Γιατί, αλήθεια, χάσανε; Πρωτοκλασάτα στελέχη του πάλαι ποτέ κινήματος, αναρωτιούνται γιατί το κόμμα τους έχασε τριακόσιες χιλιάδες ψήφους μέσα σε τριάμισι χρόνια. Ο προβληματισμός μπορεί (μακάρι…) να αποδειχτεί γόνιμη, παραγωγική διαδικασία. Πέραν τούτου, είναι αναπόφευκτος έπειτα από μια τέτοια ήττα. Εν μέρει, είναι αναπόφευκτη και μια ορισμένη μεροληψία στις εκτιμήσεις των αιτίων της συντριβής. Συμβαίνει, σε τέτοιες περιπτώσεις, κάποιος να αναζητεί τις αιτίες της κακοδαιμονίας σε πράξεις και παραλείψεις άλλων.
Αυτά είναι λίγο πολύ αναμενόμενα.
Μπορεί, για παράδειγμα, ο κ. Γ. Παπανδρέου να κάνει αυτοκριτική διότι δεν έβαλε βαθιά το μαχαίρι και δεν τα άλλαξε όλα, αλλά να μη μιλά για ορισμένα άλλα, που άλλαξε: Για τις ατυχείς αλλαγές που έκανε σε πρόσωπα (ανέσυρε κάποια από τη βαθιά εσωκομματική, συντηρητική αντιπολίτευση και τα έβαλε «πρώτο τραπέζι πίστα»…) ή σε διαδικασίες (όταν στο όνομα της «διαβούλευσης» η παραγωγή πολιτικής έτεινε να υποκατασταθεί από την αναζήτηση ιδεών, χύμα, από τα ράφια της διεθνούς σοσιαλδημοκρατίας…) ή σε πολιτικές – όπως όταν υπέκυπτε στις συντηρητικές πιέσεις για το άρθρο 16 ή για «τα ασημικά» του κράτους «μας».
Ο κ. Γ. Παπανδρέου μιλά για όσα δεν άλλαξε και αποφεύγει να τοποθετηθεί στην κριτική ότι, αντί να αλλάξει το ΠΑΣΟΚ, αφέθηκε να τον αλλάξει το ΠΑΣΟΚ. Ισως μιλήσει και γι’ αυτό. Ως πρόεδρος, σήμερα είναι σε δύσκολη θέση. Για τους άλλους, τα πράγματα είναι πιο εύκολα ή, ακριβέστερα, πιστεύουν πως είναι πιο εύκολα.
Μπορείς να συμφωνήσεις ή να διαφωνήσεις με εκείνους, για παράδειγμα, που ισχυρίζονται ότι επειδή ο κ. Ευ. Βενιζέλος διαθέτει ευγλωττία και ευστροφία, θα «ταπώσει» τον Καραμανλή και θα κερδίσει τις εκλογές. Η εκλογική μάχη δεν δίδεται με όρους τηλεθέασης και, πάντως, οι οπαδοί του κ. Βενιζέλου δυσκολεύονται να υπερασπιστούν το έργο του στα υπουργεία από τα οποία πέρασε (αν το 1996 ο Κ. Σημίτης δεν είχε καταργήσει τη νομοθεσία περί ονομαστικοποίησης των μετοχών, μέχρι σήμερα δεν θα είχε γίνει κανένα έργο…) ή τη στάση του στη σύγκρουση Σημίτη – Χριστόδουλου, σηκώνουν τα χέρια για την τραγική συνταγματική μεταρρύθμιση που οργάνωσε μαζί με τον κ. Βαρβιτσιώτη και το φιάσκο του «βασικού μετόχου», δυσκολεύονται να θυμηθούν μια διορθωτική παρέμβασή του προεκλογικά.
Δεν αποκλείεται, ο κ. Βενιζέλος να υπερασπιστεί την πολιτική ταυτότητά του πιο επιδέξια από ό,τι οι όψιμοι οπαδοί του. Εκεί που τα χάνει κάποιος, είναι στα παράδοξα: Για παράδειγμα, όταν βλέπει το λεγόμενο «εκσυγχρονιστικό» ρεύμα και την ηγεσία του να στηρίζουν τον κ. Ευ. Βενιζέλο, υποταγμένοι (άνευ εμφανούς λόγου και αιτίας…) σε μια πολιτική πρόταση με την οποία συγκρούστηκαν συστηματικά από το συνέδριο του 1996 και μετά. Κι εκεί που αγανακτεί είναι με την υποκρισία: Για παράδειγμα, όταν παρακολουθεί «βαρόνους» που πλούτισαν ή άλλους που εξασφαλίζουν την εκλογή τους επειδή είχαν προσλάβει τον μισό πληθυσμό της εκλογικής περιφέρειάς τους σε κρατικές εταιρείες που επόπτευαν, να απαντούν με ύφος πολλών καρδιναλίων στο ερώτημα «γιατί χάσατε;», χωρίς να τους περνά από το μυαλό ότι το ΠΑΣΟΚ έχασε εξαιτίας τους. Επειδή, πολλοί πολίτες δεν θέλουν πια να τους βλέπουν.