Εζησε η Ελλάς εδώ και εβδομάδες στο φάσμα της προσφυγής στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Κυβερνητικοί παράγοντες, αυτόκλητοι αναλυτές και τηλεοπτικοί αστέρες ενέτειναν καθημερινώς τη σύγχυση και ενέσπειραν τον πανικό. Και τελικώς ο πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου εξήγγειλε προχθές την προσφυγή της Ελλάδος στον μηχανισμό στηρίξεως της Ευρωπαϊκής Ενώσεως και του ΔΝΤ.
Πρόκειται για μια οδυνηρή ομολογία ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα απέτυχε να διαχειριστεί -τα τελευταία τριάντα χρόνια- την ένταξη της χώρας στην Κοινότητα και την προσχώρηση στη Ζώνη του Ευρώ. Ουδείς αθώος ή άμοιρος ευθυνών για τη σημερινή οικτρή κατάσταση. Ουδείς από τους πολιτικούς που άσκησαν την εξουσία έχει δικαίωμα να επιχειρήσει κάποια διαφοροποίηση. Διότι το θέμα δεν είναι τι έλεγαν κατά καιρούς, αλλά τι έπραξαν ως μέλη ενός συστήματος εξουσίας.
Οπως συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις, η έμπρακτη ομολογία αποτυχίας δημιουργεί, κατά παράδοξο ίσως τρόπο, και αίσθημα απελευθερώσεως. Το κακό έγινε και αναγνωρίστηκε. Η ρητορική περί της Ελλάδος που ανήκει στην οικογένεια των πλέον προηγμένων ευρωπαϊκών κρατών και ότι έχει ενταχθεί στον «σκληρό πυρήνα» της Ευρώπης κατέπεσε. Αυτό που απομένει και οφείλει να κυριαρχήσει είναι η ελπίς της ανορθώσεως, στη βάση της αντικειμενικής και όχι εικονικής πραγματικότητος, όπως συνέβαινε τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να οδηγηθεί η χώρα στον κρημνό, περιχαρής ως ήρωας ντοστογιεφσκικού μυθιστορήματος.
Βεβαίως απομένει να αποδειχθούν πολλά στη συνέχεια. Εάν οι εταίροι της Ελλάδος μετάσχουν στον περίφημο μηχανισμό, που εξακολουθεί να εμφανίζει σημαντικά κενά. Αλλά κυρίως εάν το υπάρχον κυβερνητικό σχήμα μπορεί να διαχειριστεί την εφαρμογή των κανόνων που θα επιβάλουν στην Ελλάδα το ΔΝΤ και η Ε.Ε.
Η δημιουργία μεγάλης συμμαχίας με την ανάληψη των ευθυνών από το ΠΑΣΟΚ και τη Ν. Δ. δεν είναι πιθανή, και εάν μπορούσε να επιτευχθεί, ίσως να ήταν και αντιπαραγωγική. Την ευθύνη της διαχειρίσεως της κρίσεως θα αναλάβει η σημερινή κυβέρνηση. Και επειδή οι αποφάσεις και τα μέτρα δεν είναι πλέον το ζητούμενο, καθώς θα υπαγορεύονται από το ΔΝΤ και την Ε.Ε., ο κ. Παπανδρέου έχει ανάγκη πλέον συνεργατών που θα είναι εις θέσιν να πείσουν την κοινωνία περί της ανάγκης εφαρμογής των μέτρων, ώστε να ελεγχθεί η εσωτερική αντίδραση.
Επειδή όμως η κοινωνία δεν εξαντλείται σε ομάδες «φωτισμένων εκσυγχρονιστών», αλλά η πλειοψηφία συγκροτείται από ενδεείς πολίτες στο όριο της επιβιώσεως, η νέα ρητορική της κυβερνήσεως θα έχει εξ ανάγκης στοιχεία «λαϊκίστικα» και φυσικά οι επιθέσεις εναντίον της Δεξιάς θα ενταθούν.
Υπάρχει μία καθαρτήριος διάσταση της κρίσεως. Οι αυταπάτες διαλύονται· τα πραγματικά μεγέθη αποκαλύπτονται· οι προσαρμογές είναι κατ’ ανάγκη οδυνηρές· και τότε αρχίζει η αναζήτηση σημείων εσωτερικής στηρίξεως. Διά του τρόπου αυτού μπορεί να υπάρξει ανόρθωση. Κάποια άτομα μπορεί να συμφιλιωθούν με αυτή την προοπτική. Μία κοινωνία όχι, εκτός εάν το πολιτικό σύστημα και η ηγέτιδα τάξη της χώρας αναγνωρίσουν την πλάνη και την αποτυχία τους.