H οικονομική κρίση δεν φαίνεται να σε ταλαιπώρησε πολύ», μου λέει ο Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς ετοιμαζόμαστε να καθίσουμε στο τραπέζι για το γεύμα, που αρχίζει με πηχτή από μοσχάρι. «Μοιάζεις καλοταϊσμένος, είσαι καλά ντυμένος», παρατηρεί στη συνέχεια.
Με αυτό τον τρόπο, τον λίγο ανιχνευτικό, απευθύνεται ο Ρώσος στους 45 ξένους καλεσμένους του, πανεπιστημιακούς, ειδήμονες ερευνητικών κέντρων και δημοσιογράφους, συγκεντρωμένους στην πολυτελή ντάτσα του στις παρυφές της Μόσχας. «Μην είστε υποκριτές. Μην προσπαθείτε να παγιδεύσετε με αόριστες και αθώες ερωτήσεις», μοιάζει να λέει χωρίς να το λέει ο κ. Πούτιν.
Υστερα από 150 λεπτά συμπαθητικής συζήτησης και πολιτικολογίας με επίκεντρο τη σοβιετική ιστορία, κανείς δεν αμφιβάλλει ότι ο Πούτιν είναι αυτός που διοικεί τη Ρωσία, μολονότι παρέδωσε πριν από 16 μήνες την προεδρία στον φίλο και βοηθό του Ντιμίτρι Μεντβέντεφ. Εξάλλου, ο κ. Πούτιν ξεκαθαρίζει ότι σε τρία χρόνια, εάν το θέλει, μπορεί να ανακτήσει το αξίωμα.
Ωστόσο, σε γεύμα ανάλογο με τον πρόεδρο Μεντβέντεφ την περασμένη εβδομάδα, γεύμα που άρχισε με αστακό και με την προτροπή να του θέσουμε ερωτήσεις για το ζοφερό άρθρο περί του μέλλοντος της Ρωσίας, που μόλις είχε εμφανιστεί στο blog του, η εντύπωσή μου ήταν ότι ο κ. Μεντβέντεφ έχει ιδέες εντελώς δικές του σε σχέση με το σενάριο του 2012.
Εξαπολύοντας επίθεση εναντίον της διαφθοράς και της οικονομικής οπισθοδρόμησης, διαμορφώνει τη δική του δημόσια ταυτότητα στη σκιά του Πούτιν. Με υπερηφάνεια μάς λέει ότι συζήτησε επί οκτώ ώρες με τον πρόεδρο Ομπάμα, τον οποίο θα ξανασυναντήσει στη σύνοδο κορυφής της Ομάδας των 20 στο Πίτσμπουργκ, στις 24 Σεπτεμβρίου. (Ο κ. Πούτιν αρκέστηκε σε συνομιλία 90 λεπτών με τον Αμερικανό πρόεδρο, όταν αυτός επισκέφτηκε τη Μόσχα τον Ιούλιο.)
Ο Λευκός Οίκος διακρίνει πλεονεκτήματα και οφέλη παίζοντας το χαρτί του Μεντβέντεφ, που έγινε 44 χρόνων την περασμένη εβδομάδα. Τον αντιμετωπίζει σαν τη ρωσική εκδοχή του Ομπάμα, σαν ένα νεαρό ηγέτη που αγωνίζεται να μεταμορφώσει την παραπαίουσα χώρα του. Ο Ρώσος πρόεδρος απαντά λέγοντας ότι το μέλλον ανήκει στους «δυο τους».
«Με τον Τζορτζ Μπους, ύστερα από μια ώρα, δεν είχες τι να συζητήσεις. Ομως με τον Ομπάμα μπορεί κανείς να συζητήσει «οτιδήποτε». Ο Ομπάμα μιλάει μόνος του, όχι μέσω των βοηθών του. Προσπαθεί να είναι ανεξάρτητος, το ίδιο προσπαθώ κι εγώ. Οι συζητήσεις μας υπήρξαν άκρως παραγωγικές», μας λέει μέσω διερμηνέα ο πρόεδρος Μεντβέντεφ.
Εάν όμως ρωτήσει κανείς τον κ. Πούτιν, που είναι 56 χρόνων, τι καλό έγινε με τις ΗΠΑ επί προεδρίας Ομπάμα, το αίμα του ανάβει. Ανατρέχει στο παρελθόν με μνησικακία που δεν κρύβει και αναμοχλεύει τη λάσπη των χαμένων επί οκτώ χρόνια ευκαιριών.
«Ο Τζορτζ κι εγώ γίναμε φίλοι, οικογενειακοί φίλοι. Τίποτε όμως δεν βγήκε από τη φιλία αυτή», λέει. Νομίζει κανείς ότι ακούει αυτόν τον πρώην ταγματάρχη της KGB να λέει μέσα από τα δόντια του: «Για φαντάσου, εγώ του χάρισα τη φιλία μου και δεν πήρα τίποτε σε αντάλλαγμα».
Είναι εντυπωσιακό πόσο εμφανής είναι η διάθεση συναλλαγής του Βλαντιμίρ Πούτιν. Οπως λέει ένας Ρώσος πολιτικός, πρωταρχικό καθήκον ενός αξιωματικού της KGB είναι να στρατολογήσει τον αντίπαλο και να τον κάνει συνεργάτη του.
Ο Πούτιν προσπάθησε να το κάνει με τον Μπους, δεν το πέτυχε. Δεν πρόκειται να ξεχάσει ή να συγχωρήσει ποτέ. Ο Ομπάμα και η ομάδα του πρέπει να το πάρουν απόφαση, να μην περιμένουν τίποτε άλλο από τη Ρωσία του Πούτιν πέρα από μια σχέση συναλλαγής και διαπραγμάτευσης επί ενός εκάστου ζητήματος.
Με τον Μεντβέντεφ τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Πώς αντιμετωπίζει κανείς έναν ηγέτη που την ώρα του φαγητού παραπονιέται ότι η Ρωσία κυβερνάται από διεφθαρμένους γραφειοκράτες και ότι η απαρχαιωμένη βιομηχανία της επιζεί χάρη στους φυσικούς πόρους;
Ορισμένοι αναλυτές ισχυρίζονται ότι Πούτιν και Μεντβέντεφ παίζουν τον κακό και τον καλό. Παρατηρώντας τους όμως εν δράσει αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι δυο έφεραν το γιν και το γιανγκ στο Κρεμλίνο. Ο Μεντβέντεφ ως νομικός σίγουρα ενεργεί ως δικηγόρος του Πούτιν. Ομως οι καλοί δικηγόροι επηρεάζουν τους πελάτες τους, ενίοτε τους πείθουν να εφησυχάσουν περισσότερο από όσο αυτοί πραγματικά θέλουν.
Ο Πούτιν λέει ότι οι δυο τους είναι ομοαίματοι και έχουν τις ίδιες απόψεις. «Δεν είμαι βέβαιος γι’ αυτό, θα πρέπει να γίνουν αναλύσεις. Μερικά πράγματα τα βλέπουμε με διαφορετικό μάτι, όπως για παράδειγμα την υποψηφιότητα της Ρωσίας στον ΠΟΕ», απαντά μειδιώντας ο Μεντβέντεφ.
Η εικόνα που μου έρχεται εμένα είναι δυο ηγέτες που συμπεριφέρονται σαν να είναι δύο διαφορετικοί λοβοί του ίδιου εγκεφάλου. Ο Πούτιν αντιπροσωπεύει την εκδικητική, εχθρική προς τις αλλαγές, κάπως ευαίσθητη πλευρά του ρωσικού χαρακτήρα, ο Μεντβέντεφ ενσαρκώνει τη ροπή προς τη διανόηση και τη λογοτεχνία της ρωσικής ελίτ.
Από τον συνδυασμό όλων αυτών αντλούν θάρρος που τους κάνει να πιστεύουν ότι μαζί θα κυβερνήσουν τη Ρωσία για 25 χρόνια αν όχι περισσότερο.