Ηταν ένα debate διαφορετικό από τα άλλα. Οχι ως προς το τυπικό μέρος (συμμετείχαν έξι εκπρόσωποι κομμάτων και τέσσερις δημοσιογράφοι), αλλά ως προς το κοινό που παρακολουθούσε, παρεμβαίνοντας αυθορμήτως και -κυρίως- ως προς το θέμα του: ο ελληνικός κινηματογράφος! Η σύγχρονη κρίση του και τα διαρκή προβλήματά του. Ποια είναι η θέση των κομμάτων και πώς σκοπεύουν να αντιμετωπίσουν τα αδιέξοδα του κινηματογραφικού χώρου; Ποιες λύσεις έχουν σκεφτεί; Τι προτείνουν;
Χθες το πρωί, ο «Ιανός» κατακλύστηκε από σκηνοθέτες αλλά και θεσμικούς παράγοντες. Οι «Νύχτες Πρεμιέρας» οργάνωσαν το debate, όλοι οσμίζονταν ότι την κόσμια αντιπαράθεση θα ακολουθούσε έκρηξη. Εδώ και μήνες τα αιτήματα και η τριβή· απαντήσεις, αρμοδίως, δεν ήρθαν ποτέ. Ο νέος νόμος δεν ψηφίστηκε, οι «κινηματογραφιστές στην ομίχλη» απέσυραν τις ταινίες τους από το επερχόμενο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και τα Κρατικά Βραβεία. Για το δίκαιο των αιτημάτων τους έχουμε γράψει. Στο πλευρό τους, τάχθηκε εξαρχής και ο πρόεδρος του Κέντρου Κινηματογράφου, Γιώργος Παπαλιός. Η στάση του ούτε εύκολη ήταν ούτε αυτονόητη. Οι συνέπειες έγιναν χθες μόλις ορατές, δίνοντας όμως και υγιή διέξοδο σε μια αταίριαστη συνύπαρξη. Οι διασπάσεις και οι ρήξεις δεν είναι ποτέ ευχάριστες. Κάποτε όμως είναι πολύτιμες και αναγκαίες, για να απελευθερωθούν δυνάμεις, εκατέρωθεν, να επανατοποθετηθούν απόψεις και τάσεις.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά…
Το χθεσινό debate έμοιαζε με το χρονικό μιας προαναγγελθείσας σύγκρουσης. Στην έναρξη, η συζήτηση ανάμεσα στους πολιτικούς παράγοντες και τους δημοσιογράφους εξελισσόταν ήπια. Ολοι πειθαρχούσαν στο χρονόμετρο, οι έξι εκπρόσωποι ήταν ενημερωμένοι (άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο) και πάντως πρόθυμοι, να στηρίξουν την παραγωγή και τους δημιουργούς. Απάντησαν μάλιστα και με σχετική άνεση στην ερώτηση «ποια ελληνική ταινία έχουν παρακολουθήσει πρόσφατα». Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος, ο Φίλιππος Τσίτος, ο Γιώργος Λάνθιμος, ο Πάνος Κούτρας, ο Τώνης Λυκουρέσης, ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος (με τον τελευταίο και την κωμωδία του «Bank bang» να υπερτερεί) ήταν στις επιλογές τους. Ομως, το καζάνι σιγόβραζε. Ετσι, όταν 64 σκηνοθέτες (ζωντανό, ακμαίο και γόνιμο κομμάτι) ανακοίνωσαν την απόφασή τους να αποχωρήσουν από την Εταιρεία Σκηνοθετών, κατηγορώντας τη διοίκησή της για «παρασκηνιακές πολιτικές» και παιχνίδια εξουσίας και δηλώνοντας «αυτό το σωματείο δεν μας αντιπροσωπεύει και δεν θέλουμε να μας εκπροσωπεί» (σχετικό ρεπορτάζ στη σελ. 15), το σκηνικό άλλαξε άρδην. Ο Χάρης Παπαδόπουλος (πρόεδρος) επιτέθηκε στον Γιώργο Παπαλιό, κατηγορώντας τον ότι «καθοδήγησε» τους «κινηματογραφιστές στην ομίχλη», ο Γ. Παπαλιός κράτησε με δυσκολία την ψυχραιμία του, υποστηριζόμενος ενθέρμως από όλους τους παρευρισκόμενους νέους δημιουργούς, η ένταση, η επιθετικότητα, η απώλεια κάθε μέτρου, έκαναν την αίθουσα… να αχνίσει. Κάποιοι βιντεοσκοπούσαν, κάποιοι άλλοι έμειναν αποσβολωμένοι, ψίθυροι και άγρια βλέμματα, θλίψη αλλά και ανακούφιση, θυμός και αναβρασμός, ρήγματα και αναθυμιάσεις.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το ελληνικό σινεμά ταλανίζεται (περιδινίζεται) σε έριδες. Είναι όμως η πρώτη φορά που όσοι διαχωρίζουν τη θέση τους είναι αποφασισμένοι να διεκδικήσουν την επαγγελματική τους αξιοπρέπεια και αξιοπιστία, να δηλώσουν «παρόντες» με το έργο τους και όχι με συντεχνιακά αιτήματα, να προτάξουν και να προασπίσουν την τέχνη τους. Ανοίγουν μια εγκάρσια τομή στο σύστημα των Κρατικών Βραβείων (και όχι μόνο) και μιλούν για «αναξιοπιστία», δείχνοντας στοιχίσεις και μαγειρέματα στα αποτελέσματα. Εχουν θυμώσει. Κι έχουν επιχειρήματα γι’ αυτό. Κάτι σαλεύει στο φως. Κάτι αλλάζει μπροστά στα μάτια μας.