Δύο θέματα περιελάμβαναν οι προχθεσινοί «Νέοι Φάκελοι» (ΣΚΑΪ). Το πρώτο ήταν για τη «δημιουργική λογιστική» και το δεύτερο για την Ιρλανδία και τα εφιαλτικά μέτρα λιτότητας που εφαρμόστηκαν εκεί και τα οποία καλείται να εφαρμόσει και η Ελλάδα. Καθένα από αυτά τα θέματα θα μπορούσε να «γεμίσει» μια αυτοτελή εκπομπή, ωστόσο συμπυκνώθηκαν και χώρεσαν σε «μία» εκπομπή, προσφέροντας πλούσιο υλικό στον τηλεθεατή ώστε αυτός να καταλήξει στα δικά του συμπεράσματα. Αυτή, νομίζω, είναι μια βασική δημοσιογραφική αρχή στις έρευνες των «Νέων Φακέλων»: η αναζήτηση συγκεκριμένων στοιχείων και η αποφυγή των σχολίων, των κοσμητικών επιθέτων και του εύκολου καταγγελτικού λόγου. Μια αναζήτηση απαιτητική, αφού για το πρώτο θέμα η Σοφία Παπαϊωάννου έκανε πολλά ταξίδια στην Ευρώπη και πήρε συνεντεύξεις από ανθρώπους-κλειδιά, ενώ φαίνεται ότι πολλές ώρες εργασίας πρέπει να απαιτήθηκαν για το μοντάζ, ώστε οι πολυάριθμες δηλώσεις να δεθούν σε μια συνεκτική και εύληπτη αφήγηση.
Δυνατό ήταν το ρεπορτάζ του Γιάννη Νάτση από την Ιρλανδία, με ταιριαστή υπόκρουση το «Ηοuses Everywhere» του Ιρλανδού τραγουδοποιού Τζινξ Λένον, δηλαδή «σπίτια παντού», τα οποία αποκτήθηκαν με δάνεια υψηλού ρίσκου και σήμερα μας θυμίζουν το «Κάγκελα παντού».
Στο πρώτο θέμα ακούσαμε για «πειραγμένα βιβλία», παράδοση-παραλαβή στατιστικών στοιχείων εξ ακοής (μέσω τηλεφωνημάτων) και για διαφορετικούς τρόπους καταγραφής των αμυντικών δαπανών. Εκτός από τους εργαζόμενους-λάστιχο, υπάρχει και το έλλειμμα-λάστιχο, που αλλάζει όχι από χρόνο σε χρόνο αλλά «μέσα σε μια εβδομάδα». Τα δημοσιονομικά μας στοιχεία μπορεί να είναι «χοντρικά σωστά», ενώ τα εγχειρίδια με τους κανόνες της καταγραφής τους έχουν 500 – 1.000 σελίδες κι έτσι, «οι στατιστικές υπηρεσίες μιας χώρας αγωνίζονται να ερμηνεύσουν αυτούς τους κανόνες με τον δικό τους τρόπο».
Είναι παράδοξο, στην πατρίδα του Ευκλείδη και του Πυθαγόρα, να δυσκολευόμαστε στις αριθμητικές πράξεις, τις απλές και τις σύνθετες. Νωπό είναι το παράδειγμα του λανθασμένου υπολογισμού από το υπουργείο Οικονομικών της αύξησης της τιμής των τσιγάρων και το οποίο εντόπισαν οι… περιπτερούχοι (δεν χρειάστηκαν καν οι ελεγκτές της Κομισιόν), ενώ ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Ανθιμος πρόσφατα υπολόγισε ότι αν τέσσερα εκατομμύρια Ελληνες δώσουν υπέρ του Δημοσίου από 1.000 ευρώ ο καθένας, αμέσως θα συγκεντρωθούν 40 δισ. ευρώ – και όχι τέσσερα δισ. όπως προκύπτει με έναν πολλαπλασιασμό. Είμαστε λαός ποιητικός γι’ αυτό και κινούμαστε στη σφαίρα του «περίπου», του «σχεδόν», του «χοντρικά», αν και τα λάθη μας μάλλον δεν οφείλονται σε αριθμητική ανεπάρκεια…
Οταν η δημοσιονομική πραγματικότητα δεν μας βολεύει ή φαίνεται απρόσιτη και ανεξιχνίαστη, δεν αλλάζουμε την πραγματικότητα: την «πειράζουμε» λιγάκι ώστε να ταιριάζει με τις επιθυμίες μας. Μόνο που το επιμύθιο δεν προβλέπεται να είναι το «και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα».