Δύο είναι τα βασικά και επάλληλα συμπεράσματα των εκλογών της περασμένης Κυριακής. Πρώτον ότι νικητής αναδεικνύεται το κόμμα που επιτυγχάνει την επικυριαρχία στον χώρο του κέντρου. Και δεύτερον ότι η δεινή κρίση του ΠΑΣΟΚ είναι δευτερευόντως ηγετική και πρωτίστως ιδεολογικοπολιτική. Για το λόγο δε αυτόν έχει καταστεί δυσεπίλυτη και πιθανώς να αποδειχθεί επικίνδυνη για την ενότητα του κόμματος αυτού.
Το πρώτο συμπέρασμα, ότι δηλαδή η εκλογική μάχη κρίνεται στον κεντρώο χώρο, βασίζεται σε αδιαμφισβήτητα γεγονότα και αριθμητικά στοιχεία, που αφορούν τις εκλογικές αναμετρήσεις της τελευταίας 12ετίας. Εν πρώτοις τα στοιχεία αυτά καταρρίπτουν τον μύθο ότι η ήττα του ΠΑΣΟΚ οφείλεται στο ότι «απώλεσε την αριστερά του φυσιογνωμία», με αποτέλεσμα ΚΚΕ και ΣΥΡΙΖΑ να υπερβούν συνολικώς το 13%, αποσπώντας μεγάλο μέρος «πασοκογενών» ψήφων. Οι υποστηρικτές της θεωρίας αυτής, είτε εθελοτυφλούν είτε έχουν υποστεί πολιτική αμνησία. Διότι προ ενδεκαετίας ακριβώς, στις εκλογές της 22/9/1996, τα αριστερώτερα του ΠΑΣΟΚ κόμματα είχαν επιτύχει συνολική δύναμη πάνω από το 15% (ΚΚΕ 5,61, ΣΥΝ 5,12 και ΔΗΚΚΙ 4,43%). Ωστόσο το ΠΑΣΟΚ, με τον κ. Κώστα Σημίτη, είχε αναδειχθεί νικητής με 41.5%, περιορίζοντας τη Ν.Δ. στο 38,1%. Τα ίδια αυτά ποσοστά, ακριβώς αντεστραμένα, ανέδειξαν τη Ν.Δ. νικήτρια στις εκλογές της περασμένης Κυριακής, όχι μόνον επιβεβαιώνοντας, αλλά και εδραιώνοντας τη διαπίστωση ότι η εκλογική μάχη των δύο μεγάλων κομμάτων κρίνεται στον μεσαίο χώρο.
Το 1996 ο κ. Κώστας Σημίτης έδωσε προτεραιότητα στη «διεισδυτικότητά» του στον κεντροδεξιό χώρο, αγνοώντας τις απώλειες από το πασοκογενές ΔΗΚΚΙ. Και όχι μόνον κέρδισε τις εκλογές, αλλά η είσοδος του κόμματος του κ. Δημήτρη Τσοβόλα στη Βουλή και η αντιπολίτευσή του από αριστερά, ενδυνάμωσαν την κεντρώα φυσιογνωμία του τότε κυβερνώντος κόμματος. Δεν είναι δε διόλου τυχαίο το γεγονός ότι η πρώτη κυβερνητική 4ετία του κ. Σημίτη υπήρξε η γονιμότερη για τον τόπο, αλλά και η επιτυχέστερη για το ΠΑΣΟΚ, αφού δημιούργησε τις προοπτικές της δεύτερης νίκης του, το 2000.
Ακριβώς την ίδια στρατηγική έχει χαράξει και ο κ. Κώστας Καραμανλής. Δίδει απόλυτη προτεραιότητα στην επικυριαρχία της Ν.Δ. στον μεσαίο χώρο, αγνοώντας τις απώλειες από το κόμμα του κ. Καρατζαφέρη. Το εγχείρημά του δε αυτό δεν επέτυχε απλώς στις δύο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις, αλλά, επιπροσθέτως, αποδεικνύεται περισσότερο ειλικρινές και αμετάκλητο. Η παρατήρηση αυτή βασίζεται στην κατηγορηματική απόρριψη εκ μέρους της Ν.Δ. κάθε περιπτώσεως μετεκλογικής συνεργασίας με τον ΛΑΟΣ, ο οποίος εκ των πραγμάτων θα υποχρεωθεί σε μια ακροδεξιά αντιπολίτευση της νέας κυβερνήσεως, ενισχύοντας έτσι και την κεντρώα φυσιογνωμία της. Αντίθετα ο κ. Σημίτης κατά τις εκλογές του 1996 όχι μόνον απέφυγε να αποκηρύξει τη σχέση μητρικού και θυγατρικού κόμματος με το ΔΗΚΚΙ, αλλά ακύρωσε ο ίδιος την επικυριαρχία του στον κεντρώο χώρο, προσβλέποντας σε μια νέα νίκη του ΠΑΣΟΚ με αριστερόστροφη πολιτική. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό, όπως ήταν και δεδομένο.
Τα αδιαμφισβήτητα αυτά στοιχεία πιστοποιούν τη δεινή ιδεολογικοπολιτική κρίση, στην οποία έχει περιέλθει, ήδη από το 2000, το ΠΑΣΟΚ. Ο κ. Γιώργος Παπανδρέου ασφαλώς δεν μπορεί να παραμείνει στην ηγεσία του κόμματος. Για τον απλούστατο λόγο ότι απεδείχθη άτολμος, δίβουλος και ανεπαρκής ηγέτης. Τους βαρείς αυτούς χαρακτηρισμούς δυστυχώς τους στοιχειοθέτησε ο ίδιος στη διάρκεια των περίπου τεσσάρων ετών που ηγείται του ΠΑΣΟΚ. Ανέλαβε την αρχηγία, πείθοντας ότι έχει κάνει ορθή διάγνωση των αιτίων και των υπαιτίων της πολιτικής παρακμής του ΠΑΣΟΚ. Ανέλαβε προσωπικά και την αναγκαία θεραπεία, η οποία αναπόφευκτα είναι δυσχερής, όταν πρόκειται για ενδημική νοσηρότητα, αλλά και οδυνηρή, εφόσον αφορά εφθαρμένους και ανεπιθύμητους «συντρόφους». Τελικώς ο κ. Γιώργος Παπανδρέου προσεβλήθη και ο ίδιος από την ενδημική νοσηρότητα του κόμματός του, στη συνέχεια δε υπετάγη πλήρως στην «ανακάμψασα» παλαιά φρουρά του ΠΑΣΟΚ.
Με άλλους λόγους η δυσεπίλυτη κρίση του ΠΑΣΟΚ οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αντίληψη ότι η εκλογική επικράτηση του κόμματος αυτού παγίως πρέπει να στηρίζεται στην «αριστερή του φυσιογνωμία». Η αντίληψη δε αυτή αποδεικνύεται εφτάψυχη, αφού αναβιώνει κάθε φορά που το ΠΑΣΟΚ φαίνεται προεκλογικά να ψυχορραγεί. Ετσι -και στην κατάσταση πολιτικού πανικού- ανακαλούνται από το παρελθόν «εμπειρικοί» θεραπευτές, οι οποίοι ανατρέπουν κάθε σύγχρονη και τεκμηριωμένη διάγνωση, εφαρμόζοντας πεπερασμένες και αναποτελεσματικές μεθόδους ανανήψεως του ψυχορραγούντος. (Ο τυχόν συνειρμός σας με την αιφνίδια και ολική επαναφορά του κ. Λιαλιώτη σε κεντρικό προεκλογικό ρόλο κατά την πρόσφατη αναμέτρηση, δεν θα είναι ούτε τυχαίος ούτε άδικος).
Εν πάση περιπτώσει. Το ουσιώδες ερώτημα για όσους πασχίζουν για την ανάδειξη «νέας και άξιας ηγεσίας» στο ΠΑΣΟΚ ή συμπάσχουν για την ανυπαρξία σοβαρής και αξιόπιστης αξιωματικής αντιπολιτεύσεως, είναι το εξής: Πότε, επιτέλους, οι κάθε μορφής και ιεραρχίας ιθύνοντες στο κόμμα αυτό θα αντιληφθούν· πρώτον ότι το ΠΑΣΟΚ ουδέποτε θα επανέλθει στην εξουσία, βασιζόμενο στην «καταλήστευση» της Αριστεράς· και δεύτερον ότι ακόμη και στην απίθανη αυτή περίπτωση, ως κόμμα εξουσίας θα χρεοκοπήσει. Διότι θα αποδειχθεί ανίκανο να κυβερνήσει, προ πάντων δε ολέθριο για το μέλλον και την προκοπή της χώρας…