Η απόφαση των Ηνωμένων Εθνών να ανακηρύξουν το 2010 έτος προσεγγίσεως των πολιτισμών, με την UNESCO σε ηγετικό ρόλο προς την κατεύθυνση αυτήν, έχει -μέχρι τώρα- οδηγήσει στην οργάνωση πολλών πολιτιστικών συνεδρίων και εκδηλώσεων, αλλά και έχει προκαλέσει πολύ περισσότερα ερωτήματα και προβλήματα γύρω από την όλη αυτή προσπάθεια.
Η πιο πρόσφατη εκδήλωση, στην οποία συζητήθηκε το σημαντικό αυτό θέμα, πραγματοποιήθηκε στην Αγία Πετρούπολη, με το περίφημο μουσείο «Ερμιτάζ» και την πληθώρα των κατασκευών, που δείχνουν τη λάμψη περασμένων εποχών, κοντά στους ποταμούς, τα κανάλια και τη θάλασσα. Οργανωτές ήταν οι ρωσικές ακαδημίες των Επιστημών και της Παιδείας, αλλά και το Πανεπιστήμιο της πιο όμορφης ίσως ρωσικής πόλεως. Ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών κ. Νταβιντένκο προήδρευσε σε μιαν ειδικότερη συζήτηση, στην οποία είχαν κληθεί να μετάσχουν εκπρόσωποι των κρατών-μελών της UNESCO, αλλά και άλλοι απεσταλμένοι, όπως οι πρέσβεις της Γαλλίας και της Ισπανίας στη Μόσχα, που έφθασαν στην Αγία Πετρούπολη από τη ρωσική πρωτεύουσα για να αναπτύξουν και τις δικές τους απόψεις. Το ζήτημα ανέλαβε πρώτος να παρουσιάσει ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Ελλάδος και πρώην πρόεδρος της Γενικής Διασκέψεως της UNESCO, πρέσβης Γιώργος Αναστασόπουλος, που επιχείρησε να οριοθετήσει τη συζήτηση. Η έννοια του παγκόσμιου πολιτισμού, όπως σημείωσε, δεν σημαίνει ένα μονοδιάστατο σύνολο αξιών, κοινών για όλον τον πλανήτη. Στη διακήρυξη της Πόλεως του Μεξικού του 1982 ορίζεται ότι κάθε πολιτισμός αντιπροσωπεύει ένα μοναδικό και αναντικατάστατο σώμα αξιών, εφόσον οι παραδόσεις και οι τρόποι εκφράσεως κάθε λαού είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αναδείξουν την παρουσία του στον κόσμο. Παγκόσμιος πολιτισμός μπορεί να θεωρηθεί ένας παγκόσμιος πολιτισμός της πολυμορφίας ή της διαφοροποιήσεως, ένα διασυνδεδεμένο δίκτυο διαφορετικών πολιτισμών, που συνυπάρχει μεταξύ των εθνών.
Ο Ελληνας πρέσβης αναρωτήθηκε, ακόμη και αν άρουμε τη σύγχυση των όρων που διεθνώς επικρατεί, πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για μια συγκεκριμένη διεθνή ημερήσια διάταξη έτους «προσεγγίσεως των πολιτισμών» ή πολιτικής «συνεταιρισμού των πολιτισμών». Τι μπορούμε να κάνουμε στην πράξη για να φέρουμε τους πολιτισμούς σε διάλογο; Πόσο είναι πρέπον να επέμβουμε σε πνευματικά πεδία που βρίσκονται πέρα από τη σφαίρα επιρροής μας.
Μπορεί το ερώτημα να ακούγεται προκλητικό, αλλά χρειάζεται να αναρωτηθούμε αν στο πλαίσιο του Ετους δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε περισσότερο από το να οργανώνουμε πολιτιστικές εκδηλώσεις, που φέρουν αντιμέτωπες καλλιτεχνικές παραδόσεις και αναδεικνύουν την καλή μας θέληση να εκτιμούμε τα καλλιτεχνικά ταλέντα ο ένας του άλλου.
Χρειάζεται να προσδιορίσουμε ξανά την προσοχή μας σε μερικές βασικές παραδοχές και να απαντήσουμε στα καίρια ερωτήματα: Ποιες είναι οι αξίες που μας ενώνουν; Τι σημαίνει συγκεκριμένα διάλογος πολιτισμών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο; Τι περιμένουμε από αυτές τις ανταλλαγές;