Την περασμένη εβδομάδα η Ινδία γιόρτασε την 60ή επέτειο της ανεξαρτησίας της με μια συζήτηση στο Κοινοβούλιο περί της πυρηνικής ενέργειας και της νέας στρατηγικής της σχέσης με τις ΗΠΑ. Η ατμόσφαιρα στο Νέο Δελχί θύμιζε πρωτεύουσα αναδυόμενης υπερδύναμης, που κοιτάζει το πολλά υποσχόμενο, έστω και πολύπλοκο, μέλλον της.
Στην ίδια ακριβώς περίσταση, το Πακιστάν φάνηκε να βυθίζεται βαθύτερα μέσα στο παρελθόν. Το διεφθαρμένο παρασκήνιο που κινείται ανάμεσα στη στρατιωτική ηγεσία και τον πολιτικό κόσμο και έχει προκαλέσει αυτόν τον κύκλο καταστροφών κατά του πακιστανικού λαού, έχει ανακάμψει υποβοηθούμενο και από το κρυμμένο χέρι της αμερικανικής διπλωματίας, που προσπαθεί να διατηρήσει στην ηγεσία του Ισλαμαμπάντ τον κλυδωνιζόμενο πρόεδρο, στρατηγό Περβέζ Μουσάραφ. Η επέτειος της διχοτόμησης αυτού του τμήματος της Ασίας πριν από έξι δεκαετίες σκιαγραφεί τα δύο αντίθετα πρόσωπα της περιοχής: ένας δημοκρατικός γίγαντας και μια αρτηριοσκληρωτική στρατοκρατούμενη χώρα που, όμως, διαθέτει πυρηνικό οπλοστάσιο. Παράλληλα σκιαγραφεί τα δύο αντίθετα πρόσωπα της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Μπους, με τους θυλάκους τολμηρής σκέψης περί του μέλλοντος να ανταγωνίζονται την ανάγκη για βραχυπρόθεσμους διακανονισμούς βασισμένους κυρίως σε αυταπάτες.
Ο πρωθυπουργός της Ινδίας, Μανμοχάν Σινγκ, υπεραμύνθηκε της συμφωνίας που συνήψε περί των πυρηνικών όπλων έναντι κύματος επιθέσεων από την κομμουνιστική αριστερά και την αντιδραστική ινδουιστική δεξιά, διατηρώντας ζωντανές τις ελπίδες της κυβέρνησης Μπους πως ο πρόεδρος μπορεί τελικά να μετατρέψει ένα ανορθόδοξο σκεπτικό της εξωτερικής του πολιτικής σε ουσιαστικό επίτευγμα.
Η συμφωνία ενισχύει την αναθεωρημένη σχέση των ΗΠΑ με την Ινδία που είναι ζωτική για τη μάχη κατά της διεθνούς τρομοκρατίας του ιερού πολέμου. Προλειαίνει το έδαφος για να τοποθετηθούν σε νέο πλαίσιο οι διεθνείς συμφωνίες για τη μη διάδοση των πυρηνικών, καθώς δεν έχουν επιτύχει ώς τώρα να αποτρέψουν την μετατροπή του Πακιστάν σ’ ένα πυρηνικό οπλοστάσιο που παραβιάζει κάθε κανόνα ασφαλείας και δεοντολογίας, σε κάτι δηλαδή σαν το πλησιέστερο ανάλογο της αμερικανικής εταιρείας Wal-Mart αλλά στο θέμα των πυρηνικών όπλων. Αποτελεί, άλλωστε, το κλειδί για μια πιο αποτελεσματική προσέγγιση της διεθνούς κοινότητας στους πραγματικούς κινδύνους που εγκυμονεί η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη.
Ο Σινγκ δεν χρειάζεται την έγκριση του Κοινοβουλίου για τη συμφωνία, η οποία θα επιτρέψει στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες να πωλούν στην Ινδία πυρηνικούς αντιδραστήρες και καύσιμα για ειρηνική χρήση.
Στο Πακιστάν το ένα στρατιωτικό καθεστώς διαδεχόταν το άλλο και αφού απομάκρυναν τους διεφθαρμένους και ανίκανους πολιτικούς έχτιζαν τη δική τους φωλιά για όσο μπορούσαν και στη συνέχεια ανέθεταν την εξουσία στο ίδιο είδος αδιόρθωτων πολιτικών, με αποτέλεσμα να ξαναρχίζει ο φαύλος κύκλος. Ανάμεσά τους υπήρχε μια άρρητη συμφωνία να μην προκαλέσει καμία από τις εμπλεκόμενες πλευρές θεμελιώδη αλλαγή στη βαθιά κατακερματισμένη κοινωνία την οποία κυβερνούσαν.
Οταν κατέλαβε την εξουσία το 1999, ο Μουσάραφ φαινόταν ικανός να διαρρήξει αυτόν τον φαύλο κύκλο. Λιγότερο διεφθαρμένος, πολύ πιο δραστήριος και σαφώς ευφυέστερος από τους προηγούμενους στρατιωτικούς ηγέτες. Οι περιστασιακές κινήσεις του καλής θέλησης προς την Ινδία φαίνονταν πιο γνήσιες από οποιοδήποτε παλαιότερο επίτευγμα εκλεγμένων πρωθυπουργών όπως η Μπεναζίρ Μπούτο και ο Ναουάζ Σαρίφ.
Σταδιακά ο Μουσάραφ άρχισε να αυτοκαταστρέφεται παρά -ή ενδεχομένως εξ αιτίας- τη ροή αμερικανικής οικονομικής βοήθειας που κατέφθανε άφθονη μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001. Η Ουάσιγκτον τον ενίσχυε συστηματικά, μολονότι εκείνος δεν κατάφερνε να ελέγξει τις πυρηνικές δραστηριότητες της χώρας του που είχαν αποσταθεροποιητικές επιπτώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, ούτε να εξαλείψει την τρομοκρατία της Αλ Κάιντα και των Ταλιμπάν αλλά και των μαχητών του Κασμίρ, που ενισχύονται από τη βοήθεια των ίδιων των μυστικών υπηρεσιών της χώρας. Ο πληθυσμός της χώρας έχει, άλλωστε, εξεγερθεί εναντίον του.
Η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών, Κοντολίζα Ράις, και οι βοηθοί της πιέζουν τον Μουσάραφ να συνάψει μυστική συμφωνία με την Μπούτο ώστε να προγραμματίσει εκλογές και να μοιραστεί την εξουσία μαζί της. Αν, όμως, η επιστροφή της Μπούτο είναι μέρος της λύσης, τότε ίσως το πρόβλημα να είναι άλυτο καθώς θα αποτελεί μια επιστροφή στον φαύλο κύκλο του παρελθόντος. Το αδιέξοδο στο Πακιστάν δεν ήρθε από μόνο του. Είναι προϊόν της μόνιμης τακτικής των ΗΠΑ να εφαρμόζουν βραχυπρόθεσμες λύσεις σε ένα από τα σοβαρότερα μακροπρόθεσμα προβλήματα στον κόσμο. Για να καλλιεργήσει μια καλή σχέση με την Κίνα, να υπονομεύσει τους κακόφημους ηγέτες της Ινδίας, να συντρίψει τις σοβιετικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν ή για πολλές άλλες έμμεσες σκοιμότητες, η Ουάσιγκτον άλλοτε δωροδοκούσε, κολάκευε ή αγνοούσε τους ηγέτες του Πακιστάν και τα βαθιά ριζωμένα προβλήματα της κοινωνίας του.
Η νέα σχέση των ΗΠΑ με την Ινδία προσφέρει πολλά για το μέλλον. Μεταξύ άλλων προσφέρει ένα παράδειγμα σχέσης με μια χώρα της νοτιοανατολικής Ασίας που μόλις συμπλήρωσε 60 χρόνια ανεξαρτησίας αναζητώντας τη μακροπρόθεσμη αλλαγή και όχι υιοθετώντας παραδοσιακούς κατασταλτικούς μηχανισμούς για να υπερβαίνει τις κρίσεις.
