Οι επιδόσεις του στρατηγού Τζιμ Τζόουνς κατά τη θητεία του ως ειδικού απεσταλμένου της απερχόμενης κυβέρνησης Μπους στη Μέση Ανατολή είναι άκρως διαφωτιστικές ως προς τον τρόπο δράσης του ως συμβούλου εθνικής ασφαλείας της επερχόμενης κυβέρνησης Ομπάμα. Μια από τις πρόσφατες επιτυχίες της αμερικανικής διπλωματίας στον τομέα της αποτελματωμένης προσέγγισης Ισραηλινών – Παλαιστινίων οφείλεται σε δικές του προσπάθειες.
Ο Τζόουνς ανέλαβε το αξίωμα του ειδικού απεσταλμένου τον Νοέμβριο του 2007, λίγο μετά την ειρηνευτική διάσκεψη στην Ανάπολη και κατόπιν αιτήματος της Κοντολίζα Ράις. Σκοπός της αποστολής του ήταν να υπερβεί το χειρότερο εμπόδιο όλων, δηλαδή να κάμψει την καχυποψία των Ισραηλινών, που αμφισβητούσαν την ειλικρίνεια των Παλαιστινίων στο θέμα της πάταξης της τρομοκρατίας. Οντως, έως ότου διαμορφωθεί κλίμα εμπιστοσύνης στα θέματα ασφαλείας, η συζήτηση περί της ιδρύσεως παλαιστινιακού κράτους είναι μόνο λόγια του αέρα.
Ο τρόπος με τον οποίο ο απόστρατος στρατηγός των πεζοναυτών προσέγγισε το ζήτημα ήταν διερεύνηση και επεξεργασία των προβλημάτων από τη ρίζα τους. Οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι ήταν οχυρωμένοι πίσω από τις θέσεις τους επί των σοβαρών ζητημάτων και η φιλόδοξη και μεγάλης εμβέλειας ειρηνευτική προσπάθεια της Ράις είχε αποτελματωθεί. Μέρος της αποστολής του Τζόουνς ήταν λοιπόν η πρόοδος σε θέματα ασφαλείας της καθημερινότητας.
Η πρόοδος των Παλαιστινίων στον τομέα της ασφάλειας ήταν τέτοια που εξέπληξε τους Ισραηλινούς. «Εργάζονται πιο αποτελεσματικά από ό,τι στο παρελθόν. Σίγουρα υπάρχει βελτίωση», δήλωσε τον περασμένο μήνα στην «Τζερούζαλεμ Ποστ» ο Αμος Γκιλάντ, αξιωματούχος του υπουργείου Αμυνας.
Κεντρικό σημείο του αμερικανικού σχεδίου ήταν η εκπαίδευση των παλαιστινιακών παραστρατιωτικών δυνάμεων και, παρά τις ανησυχίες των Ισραηλινών, η ανάπτυξή τους και η τήρηση της τάξης στις πόλεις της Δυτικής Οχθης. Επικεφαλής της προσπάθειας ήταν ο αντιστράτηγος Κιθ Ντέιτον, συντονιστής της ασφάλειας, που οργάνωσε την εκπαίδευση των παλαιστινιακών δυνάμεων ασφαλείας πέρυσι στην Ιορδανία. Σήμερα περίπου 1.100 Παλαστίνιοι έχουν αποφοιτήσει από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και έπονται άλλοι χίλιοι.
Το πρώτο εμπόδιο προς υπέρβαση ήταν να πεισθούν οι Ισραηλινοί να αφήσουν στις παλαιστινιακές δυνάμεις περιθώρια επιθετικής δράσης. Στο παρελθόν Ισραηλινοί αξιωματούχοι είχαν κατά καιρούς λάβει υπόψη τους αυτή την ιδέα, αρνούνταν όμως επίμονα να δώσουν στους Παλαιστινίους όπλα ή την αναγκαία επιχειρησιακή ελευθερία. Ομως, τούτη τη φορά τα πράγματα άλλαξαν. Οταν οι Παλαιστίνιοι πρότειναν τον περασμένο Μάιο να αναπτύξουν το πρώτο νεο-εκπαιδευμένο τάγμα τους στην Τζενίν, οι Ισραηλινοί συμφώνησαν.
Οι παλαιστινιακές επιδόσεις ήταν καλύτερες από ό,τι περίμεναν οι Ισραηλινοί. Οι Παλαιστίνιοι όχι μόνο διέλυσαν τις εγκληματικές συμμορίες στην Τζενίν, αλλά πραγματοποίησαν επιδρομή και σε πυρήνα της ισλαμικής Τζιχάντ στην παρακείμενη Καμπατίγια. Ο Τζόουνς και η ομάδα του θεμελίωσαν τη νέα ασφάλεια επιχορηγώντας νέα σχολεία, νοσοκομειακές κλινικές και άλλα αναπτυξιακά προγράμματα στο πλαίσιο της «Πρωτοβουλίας του Τζενίν». Ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Τόνι Μπλερ, που συνεργάστηκε με τον Τζόουνς, είπε την περασμένη εβδομάδα πόσο τον εξέπληξε σε πρόσφατη επίσκεψή του η ηρεμία στην πόλη αυτή του Βορρά της Δυτικής Οχθης.
Στη συνέχεια, οι Παλαιστίνιοι ήθελαν να αναπτύξουν τις δυνάμεις τους στον Νότο, στη Χεβρώνα. Εδώ η πρόκληση ήταν διττή, καθώς η πόλη είναι τόπος κατοικίας εποίκων με στρατευμένη συνείδηση και ταυτόχρονα προπύργιο της Χαμάς. Οι Ισραηλινοί στην αρχή αντέδρασαν, τον περασμένο Οκτώβριο όμως συμφώνησαν να επιτρέψουν στους Παλαιστινίους να να αναλάβουν μέρος του τομέα ασφαλείας στην ασταθή αυτή πόλη. Εκτοτε, οι Παλαιστίνιοι έχουν συλλάβει 250 υπόπτους για συμμετοχή στη Χαμάς, καθώς επίσης 150 λαθρέμπορους και κλέφτες. Ανακάλυψαν επίσης κρησφύγετο με πολεμοφόδια της Χαμάς σε σήραγγα και ειδοποίησαν τους Ισραηλινούς, που το κατέστρεψαν.
Ο Τζόουνς εξήγησε σε συνέντευξή του για ποιους λόγους η προσπάθειά τους απέδωσε καρπούς. Η συλλογιστική των Ισραηλινών στηρίζεται στο αξίωμα «εάν αυτοί κάνουν περισσότερα, εμείς θα κάνουμε λιγότερα». «Ετσι τα πράγματα εξελίχθηκαν από μόνα τους. «Τώρα υπάρχει περισσότερη εμπιστοσύνη, καθώς οι Παλαιστίνιοι σηκώνουν όλο και ψηλότερα τον πήχυ στις αποστολές τους», λέει ο Τζόουνς.
Τον ρώτησα τι του κληροδότησε ο ρόλος του ειδικού απεσταλμένου στη Μέση Ανατολή σε συνάρτηση με το νέο του αξίωμα του συμβούλου εθνικής ασφαλείας. «Πέρασα πολλές ώρες συζητώντας με τον κόσμο, προσπαθώντας να βάλω κι άλλους στο παιχνίδι», μου είπε και μου εξήγησε ότι σκοπός του είναι να διαμορφώσει κλίμα συναίνεσης, προσεγγίζοντας όλες τις πλευρές και εξασφαλίζοντας ότι όλοι λένε αυτό που θέλουν να πουν. Σκοπεύει να συνεχίσει την προσπάθεια στο μέτωπο Ισραηλινών – Παλαιστινίων από τον Λευκό Οίκο. «Εχει μεγάλη σημασία να μη χαθεί η δυναμική», λέει.
Ο Τζόουνς είναι ο τέλειος σύμβουλος εθνικής ασφαλείας. Το ιδανικό πρόσωπο για το αξίωμα αυτό θα ήταν κάποιος που συνδυάζει τη στρατηγική πονηρία ενός Χένρι Κίσινγκερ ή ενός Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι, μαζί με κάτι από τη σεμνότητα του Μπρεντ Σκόουκροφτ. Ομως αυτός ο μεγαλόσωμος πεζοναύτης με τη μεγάλη αυτοπεποίθηση ξέρει πώς να κάνει τους ανθρώπους να συνεργάζονται. Και εάν πείθει τους Ισραηλινούς και τους Παλαιστινίους να συνεργαστούν, ίσως τότε καταφέρει να πείσει και τους αστέρες που απαρτίζουν την ομάδα της εξωτερικής πολιτικής του Ομπάμα.