Στην πολιτική δεν μετρούν ποτέ οι προθέσεις. Μόνο τα αποτελέσματα. Αυτό το έμαθε την περασμένη Κυριακή ο κ. Παπανδρέου. Οι ιδέες είναι αναγκαίες στον βαθμό που μετουσιώνονται σε πειστική πολιτική πρόταση. Πολλές φορές μπορεί να πείσει πολιτική που δεν έχει πίσω της μια συνεκτική ιδεολογική πρόταση. Η Νέα Δημοκρατία, για παράδειγμα, κέρδισε αυτές τις εκλογές έτσι, χωρίς πρόγραμμα. Οι πολίτες εκτίμησαν ότι, στην κινούμενη άμμο που βρίσκονται, είναι προτιμότερο να μείνουν ακίνητοι παρά να δοκιμάσουν κάτι άλλο που δεν τους έδειχνε με σαφήνεια πού τους πάει. Σε περιόδους μεγάλων ανακατατάξεων η αντίδραση είναι πάντα συντηρητική. Λειτουργεί το «κάλλιο πέντε και στο χέρι», άσχετα αν αυτά «τα πέντε» διαβρώνονται από τις μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Το πρόβλημα του ΠΑΣΟΚ του 2007 έχει κοινά στοιχεία, αλλά είναι και διαφορετικό από το πρόβλημα του 2004. Στις προηγούμενες εκλογές υπήρχε μια διάχυτη αισιοδοξία ότι ο τόπος μπήκε ανεπιστρεπτί στον δρόμο της προόδου. Το έδειχναν οι δημοσκοπήσεις, όπως το έδειχνε και η αντίδραση των πολιτών στα επιτεύγματα της κυβέρνησης Σημίτη: «Ε, αυτά θα γινόταν, έτσι κι αλλιώς», απαντούσαν όλοι όταν το ΠΑΣΟΚ προέβαλε την ΟΝΕ, την είσοδο της Κύπρου στην Ε.Ε., τα μεγάλα έργα κ.λπ. Ετσι, παρά το γεγονός ότι η εκτίμηση στο πρόσωπο του πρώην πρωθυπουργού παρέμενε υψηλή, προτίμησαν να εκλέξουν τον άπειρο Κ. Καραμανλή για να τιμωρήσουν το (πολλαπλώς) «έμπειρο» ΠΑΣΟΚ. Πίστεψαν ότι κάποια βήματα είναι διασφαλισμένα κι απέμενε να διευθετηθούν κάποια άλλα, με πρώτα τη διαφθορά και τη διαπλοκή.
Η εμπειρία των πυρκαγιών ήταν η κορυφαία απόδειξη για το αναληθές αυτής της εκτίμησης. Πράγματα που είχαν κατακτηθεί με τον κ. Φούρλα, άλλαξαν επί τα χείρω με τον κ. Κόη. Αλλά και το πρόβλημα της διαφθοράς δεν διευθετήθηκε, επειδή εκ μέρους της Ν.Δ. δεν υπήρχε πολιτική πρόταση, αλλά μόνο μια ηθικολογική παραίνεση.
Παρά το γεγονός όμως ότι ούτε η διαφθορά καταπολεμήθηκε, αλλά και η αποτελεσματικότητα του κράτους μειώθηκε οι πολίτες τιμώρησαν εξίσου το ΠΑΣΟΚ με την Νέα Δημοκρατία. Η διάχυτη άποψη είναι ότι οι πολίτες ακόμη θυμούνται τα κακά πεπραγμένα του ΠΑΣΟΚ. Αυτό, όμως δεν εξηγεί την πτώση του ΠΑΣΟΚ. Δηλαδή, κάποιοι είχαν ξεχάσει τις αμαρτίες του το 2004 και τις ξαναθυμήθηκαν το 2007;
Η άλλη εξήγηση μπορεί να βρίσκεται στους δείκτες αισιοδοξίας. Σύμφωνα με τις «Τάσεις της MRB» ο δείκτης αισιοδοξίας («πώς πάνε γενικά τα πράγματα στη χώρα;») από το -9% το 2004 έπεσε στο -48% το 2006. Ο ελληνικός λαός πέρνά ταχύτατα από το «όλα μπορούν να γίνουν» στο «τίποτε δεν μπορεί να γίνει».
Σε περιόδους απαισιοδοξίας είναι φυσικό να γίνονται οι πολίτες συντηρητικοί. Αφενός προσπαθούν να διατηρήσουν ότι έχουν (μεταξύ αυτών και την κυβέρνηση) και αφετέρου στρέφονται υπέρ εκείνων που ζητούν να μην αλλάξει τίποτε, όπως είναι η Αριστερά.
Το ΠΑΣΟΚ του 2007 έχει διπλό έργο. Δεν πρέπει μόνο να πείσει ότι το σχέδιο αλλαγών που έχει για τη χώρα είναι εφικτό. Πρέπει να πείσει ότι είναι και χρήσιμο. Η περίοδος κατά την οποία η πολυπληθής μεσαία τάξη της χώρας ήλπιζε σε περισσότερα και χειροκροτούσε τις αλλαγές έχει παρέλθει. Τώρα μπαίνει στον αστερισμό του φόβου ότι μπορεί να βρεθεί με λιγότερα.