Είναι πολλοί που θεωρούν λίγα τα μέτρα που εξήγγειλε προχθές ο κ. Παπανδρέου. Κάνουν λάθος. Είναι ελάχιστα. Οχι σε σχέση με το εύρος της σπατάλης του δημόσιου τομέα, αλλά διαχρονικά. Η σπατάλη δεν καταπολεμάται εφάπαξ. Είναι μια διαρκής εξέταση των δεδομένων και μια διαρκής αναπροσαρμογή των δαπανών. Οχι επειδή υπάρχει κάποιο νεοφιλελεύθερο πρόσταγμα ή επειδή μας πιέζουν οι αγορές, αλλά διότι αλλάζει η ζωή. Πράγματα που χθες ήταν αναγκαία σήμερα μπορεί να είναι περιττή σπατάλη.
Ενα μικρό παράδειγμα: στην Μακεδονία υπάρχουν σήμερα τρία περιφερειακά αεροδρόμια. Στην Καβάλα, στην Κοζάνη και στην Καστοριά. Κάποτε εξυπηρετούσαν μία (1) πτήση της Ολυμπιακής Αεροπορίας των 40 – 50 ατόμων ημερησίως. Αν θεωρήσουμε ότι αυτά κάποτε ήταν αναγκαία για την περιφερειακή ανάπτυξη, σήμερα είναι περιττά. Διά της Εγνατίας Οδού οι πέριξ της Θεσσαλονίκης πόλεις απέχουν από το αεροδρόμιο «Μακεδονία» λιγότερο απ’ όσο απέχει το «Ελευθέριος Βενιζέλος» από το κέντρο της Αθήνας. Η Εγνατία δεν συνένωσε μόνο πόλεις, έκανε προσιτές και τις υποδομές. Αυτό δεν χρειάζεται να το αναγγείλει από το Ζάππειο ο πρωθυπουργός. Πρέπει να είναι μια αυτόματη διαδικασία στα αρμόδια υπουργεία. Κοινή λογική και γνώση της απλής αριθμητικής χρειάζονται. Το κόστος είναι μεγαλύτερο από το όφελος, άρα το αρμόδιο υπουργείο οφείλει να πράξει τα δέοντα. Το ίδιο ισχύει και για τα γραφεία του ΕΟΤ στο εξωτερικό.
Δυστυχώς στην Ελλάδα πάντα υπερεκτιμούμε το όφελος των δημόσιων δαπανών και πάντα υποεκτιμούμε το κόστος τους. Κάθε δημόσια δαπάνη θεωρείται «αναγκαία» και κάθε λογαριασμός αμελητέος («έλα μωρέ τώρα, από τα 10, 20, 30 εκατομμύρια ετησίως θα σωθεί το ελληνικό κράτος;»). Κάθε άχρηστη υποδομή συντηρείται διότι «μπορεί κάποτε να χρησιμεύσει στο μέλλον» ή διότι οι τοπικές κοινωνίες «σκοπεύουν να την αξιοποιήσουν». Το αντίστοιχο σε μια οικογένεια που χρωστάει θα ήταν να συντηρεί την κούνια του μωρού και να πληρώνει μπέιμπι σίτερ ενώ έχει τα παιδιά στο πανεπιστήμιο, επιχειρηματολογώντας ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσουν εγγόνια.
Σε όλο το Δημόσιο υπάρχουν μικρές εστίες σπατάλης που πάντα «εξυπηρετούν κάποιον κοινωνικό σκοπό». Αυτές διογκώνουν το έλλειμμα και συσσωρεύουν χρέη. Δεν είναι πάντα σπατάλες κάποιων σκοτεινών κέντρων που θησαυρίζουν, είναι σπατάλες που συντηρούνται διότι κάτι εξυπηρετούν, αλλά δεν υπολογίζεται ποτέ η σχέση κόστους – οφέλους. Κλασικό παράδειγμα ήταν η ίδρυση της αγροφυλακής από την προηγούμενη κυβέρνηση. Υπήρχε και παλιά, αλλά χρειαζόταν και το 2007; Υπό την ευρεία έννοια, ναι. Αν δεν υπήρχε στη ζωή κόστος, θα ήταν ακόμη καλύτερο να υπάρχει ένας αγροφύλακας σε κάθε χωράφι, δηλαδή κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες αγροφύλακες διάσπαρτοι στην ύπαιθρο. Τότε όλοι θα ζούσαμε καλά και η κ. Παπαρήγα ευχάριστα, αφού και η άλλη μισή Ελλάδα θα γινόταν δημόσιοι υπάλληλοι. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι αυτοί θα πληρώνονταν. Μπορεί να έπαιρναν λίγα, αλλά θα παρήγαν ακόμη λιγότερα. Και στο τέλος ο λογαριασμός έρχεται ως έλλειμμα και δεν απομένουν λεφτά για άλλες χρήσιμες δράσεις.
Πρέπει να καταλάβουμε κάτι. Το Δημόσιο είναι σαν τους διαβητικούς και όχι μόνο λόγω υπερκατανάλωσης. Χρειάζεται διαρκή θεραπεία, δεν γίνεται εφάπαξ.