Πολλοί εύχονταν να μην υπάρξει μηχανισμός στήριξης και να χρεοκοπήσουμε. Οι διεθνείς τοκογλύφοι είχαν θέσει στοιχήματα πολλών δισ. ότι θα πτωχεύσουμε. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Ενωση επέμενε αρχικά ότι τέτοιος μηχανισμός δεν θα υπάρξει, διότι απαγορεύεται από το Μάαστριχτ. Η αλήθεια είναι ότι μέχρι προχθές η κ. Μέρκελ, για τους δικούς της λόγους, αντιστεκόταν στη διάσωση της Ελλάδας με μεγαλύτερο πείσμα από αυτό που επιδεικνύουν οι ημεδαποί «προστάτες του λαού» από τις «δολοπλοκίες των ξένων».
Αν υπήρξε πλεκτάνη, δεν ήταν ο μηχανισμός αλλά οι διεργασίες ακύρωσής του. Ισως μας αγνοούσαν αν η κατάρρευση της Ελληνικής Δημοκρατίας δεν απειλούσε όλη την Ευρωζώνη, με επόμενα θύματα τα άλλα κράτη του ευρωπαϊκού νότου. Αν δεν πλησίαζε ο κίνδυνος να ξεσπάσει μια γενικευμένη κρίση ομολόγων που θα μεταπηδούσε και στις ΗΠΑ. Αν δεν είχαν φοβηθεί ότι η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί στη Lehman Brothers μιας πρωτοφανούς κρίσης όλων των κρατών. Ο επαπειλούμενος Αρμαγεδδών τους έπεισε να μας διασώσουν. Ουδείς μας πίεσε να προσφύγουμε στον μηχανισμό, πολλοί ισχυροί της Ευρώπης δεν τον ήθελαν – απλώς, τελικά φοβήθηκαν να τον ακυρώσουν.
Είναι εθνική ταπείνωση η προσφυγή; Ναι, με την έννοια ότι δεν καταφέραμε να βάλουμε σε τάξη τα του οίκου μας μόνοι μας. Οχι με την έννοια ότι θα το πράξουμε υπό επιτήρηση. Ταπείνωση είναι ότι είχαμε περιπέσει σε λήθαργο αφού ροκανίσαμε πέντε «ιμπεριαλιστικά» χρηματοδοτικά πακέτα (από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη) χωρίς να ανατρέψουμε παρωχημένες δομές και να δημιουργήσουμε σύγχρονες υποδομές, με μεγάλο μέρος της επιχειρηματικότητας να ευημερεί από τη φοροδιαφυγή και τη διαπλοκή, με το 20% του πληθυσμού καταδικασμένο σε μόνιμη φτώχεια και ένα άλλο μεγάλο μέρος να έχει ή να οραματίζεται ότι θα έχει υλικές απολαύσεις με δανεικά – αφού δεν μπορεί να τις πληρώσει. Ταπείνωση ήταν το συντηρητικό τέλμα, όχι η βίαιη εκκαθάρισή του.
Η μεγάλη προσπάθεια για την αλλαγή αρχίζει σε ένα περιβάλλον γεμάτο αβεβαιότητες.
Πρώτον, είναι ευτύχημα που προλάβαμε να προσφύγουμε στον μηχανισμό στήριξης, αλλά το μέλλον είναι άδηλο. Αν η κρίση επεκταθεί σε Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Ιρλανδία και χρειαστούν ενίσχυση ανάλογη της Ελλάδας, η Ευρωζώνη θα πρέπει να βρει και να τους δίνει 340 δισ. ευρώ περίπου κάθε χρόνο. Τίποτα δεν διασφαλίζει ότι σε μια τέτοια περίπτωση η βοήθεια προς την Ελλάδα θα είναι δεδομένη και αμετάβλητη.
Δεύτερον, η χρηματοδότηση της Ελλάδας με 125-130 δισ. ευρώ για τρία χρόνια καλύπτει τις ανάγκες του κράτους, αλλά οι ανάγκες της οικονομίας είναι πολύ μεγαλύτερες εφόσον συνυπολογιστούν οι ανάγκες των τραπεζών σε κεφάλαια και ρευστότητα. Για να καλυφθούν, πρέπει να ανοίξουν οι αγορές. Αυτό θα συμβεί εφόσον, με τιτάνια προσπάθεια, αντιστραφεί η φθίνουσα πορεία των αξιολογήσεων της χώρας μας.
Αντιδράσεις θα εκδηλωθούν, απεργίες θα γίνουν, τίποτα δεν θα αποσπάσουν, θα καμφθούν, θα υποχωρήσουν (όπως έγινε με τους αγρότες), διότι κανείς δεν μπορεί να χάνει μεροκάματα χωρίς ελπίδα και, το σημαντικότερο, διότι δεν διαθέτουν την ομπρέλα μιας διαφορετικής ρεαλιστικής πολιτικής πρότασης εξόδου από την κρίση – ο δρόμος έχει τη δική του ιστορία, συνδικαλισμός χωρίς πολιτική είναι καταδικασμένος σε ήττα. Η παραδοσιακή Αριστερά, που επί δεκαετίες περίμενε τη μεγάλη του καπιταλισμού κρίση, δεν διαθέτει τέτοια πολιτική ούτε τα 23 μέτρα της Ν. Δ. (μεταξύ των οποίων η διανομή κατοικιών από τον ΟΕΚ στους ανέργους και τους μετανάστες…) είναι εναλλακτική πολιτική πρόταση.
Οι κρίσιμες μεταβλητές είναι άλλες και εξαρτώνται από τον πρωθυπουργό: Αν, με ποιους μηχανισμούς, με ποιους ρυθμούς και σε ποιο βάθος χρόνου θα εφαρμοστεί το πρόγραμμα που συμφωνήθηκε με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η «τρόικα» της ξένης αντιπροσωπείας από την Αθήνα διεμήνυσε στον κ. Στρος-Καν ότι η ελληνική διοίκηση είναι σε τόσο κακή κατάσταση ώστε η εφαρμογή όποιου προγράμματος να καθίσταται μια «εξαιρετικά ριψοκίνδυνη πρόβλεψη». Απαιτείται ισχυρό πολιτικό κέντρο. Ισως υπάρχουν στοιχεία υπερβολής στην εκτίμηση ορισμένων, με βάση αναλύσεις της κοινής γνώμης, ότι η κυβέρνηση «αν δεν αλλάξει κινδυνεύει να βουλιάξει» – διότι ενώ διατηρεί σαφή κυριαρχία (δημοσκοπικό προβάδισμα) έχει σημαντικές απώλειες στην εικόνα της ηγεμονίας. Ωστόσο, δεν είναι υπερβολή, αντιθέτως είναι αυτονόητο, ο πρωθυπουργός κ. Γ. Παπανδρέου στον πιο κρίσιμο αγώνα της σύγχρονης ιστορίας του τόπου να παρατάξει την Εθνική Ελλάδος. Ενισχύοντας την κυβέρνησή του σε γνώση, κύρος και αποφασιστικότητα.