγωγίας, καλύτερη στέγη και ευκαιρίες κοινωνικής ανόδου. Αυτές οι ελπίδες και οι προσδοκίες θα μπορούσαν πράγματι να εκθρέψουν την αστυφιλία, την αγάπη για τις πόλεις και τη ζωή τους.
Γι’ αυτό τον λόγο όμως εγκαταλείπουν την ύπαιθρο και τη ζωή της; Εχουν πράγματι την ελευθερία να επιλέξουν και επιλέγουν την πόλη; Ή μήπως αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την ύπαιθρο και τη ζωή της επειδή και οι δύο καταστράφηκαν και δεν έχουν μέλλον;
Δεν είναι η πρώτη φορά που παρατηρούνται μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμών και πολλοί θεωρούν αυτές τις μετακινήσεις σταθμούς στην ιστορία και τον πολιτισμό. Σχεδόν παντού στην Ευρώπη, σε όλες τις χώρες, αρχίζοντας από την Αγγλία του 17ου και 18ου αιώνα και καταλήγοντας στη βίαια κολεκτιβοποίηση στη Σοβιετική Ενωση, η μετακίνηση πληθυσμού από την ύπαιθρο στις πόλεις συνόδευσε την εκβιομηχάνισή τους, τη ραγδαία υποτίμηση των προϊόντων της υπαίθρου και υπήρξε, αλλού λιγότερο και αλλού περισσότερο, βιαία, άμεσα ή έμμεσα.
Μήπως και σήμερα επαναλαμβάνεται το ίδιο σχήμα μετακινήσεων σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα; Η ανάπτυξη διέβρωσε τις οικονομίες της υπαίθρου, οι άνθρωποι που ζούσαν από αυτές τώρα περισσεύουν και η παραδοσιακή τους ζωή καταστράφηκε. Στις «υπό ανάπτυξη» χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής (αλλά και στην Ελλάδα) αναπτύχθηκαν γιγαντιαίες πόλεις περιβαλλόμενες από τεράστιες εκτάσεις με παράγκες, όπου συρρέουν οι πλεονάζοντες πληθυσμοί της υπαίθρου. Η έκθεση του ΟΗΕ σημειώνει ότι αυτοί οι ξεκληρισμένοι πληθυσμοί είναι το καταλληλότερο έδαφος, όπου ευδοκιμούν ποικίλοι φονταμενταλισμοί. Η σύγχρονη ανάπτυξη και ζωή δεν τους προσέφερε τίποτα, τους ξερίζωσε και τους πέταξε στις «παραγκουπόλεις», σε μια άθλια διαβίωση. Και τότε άρχισαν να νοσταλγούν την προηγούμενη ζωή και τις αξίες της.
Παλαιότερα, είχα διαβάσει ότι ο Χομεϊνί στήριξε την επανάστασή του στον εξαθλιωμένο πληθυσμό μιας πληθωρικής πλέον Τεχεράνης και με την υποστήριξή του την επέβαλε τόσο εύκολα.