«Η Ελλάδα φοβάται» έγραφε την Κυριακή («Βήμα», 5/4/2009) ο κ. Ριχάρδος Σωμερίτης και ο φόβος αυτός πιστοποιείται από δεκάδες δημοσκοπήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Φοβάται την οικονομική κρίση, φοβάται την εγκληματικότητα και συνεπώς τους μετανάστες (αφού τόσα χρόνια τα κανάλια συνέδεαν τα δύο) και να συμπληρώσουμε τον μακρύ κατάλογο: φοβάται την παγκοσμιοποίηση, φοβάται τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις κι ένα κομμάτι της διανόησής της φοβάται τις γραφικές απόψεις.
Πολλοί, λοιπόν, μαζί με ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής εβραϊκής κοινότητας, σχίζουν τα ιμάτιά τους επειδή αθωώθηκε ο κ. Κώστας Πλεύρης για τις ανοησίες που έγραψε σχετικά με τους εβραίους. Το βιβλίο του «Εβραίοι, όλη η αλήθεια» βρίθει ψευδών και οξύτατων χαρακτηρισμών για μια ομάδα συνανθρώπων μας -κάποιοι από τους οποίους είναι και συμπατριώτες μας- και προσάπτει ένα… «αμάρτημα» στον Χίτλερ: «Δεν απήλλαξε, ενώ ηδύνατο, την Ευρώπη από τους Εβραίους».
Μπορεί όμως η γελοιότητα να γίνει επικίνδυνη συν τω χρόνω; Φυσικά, αν πολλοί άνθρωποι πιστέψουν ότι «Εβραίος και άνθρωπος είναι έννοιες αντιφατικές, δηλαδή η μία αποκλείει την άλλη». Αλλά μέχρι να υπάρξει μεγάλος αριθμός ανθρώπων που θα το πιστέψει, μεσολαβούν πολλά. Κυρίως μεσολαβεί όλο αυτό το κομμάτι της διανόησης που πρέπει να έχει καθημερινή του υποχρέωση να τσακίζει ιδεολογικά τις γελοιότητες του κ. Πλεύρη και όλα τα στερεότυπα, όχι μόνο κατά των εβραίων, αλλά κάθε ομάδας ανθρώπων που ο ρατσιστικός λόγος στοχεύει. Αντί να επιζητούν την τιμωρία του φορέα του ρατσισμού (κομμάτι του ρατσισμού είναι ο αντισημιτισμός) οφείλουν να απομονώσουν τον ιό και να τον καταστρέψουν. Κι αυτό μπορεί να γίνει με έναν μόνο τρόπο: τη διάχυση της παιδείας σε βαθμό που και ο τελευταίος Ελληνας όταν ακούει ότι «η συμπεριφορά εβραίων δικαιολογεί τας πράξεις των Ναζί εναντίον των» θα φρίττει ή όταν διαβάζει «οι επίβουλοι Εβραίοι σκάπτουν τον τάφον των Εθνών», θα γελάει.
Αυτό, όμως, χρειάζεται δουλειά. Διαρκή και συστηματική. Η απαγόρευση είναι το απλό, εύκολο και ατελέσφορο εγχείρημα. Οι απλοϊκές εξηγήσεις του κόσμου, στις οποίες βασίζεται και ο αντισημιτισμός, λειτουργούν σαν τους ιούς· «μιμίδια σκέψης» τα ονόμασαν κάποιοι επιστήμονες. Διαδίδονται αόρατα, μπορεί και από στόμα σε στόμα, και αν κάνουμε μια επιδημιολογική έρευνα στην Ελλάδα θα δούμε ότι ο αντισημιτισμός είναι εξαιρετικά διαδεδομένος. Οχι λόγω του κ. Πλεύρη, αλλά κυρίως λόγω παραδόσεων που θέλουν τους Εβραίους «σταυρωτές του Ιησού» (άσχετα αν ο ίδιος ο Ιησούς ήταν συμπατριώτης τους) ή των μύθων και θρύλων για το σχέδιο παγκόσμιας κατίσχυσης των Εβραίων που συνοψίστηκαν στο πλαστό από την τσαρική αστυνομία φυλλάδιο υπό τον τίτλο «Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών».
Η εξάλειψη του ρατσισμού δυστυχώς δεν γίνεται με δικαστικές αποφάσεις. Γίνεται διά της παιδείας. Εξηγώντας στους ανθρώπους το παράλογο που διαλαλεί ο κ. Πλεύρης: Δεν μπορεί από τη μια μεριά να ισχυρίζεται ότι ο «εβραιοσιωνισμός είναι παντοδύναμος» και από την άλλη πλευρά να δηλώνει «ενίκησα τον Εβραιοσιωνισμό»! Ο παραλογισμός δεν δύναται να απαγορευθεί. Ηττάται, όμως, με ισχυρές δόσεις λογικής.
Περί της ελευθερίας του λόγου…
«Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι η κυβέρνηση είναι πλήρως ταυτισμένη με τον λαό και ότι ποτέ δεν σκέπτεται να ασκήσει οποιονδήποτε εξαναγκασμό (σ. σ.: στην ελευθερία του λόγου) παρά μόνο όταν αυτό είναι σύμφωνο με ό, τι αντιλαμβάνεται ως «φωνή λαού». Εγώ, όμως, αρνούμαι το δικαίωμα του λαού να ασκεί έναν τέτοιο εξαναγκασμό, είτε ο ίδιος είτε μέσω της κυβέρνησής του. Αυτός καθαυτός ο εξαναγκασμός είναι κάτι το άνομο.
Καμιά κυβέρνηση δεν έχει αυτό το δικαίωμα, ούτε η καλύτερη ούτε η χειρότερη. Είναι τόσο επιζήμιος ή μάλλον είναι πιο επιζήμιος όταν ασκείται σε συμφωνία με την κοινή γνώμη παρά όταν ασκείται σε αντίθεση με αυτήν. Ακόμη κι αν όλοι οι άνθρωποι, εκτός από έναν, είχαν την ίδια γνώμη, δεν θα είχαν το δικαίωμα να φιμώσουν αυτόν τον ένα, όπως ακριβώς αυτός δεν θα είχε το δικαίωμα, αν διέθετε την απαιτούμενη δύναμη, να φιμώσει όλους τους άλλους…
Το ιδιαίτερο πρόβλημα με την παρεμπόδιση της έκφρασης μιας γνώμης είναι ότι πλήττει όλο το ανθρώπινο είδος, τόσο τη μέλλουσα όσο και την παρούσα γενιά – εκείνους που υποστηρίζουν αυτή τη γνώμη, αλλά ακόμη περισσότερο εκείνους που διαφωνούν μ’ αυτή.
Αν η γνώμη είναι σωστή, τότε χάνουν την ευκαιρία να αντικαταστήσουν το σφάλμα με την αλήθεια. Αν είναι λαθεμένη, τότε στερούνται κάτι που είναι εξίσου ωφέλιμο: τη δυνατότητα διαυγέστερης αντίληψης και πιο ζωηρής εντύπωσης της αλήθειας, που είναι αποτέλεσμα της σύγκρουσης μεταξύ αλήθειας και σφάλματος…
Το περίεργο είναι ότι οι άνθρωποι δέχονται την εγκυρότητα των επιχειρημάτων υπέρ της ελεύθερης συζήτησης, αλλά δεν εγκρίνουν να «ωθούνται στα άκρα». Δεν μπορούν να αντιληφθούν πως οι προβαλλόμενοι λόγοι, αν δεν ισχύουν σε κάποια ακραία περίπτωση, δεν ισχύουν σε καμιά περίπτωση…».
Τζον Στιούαρτ Μιλ
«Περί Ελευθερίας», 1859
(Στα ελληνικά: Εκδόσεις Επίκουρος, 1983, μτφ. Νίκος Μπαλής)
Ιnfo
– Bernard Pierron, «Εβραίοι και Χριστιανοί στη νεότερη Ελλάδα», εκδ. Πόλις
– Γιώργος Μαργαρίτης, «Ανεπιθύμητοι συμπατριώτες. Τσάμηδες – Εβραίοι», εκδ. Βιβλιόραμα
– Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, «Ο Αλλος εν διωγμώ», εκδ. Θεμέλιο