Σήμερα θα αλλάξουμε ομιλία, θα μιλήσουμε για μια άλλη 16η Σεπτεμβρίου, τριάντα χρόνια πριν, για ένα μεγάλο «φινάλε» που, όμως, η αυλαία δεν πέφτει ποτέ για την πρωταγωνίστρια.
«Μπράβο Μαρία» φώναζαν, καθώς η σορός της Μαρίας Κάλλας πρόβαλε από την εξώθυρα του Ορθόδοξου Μητροπολιτικού Ναού του Αγίου Στεφάνου, στο 16ο Διαμέρισμα του Παρισιού. Πολλοί από τις εκατοντάδες των θαυμαστών της μεγάλης ντίβας που η καρδιά της ράγισε από μοναξιά στις 16 Σεπτεμβρίου 1977 είχαν βουρκωμένα μάτια, ενώ έδιναν το τελευταίο χειροκρότημα.
Ηταν απογευματάκι της Τρίτης 20 Σεπτεμβρίου 1977, ο λαμπερός ήλιος έγερνε στη δύση του. Στη νεκρώσιμη ακολουθία είχε χοροστατήσει ο μακαριστός Μητροπολίτης Γαλλίας Μελέτιος και δίπλα στη σορό στέκονταν η αδελφή της Υακίνθη-Τζάκι, η ανιψιά της Κάλλας, η πριγκίπισσα Γκρέις του Μονακό, η κόρη της Καρολίνα, η στενή της φίλη Βάσω Δεβετζή, ο τότε νομάρχης Θεσσαλονίκης, ταγμένος φίλος της όπερας κ. Κώστας Πυλαρινός. Την κυβέρνηση εκπροσώπησε ο υπουργός Πολιτισμού Κωνσταντίνος Τρυπάνης και την οικογένεια της Οπερας οι διευθυντές της Οπερας της Ρώμης, Παρισίων. Δάφνινο στεφάνι είχε στείλει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος, αλλά και ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, ενώ στεφάνια με άνθη φθινοπωρινά έστειλαν η Χριστίνα Ωνάση και η Σκάλα του Μιλάνου. Ο επιβλητικός ναός, δεμένος με τη ζωή των Ελλήνων της Γαλλίας βρίσκεται στη Rue Georges Bizet, και ποια έχει τραγουδήσει καλύτερα την Κάρμεν από την Ελληνοπούλα Μαρία Καλογεροπούλου; «Μπράβο Μαρία», φώναζαν και οι Ελληνες φοιτητές που είχαν έρθει να αποχαιρετίσουν το ίνδαλμά τους, ανάμεσά τους και ο τότε φοιτητής Θεατρολογίας κ. Μιχάλης Κατσίγερας, ο εκλεκτός συνάδελφος και γείτονας «Φιλίστωρ» στη δεύτερη σελίδα της «Κ». Οι πληροφορίες αυτές από την πρώτη σελίδα της «Καθημερινής» της Τετάρτης 21 Σεπτεμβρίου από ανταπόκριση και φωτογραφία από το Παρίσι. Στις μέσα σελίδες ο Βάσος Βασιλείου έδινε σε συνέχειες την ιστορία της ζωής της Μαρίας Κάλλας.
Στο άνετο σπίτι της, το μεγάλο διαμέρισμα στην Avenue Georges Mandel, που της είχε δωρίσει ο μεγάλος της έρωτας, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, η Μαρία Κάλλας βρέθηκε ξαφνικά μόνη, με νωπές τις έντονες αναμνήσεις της μεγαλύτερης δόξας που γνώρισε ποτέ λυρική τραγουδίστρια. Ο γάμος της με τον Μενεγκίνι ήταν ο πρώτος σταθμός προς την επιτυχία. Ο βιομήχανος, λάτρης της όπερας πήρε την υπέρβαρη Ελληνίδα με την εξαιρετική φωνή, που τα ισχνά οικονομικά της μέσα εμπόδισαν την εξέλιξή της και την ανέδειξε σε πρωταγωνίστρια της Σκάλας του Μιλάνου.
Η πλούσια μοναδικότητα της φωνής τής επέτρεψε να ερμηνεύσει τους μεγαλύτερους ρόλους, αλλά και τους ξεχασμένους, όπως η «Μήδεια» του Κερουμπίνι. Στο απόγειο της φήμης της, τη γνώρισε ο Σμυρνιός μεγιστάνας Αριστοτέλης Ωνάσης που ηλεκτρίσθηκε από τη φωνή της και τη θέρμη της μελαχρινής ομορφιάς της και το ειδύλλιο άρχισε, σε μία από τις περίφημες κρουαζιέρες στο Αιγαίο με τη θαλαμηγό «Χριστίνα». Τι συνδυασμός, αλήθεια! Ο «πατέρας της νίκης» Ουίνστον Τσώρτσιλ, η σύζυγος Κλημεντίνη, η κόρη Σάρα Τσώρτσιλ, ο παρατημένος Μενεγκίνι, η Τίνα Ωνάση – Λιβανού, που είχε κουραστεί να παίζει την κουκλίτσα οικοδέσποινα στην «πλωτή φυλακή της», όλοι αυτοί πλαισίωσαν το φλογερό ρομάντζο. Δεν άργησαν να συρρεύσουν οι «παπαράτσι» που ακολουθούσαν το διάσημο ελληνικό ζευγάρι κατά πόδας, είτε δειπνούσαν στο «Μαξίμ», είτε ξεναγούσαν προσωπικότητες στην Επίδαυρο. Στον θώκο του Ηρωδείου ο Αριστοτέλης Ωνάσης και δίπλα, στην κενή θέση, η ανθοδέσμη που πρόσφερε στη Μαρία Κάλλας, με σκαλωμένο σε μακρόμισχο τριαντάφυλλο ένα μπριλαντένιο πανάκριβο μπρασελέ, ένα κολιέ με ρουμπίνια. Οταν, όμως, εμφανίσθηκε η Τζάκι Κένεντι -«La Vedova» (η χήρα), όπως την αποκαλούσε ειρωνικά η Μαρία Κάλλας- ο δεσμός των δύο φημισμένων Ελλήνων ταρακουνήθηκε, για να διακοπεί οριστικά ύστερα από τον γάμο του Ωνάση με την Τζάκι στην Παναγίτσα του Σκορπιού.
Τώρα, τριάντα χρόνια μετά, η φωνή της Μαρίας Κάλλας μεσουρανεί. Οι δίσκοι της έρχονται πρώτοι σε πωλήσεις, οι νέοι την ανακαλύπτουν, οι μεγάλοι στις περίφημες άριές της ανατρέχουν και θυμούνται. Η Ελλάδα θα ‘ναι πάντα περήφανη για τη Μαρία των 140 κιλών που απέκτησε τη σιλουέτα μανεκέν, αποθεώθηκε όσο καμιά άλλη τραγουδίστρια στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα και έπαιξε, και έχασε, φωνή και καριέρα σε ένα μεγάλο έρωτα. «Μπράβο Μαρία» και γι’ αυτό… Το «Ετος Μαρία Κάλλας» που θέσπισε για φέτος το υπουργείο Πολιτισμού βαίνει στη δύση του. Μετά τη «Μήδεια» του Κερουμπίνι στο Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου στις 14 Ιουλίου από το Φεστιβάλ Αθηνών, σε σκηνοθεσία – σκηνικά – κοστούμια Γιάννη Κόκκου με «Μήδεια» την Ιταλίδα σοπράνο Αννα Κατερίνα Αντονάτσι, έγιναν και άλλες τιμητικές εκδηλώσεις. Πλέον πρόσφατο το Αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας στην Πνύκα, την Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου ’07. Τη συναυλία διοργάνωσε ο πολιτισμικός οργανισμός του Δήμου Αθηναίων, με τον δήμαρχο Αθηναίων κ. Νικήτα Κακλαμάνη, την πρόεδρο του Πολιτισμικού Οργανισμού του Δήμου Αθηναίων κ. Σόφη Δασκαλάκη-Μυτιληναίου και τον συνθέτη Γιώργο Κατσαρό στην πρώτη σειρά να χειροκροτούν τη σοπράνο Δήμητρα Θεοδοσίου στις άριες της Κάλλας που επέλεξε ο Νίκος Αθηναίος. Επαιξε η συμφωνική ορχήστρα και τραγούδησε η μεικτή χορωδία του Δήμου Αθηναίων. Χορηγοί της συναυλίας ήταν το κοινωφελές ίδρυμα «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», η Eurobank και ο Ομιλος Μυτιληναίου, χορηγοί επικοινωνίας η εφημερίδα «Καθημερινή» και ο τηλεοπτικός σταθμός ΣΚΑΪ, οι ραδιοφωνικοί σταθμοί ΣΚΑΪ 100,3, Αθήνα 9,84 και Μελωδία 99,2. Επάνω στην ώρα ήρθε και η πρόσκληση της κ. Βάσως Παπαντωνίου, προέδρου και του Δ.Σ. της εταιρείας για το κτίριο της όπερας και της Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης «Μαρία Κάλλας». Προσκαλεί στα εγκαίνια της έκθσης του Νίκου Φλώρου «Γλυπτά Κοστούμια Οπερας», σε επιμέλεια της Κατερίνας Κοσκινά. Τα εγκαίνια είναι την Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου 2007, ώρα 8 βραδινή στο Μέγαρο Μελά της Εθνικής Τράπεζας, πλατεία Κοτζιά, με την υποστήριξη της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδας και «ACS» και χορηγό Επικοινωνίας ΕΡΤ και «Τρίτο».
Υπάρχει μια φωτογραφία που δείχνει τη Μαρία Κάλλας να κοιτάζει έξω το πολύβουο Παρίσι, από το παράθυρο του διαμερίσματός της, στη Rue Mandel. Το πασίγνωστο πρόσωπο που φώτιζαν μεγάλα μαύρα μάτια δίπλα στην ανασηκωμένη κουρτίνα, το πορτρέτο της μοναξιάς. Τριάντα χρόνια μετά είναι η μεγάλη δικαίωση. Γιατί η φωνή της Κάλλας (γεννημένης στη Νέα Υόρκη, στις 4 Δεκεμβρίου 1923), νίκησε τον χρόνο, και ας πέθανε μόνη στα 54 της χρόνια. Σύμφωνα με επιθυμία της -όλοι το θυμόμαστε- ο τότε υπουργός Πολιτισμού Δημήτρης Νιάνιας, με δίπλα του τη Βάσω Δεβετζή, σκόρπισε τη στάχτη της στο Αιγαίο. Εκεί που άρχισε και τέλειωσε ο έρωτάς της, με τον Αρίστο Ωνάση. Οι δυο τους, μαζί και χωριστά, έζησαν και πρωταγωνίστησαν στη δική τους τραγωδία και το όνομά τους εξακολουθεί να ηλεκτρίζει το ενδιαφέρον του κόσμου.