Προσωπα

4' 36" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στις 21 Φεβρουαρίου του 2001, δημοσιογράφοι γαλλικού τηλεοπτικού δικτύου παρουσίασαν εκπομπή με τον τίτλο «Bouillon de culture» (εργαστηριακή καλλιέργεια κουλτούρας), συζήτηση αφιερωμένη στον πολύπαθο εκσυγχρονισμό. «Μπορούμε να κινήσουμε το κράτος;», ήταν η βασική ερώτηση, την οποίαν κλήθηκαν να απαντήσουν οι καλεσμένοι της γαλλικής εκπομπής. «Ναι, να κινήσουμε το κράτος, αλλά προς ποία κατεύθυνση;», αναρωτήθηκαν. «Και γιατί; Να προχωρήσουμε, αλλά προς τι; Να κινηθούμε στο όνομα ποιας ιδέας και ποιας καινοτομίας; Να καλύψουμε το χαμένο έδαφος ή μάλλον καλύτερα να μη χάσουμε το τρένο του εκσυγχρονισμού. Και τι μ’ αυτό; Ποιος θα ωφεληθεί;» Αναπάντητα ερωτήματα, σε μια εποχή, όπου οι αμφισβητούμενες από πολλούς συνισταμένες του κράτους παρέμεναν ο βασικός εκφραστής των ευρωπαϊκών πολιτικών συστημάτων, η κοινωνική συνοχή έμοιαζε αδιαπραγμάτευτη και η έννοια εκσυγχρονισμός – μεταρρύθμιση είχε μεν εισαχθεί στο λεξιλόγιο των πολιτικών και των κοινωνιολόγων, αλλά ήταν ραντισμένη με αρνητισμό. Ο κόσμος προτιμούσε να ξορκίζει το δίδυμο και όχι να το περιεργάζεται. Στο κάτω κάτω, ποιος εν έτει 2001 και μάλιστα πριν από την 11η Σεπτεμβρίου φανταζόταν όσα έμελλε να ακολουθήσουν; Οπως μάλιστα σημειώνει ο Γάλλος διανοητής Pierre-Andre Taguieff, αυτές οι έννοιες ήταν κούφιες διατυπώσεις που κατευθύνονταν σε άδεια ή λιγότερο άδεια κεφάλια.

Αυτό που προέκυψε από την εκπομπή ήταν σίγουρα ασαφές: «κίνηση για την κίνηση», «αλλαγή για την αλλαγή», «εκσυγχρονισμός για τον εκσυγχρονισμό»…. αδιάκοπος κυματισμός της θάλασσας, χωρίς κανείς να ψάχνει το πολυπόθητο ιθακικό λιμάνι για να σταθμίσει τη στατικότητα της στεριάς. Μα, ούτε ο πολυμήχανος Οδυσσέας άντεξε τον διαρκή κυματισμό.

Είναι αλήθεια ότι ο άνθρωπος, με ή χωρίς προσόντα, καλείται να προσαρμοστεί στο καινούργιο, στη νεωτερικότητα, να τρέξει, να παραμείνει… σύγχρονος. Λογικό. Δουλειά της ανθρωπότητας είναι να κινείται προς τα εμπρός και να επιβιώνουν όσοι διαθέτουν υψηλά αποθέματα προσαρμογής. Οπως είναι επίσης αλήθεια πως σήμερα δεν υπάρχουν γύρω μας παρατηρητήρια σταθερότητας, διατήρησης, συντήρησης, κι ας πιστεύουμε πεισματικά το αντίθετο. Μόνο νεωτερικότητα και εκσυγχρονισμός. Εκσυγχρονίζομαι σημαίνει εξαλείφω το παρελθόν, βάζω στο πάνω πατάρι το παλιομοδίτικο λαμέ φορεματάκι των φοιτητικών μου χρόνων. Εκσυγχρονίζομαι σημαίνει αποδέχομαι και προσκολλώμαι στιγμιαία στο φευγαλέο παρόν, ασπάζομαι την όποια νεωτερικότητα, ακόμη κι αν υποψιάζομαι ότι νεωτερικότητα είναι η κίνηση συν την αβεβαιότητα. Στοίχημα λοιπόν η διαρκής νεωτερικότητα και ο αέναος εκσυγχρονισμός. Κι όμως, όπως λεει ο Γάλλος διανοητής, νεωτερικότητα (μοντερνισμός, ίσως;) με κυμαινόμενο ορισμό υπήρχε και χθες και σήμερα, θα υπάρξει και αύριο, πάντα η ίδια και πάντα διαφορετική. Το νεωτερικό – ριζοσπαστικό, άλλωστε, σημαίνει συμβαδίζω με την εποχή μου, ή είμαι μπροστά από την εποχή μου. Η Ιστορία διδάσκει ότι όλες οι εποχές έζησαν παρεμφερείς κυματισμούς. Στην αντίθετη περίπτωση θα είχαμε γίνει υμνητές της διαρκούς στασιμότητας και ο πλανήτης Γη θα είχε πεθάνει από πλήξη. Τα στοιχήματα ήταν ωστόσο διαφορετικά. Ηταν ας πούμε η φεουδαρχία και η απολυταρχία που όφειλαν να εξαλειφθούν. Ηταν ο ιδεολογικοπολιτικός αυταρχισμός που έπρεπε να απαλλαγεί από την υπεροψία του, ώστε ο πολιτικός να μπορεί να προσεγγίζει επίπλαστα τις μάζες. Ηταν το κράτος – έθνος που άπλωνε εγωιστικά τα πλοκάμια του, πνίγοντας τις κραυγές του νεογέννητου παγκοσμιοποιημένου κόσμου. Ο Γκαίτε, στις αρχές του 19ου αιώνα παραπονιόταν στους φίλους του ότι η εποχή του είναι η εποχή των εξειδικεύσεων! Για φαντάσου!

Οι καιροί μας αντιμετωπίζουν διαφορετικά σχήματα. Ο δυτικός κόσμος, πλεονέκτης κόσμος, ούτως ή άλλως, σε γενικές γραμμές έχει απαντήσει σε πολύ βασικά πολιτικοκοινωνικά ζητήματα, με αποτέλεσμα να μπορεί να ακολουθεί με υποτυπώδη άνεση τον διαρκή κυματισμό της νεωτερικότητας. Σ’ αυτόν τον κυματισμό, αφελώς θα προσέθετα και το κλίμα ή μάλλον οτιδήποτε ακούει στο όνομα Πράσινο (Green). Αέναη κίνηση είναι κι αυτή και παράλληλα ένα σπουδαίο στοίχημα που θα έβγαζε τον πολίτη της Δύσης από την πλήξη του. Μου έκανε τρομερή εντύπωση ότι η συντηρητική Wall Street Journal στο ένθετο περιοδικό της έχει μια σελίδα με τον τίτλο «Η άνοδος των οικολόγων – πλουσίων», αναφέροντας περιπτώσεις ανθρώπων από το χώρο των τραπεζών και των επιχειρήσεων που στόχο έχουν να περάσουν το πράσινο μήνυμα στον κόσμο, ακριβώς στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού, πάντα μέσα από τις δικές τους πρωτοβουλίες. Προφανώς όταν έχεις χρήμα κάνεις ό,τι θες και πουλάς στυλ στον κοσμάκη. Ναι, αλλά υπάρχουν και δεκάδες χιλιάδες πλούσιοι που διεκδικούν το χρήμα στην παλιομοδίτική του εκδοχή.

Σήμερα θα αναφέρω λίγους από αυτούς που φιλοξενούνται στην αμερικανική εφημερίδα. Ο 51χρονος Αντρέα Κλαβαρίνο, πρόεδρος της εταιρείας Assocarboni, θέλοντας να φανεί χρήσιμος στο περιβάλλον αποφάσισε να κάνει ντους το πρωί και να τσαλαβουτάει στην μπανιέρα. Απενεργοποίησε δηλαδή και το τζακούζι; Ω! Στη συνέχεια περπατάει, χρησιμοποιεί το ποδήλατο και τις δημόσιες συγκοινωνίες, ενώ αποφεύγει… να τραβάει συχνά το καζανάκι της τουαλέτας! Ημαρτον, μίστερ Αντρέα μας. Ενας άλλος πολυεκατομμυριούχος, ο χρηματιστής Νίκολας Μπέργκρουεν πούλησε το πολυτελές σπίτι του και το ‘ριξε στις αγροτικές εργασίες και τα κοινωνικά προγράμματα. Αυτός μάλλον θα κατήργησε τις τουαλέτες τελείως. Η εξοχή γαρ! «Επενδύω στον πραγματικό κόσμο», λέει στον έκπληκτο δημοσιογράφο της Wall Street.

Ο κατάλογος είναι μακρύς. Πολίτες του κόσμου που έχουν ξεπεράσει τον καθημερινό οικονομικό γολγοθά, ξανοίγονται τώρα στις σύγχρονες μετα- νεωτερικότητες, επενδύοντας στην Καλή Ενέργεια, στα μικροοικονομικά και στην Πράσινη Φιλανθρωπία. Στον μακρύ κατάλογο των Ευρωπαίων Πράσινων συμπεριλαμβάνονται οι γιοι του σερ Τζέιμς Γκόλντσμιθ, Ζακ και Μπεν (και νέοι και ωραίοι), οι οποίοι χρησιμοποιούν την τεράστια περιουσία της οικογένειας σε φιλανθρωπικές μετα-νεωτερικότητες και σε πράσινες καινοτόμες ιδέες. Συμπεριλαμβάνεται επίσης και ο πρίγκιπας Κάρολος, γνωστός για τις ντοματούλες του, όπως και ο Γερμανός Φρανκ Ασμπεκ, παθιασμένος με την ηλιακή ενέργεια, την οποία θέλει να την κάνει πράξη στις αναπτυσσόμενες χώρες του Τρίτου Κόσμου. Και ο Δανός Γιόργκεν Κλάουζεν, πρόεδρος επιχείρησης που ασχολείται με συστήματα θέρμανσης, ο οποίος λέει ότι στην κατασκευή των προϊόντων του χρησιμοποιεί αυστηρότερους κανόνες από αυτούς της πολιτείας και ευελπιστεί να καταστήσει ένα μικρό νησί της Δανίας ελεύθερο διοξειδίου του άνθρακα!

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή