Η σαφέστερη περιγραφή για το τι θα κάνει ο Μπιλ Κλίντον σε μια μελλοντική κυβέρνηση των Δημοκρατικών προέρχεται από τον Μπάρακ Ομπάμα. Αυτός είπε στο περιοδικό ΤΙΜΕ ότι δεν θα δίσταζε ούτε δευτερόλεπτο να αναθέσει στον πρώην πρόεδρο κάποιο αξίωμα στην κυβέρνηση Ομπάμα. «Ελάχιστοι είναι πιο χαρισματικοί από αυτόν», εξήγησε.
Πιο νεφελώδης ως προς το μελλοντικό ρόλο του Μπιλ Κλίντον είναι η εκδοχή της συζύγου του Χίλαρι. Τον περασμένο Απρίλιο είχε πει ότι εάν εκλεγεί θα τον κάνει κάτι σαν περιοδεύοντα πρέσβη. «Δεν μπορώ να σκεφτώ καλύτερο κράχτη για την Αμερική -για την ακρίβεια χρησιμοποίησε τη λέξη cheerleader- από τον Μπιλ Κλίντον», είχε πει. Αμέσως ο πρώην πρόεδρος υποσχέθηκε ότι «εάν η κυρία πρόεδρος τού ζητήσει να κάνει κάτι, αυτός προφανώς θα το κάνει, ό,τι και αν είναι αυτό».
Η Χίλαρι Κλίντον συνεχίζει να προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Ομως, η αύρα εκείνη του τετελεσμένου που περιέβαλε την υποψηφιότητά της πριν από μερικούς μήνες, έχει αρχίσει να χάνεται. Ισως επειδή ο Ομπάμα τα πάει καλύτερα στην Αϊόβα και το Νιου Χάμσαϊρ, αλλά και επειδή οι ψηφοφόροι καταγίνονται όλο και περισσότερο με τις ανορθόδοξες πτυχές της προεδρίας της. Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η υπόθεση των «δύο προέδρων». Διότι ανεξαρτήτως της άποψης που μπορεί να έχει κανείς για τους Κλίντον, η συνύπαρξη ενός πρώην και μιας νυν προέδρου στον Λευκό Οίκο δεν είναι κάτι που μπορεί να αγνοηθεί.
Το ζήτημα αγνοήθηκε βέβαια κατά την προεκλογική εκστρατεία των Κλίντον. Με τρόπο λεπτό και αδιόρατο διεμηνύθη στον κόσμο ότι οι σχετικές νύξεις είναι ανάρμοστες, σεξιστικές. Για κάποιους μήνες το κόλπο έπιασε. Η Χίλαρι αποδείχθηκε αρίστη υποψηφία, καλύτερη από όσο περίμεναν κάποιοι, καθιερώνοντας τη δική της ισχυρή και ανεξάρτητη οντότητα. Κυριάρχησε στις περισσότερες τηλεμαχίες και υποσχέθηκε αυτό που έχει ανάγκη η χώρα, δηλαδή αποτελεσματική διακυβέρνηση από το κέντρο της εξουσίας με προτεραιότητα πάσης άλλης την καλή επίδοση.
Παρά ταύτα διάχυτη είναι μια δυσφορία στην ιδέα και μόνο ότι αυτοί οι δύο περίπλοκοι Κλίντον θα βρεθούν μαζί στη Λεωφόρο Πενσιλβάνια, αρ. 1600. Ηλθε λοιπόν η ώρα η Χίλαρι Κλίντον να ασχοληθεί άμεσα με το πρόβλημα, που θυμίζει το «μορμονισμό» του Μιτ Ρόμνι και τις σχετικές με αυτό ανησυχίες του κόσμου. Οι υπεύθυνοι της προεκλογικής του εκστρατείας ήλπιζαν ότι οι ανησυχίες θα εκλείψουν. Ματαίως. Τελικώς, ο υποψήφιος για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών διευθέτησε μόνος του την όλη υπόθεση στην ομιλία του στο Τέξας, την περασμένη Πέμπτη.
Η Χίλαρι Κλίντον πρέπει να συζητήσει με ειλικρίνεια πώς θα είναι ο Λευκός Οίκος με συγκάτοικο τον πρώην πρόεδρο. Αντί να κουκουλώνει το θέμα, καλό θα ήταν εκείνη η ίδια να κατευθύνει τη συζήτηση γύρω από το ρόλο που αρμόζει στο σύζυγό της. Ενα ρόλο αντάξιο μεν της πείρας του, αλλά με σαφή όρια δραστηριοτήτων.
Ας εξετάσουμε, λοιπόν, τα υπέρ των δύο προέδρων Κλίντον. Ακούγοντας τον Μπιλ Κλίντον να μιλάει σε διαλέξεις τα τελευταία επτά χρόνια, μου προκαλούσε συχνά εντύπωση η διαυγής αντίληψή του περί της ορθής διακυβέρνησης.
Διακρίνει πλέον τα σφάλματα που έκανε όσο καιρό ήταν πρόεδρος, ξέρει καλά τι πρέπει να γίνει για να αποφευχθούν τα ίδια στραβοπατήματα. Ο Μπιλ Κλίντον είναι πολύτιμη πηγή σοφών συμβουλών είτε πρόκειται για τη Μέση Ανατολή είτε για την οικονομική πολιτική.
Ενα άλλο προτέρημά του είναι αυτό που θα ονομάζαμε «παράγοντα Μπομπ Κένεντι». Ο Τζ. Φ. Κένεντι κατάφερε να διευθετήσει την κρίση της Κούβας, επειδή μπορούσε να σκέφτεται τολμηρά στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις με τον αδελφό του. Ο JFK είχε τη δυνατότητα να εξετάσει μαζί με τον τόσο κοντινό του σύμβουλο τη συμφωνία που θα απέτρεπε τον πυρηνικό πόλεμο, χωρίς να χρειαστεί να εκθέσει τις αδυναμίες του στην κυβέρνηση.
Τα κατά των δύο Κλίντον είναι πιο περίπλοκα. Αυτό που κυρίως με ανησυχεί είναι ότι η ιστορία του Μπιλ Κλίντον στην πολιτική είναι μια ατελείωτη ιστορία. Ο τι ως Πρώτος Κύριος θα έχει την ευκαιρία να προσθέσει ένα νέο κεφάλαιο, διαμορφώνοντας αυτός την προεδρία της γυναίκας του με τρόπο εξωραϊστικό για το δικό του πολιτικό κληροδότημα. Εκτός αυτού, οι τόσο εκτεταμένες σχέσεις και επαφές του διεθνώς, αν και μπορούν να θεωρηθούν «ατού», κρύβουν κινδύνους.
Διότι οι εγγεγραμμένοι στο οικουμενικού περιεχομένου Ρόλοντεξ -ατζέντα- του Μπιλ δεν μπορούν παρά να σκεφτούν ότι θα διαθέτουν ειδική άδεια εισόδου στον Λευκό Οίκο.
Μέχρι τώρα, οι Κλίντον κατάφεραν να παρακάμψουν το ενοχλητικό «Στους δύο ο ένας δωρεάν», θέμα συζήτησης που έκανε το 1993 τον κόσμο να φαντάζεται μια «συμπροεδρία». Ομως, όπως σαφώς περιγράφει η Σάλι Μπεντέλ στη διεισδυτική διερεύνηση της σχέσης των Κλίντον στο βιβλίο «Από αγάπη για την πολιτική», αυτοί οι δύο είναι ομάδα με δεσμούς παράξενους μεν, αδιάρρηκτους δε. Ακόμη και μετά τις αποτυχίες του 1994, την κατάρρευση του σχεδίου της για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας περίθαλψης ή τις καταστροφικές εκλογές για τον έλεγχο του Κογκρέσου, η Χίλαρι, αν και παραιτήθηκε δημοσίως από τη χάραξη πολιτικής, παρέμεινε εξαιρετικά δραστήρια στα παρασκήνια, καθοδηγώντας τον άντρα της, ελέγχοντας τις συναντήσεις του, δίνοντάς του συμβουλές. Γιατί λοιπόν ο Μπιλ να συμπεριφερθεί διαφορετικά;
Το ζήτημα των «δύο προέδρων» δεν είναι κατά τη γνώμη μου λόγος αποκλεισμού της Χίλαρι. Πρέπει όμως να συζητηθεί λεπτομερώς. Διότι ενδιαφέρει τη χώρα, και διότι δεν πρόκειται να ξεχαστεί.