Το χαμόγελο είχε μείνει πίσω, στα Αλάτσατα της Ερυθραίας, μαζί με τα σπίτια τους, τις δουλειές τους, το έχει τους. Πήραν μαζί τους μόνο τα παιδιά τους, τα εικονίσματα και με τα ρούχα που φορούσαν πέρασαν τη θάλασσα της προσφυγιάς, χωρίς επιστροφή και ήρθαν στην Ελλάδα. Η φωτογραφία δείχνει προσφυγόπουλα, μανάδες με μωρά στην αγκαλιά και τον Παπα-Μαρινάκη που τα συνόδευσε. Αυτό που κάνει συγκλονιστική τη φωτογραφία είναι η επίγνωση του δράματος που είχε αλλάξει για πάντα τη ζωή τους και που καθρεφτίζεται στα σοβαρά, αγέλαστα, αλλά πεισματωμένα πρόσωπα των μικρών παιδιών. Θα έφτιαχναν νέες ρίζες εδώ που ήρθαν, όπως και έγινε, και με τις δικές τους οικογένειες πια, ήρθε και το χαμόγελο…
Η φωτογραφία είναι από τα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη, προέρχεται από το Αρχείο Ιωάννας Στεφανόπολι και είναι μια ακόμη πολύτιμη μαρτυρία, σε μαύρο-άσπρο, αδιάσειστη για το τι τράβηξε ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας και συνεχίζει να τραβάει από τους «αναμορφωτές της ιστορίας». Η φωτογραφία είναι από την πρόσκληση που έστειλαν ο Δήμος και το Πνευματικό Κέντρο Νέας Ερυθραίας για την έκθεση «Η Αττική γη υποδέχεται τους πρόσφυγες του ’22, μια φωτογραφική αναδρομή», που παραχώρησε το Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία. Η μεγάλη έκθεση είχε γίνει τον Οκτώβρη του 2006 παρουσία της προέδρου της Βουλής, καθηγήτριας Πανεπιστημίου κ. Αννας Μπενάκη – Ψαρούδα στην αίθουσα της οδού Μητροπόλεως με κοσμοσυρροή. Οι φωτογραφίες που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες και οι πρώτες από την εδώ εγκατάστασή τους αποτελούν αδιάσειστο ντοκουμέντο για το τι τράβηξε ο μικρασιατικός Ελληνισμός, κάτι που τείνουν να λησμονήσουν διάφοροι «αναμορφωτές της ιστορίας». Η τωρινή έκθεση στο Πνευματικό Κέντρο Νέας Ερυθραίας, στην οδό Λουκή Ακρίτα 4, σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Στα εγκαίνια μίλησε η κ. Μάρω Καρδαμίτση – Αδάμη, καθηγήτρια ΕΜΠ και υπεύθυνη των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη. Η έκθεση τελειώνει αυτήν την Κυριακή 20/9, η πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου Νέας Ερυθραίας κ. Μαρία Μενδονίδου είπε πως μπορούν να δουν όσοι ενδιαφέρονται από το πρωί έως το μεσημέρι της Κυριακής τις φωτογραφίες με τα σοβαρά πρόσωπα που έφτιαξαν στην Ελλάδα νέα σπιτικά με τα παλιά εικονίσματα, όπου μπροστά καίει, ακοίμητο, το καντήλι της μνήμης…