Σύμφωνα με τα στοιχεία «τα μνημεία μας τα επισκέπτονται περισσότερα από 8 εκατ. άτομα κάθε χρόνο» και τα έσοδα για το κράτος δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητα. Γι’ αυτό και ο υπουργός Πολιτισμού Παύλος Γερουλάνος υπολογίζει να επενδύσει σε αυτή «τη διαχρονική πηγή πλούτου» για να αυξήσει τα έσοδα. Αρχές της εβδομάδας ανακοίνωσε «πρόγραμμα αναβάθμισης των υπηρεσιών σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία». Οι αλλαγές θα ξεκινήσουν από βασικές υπηρεσίες (όπως την πώληση νερού, WC, χώρους στάθμευσης), θα επεκταθούν σε επιθυμητές (πρόσβαση για ΑΜΕΑ, δίγλωσσες λεζάντες, κατάλογοι) και θα… κορυφωθούν σε εξειδικευμένες (αυτόματη ξενάγηση, μηχανογραφημένο σύστημα έκδοσης εισιτηρίων, κ.ά.).
Η απόφαση βασίστηκε σε μια αποκαλυπτική καταγραφή: για πρώτη φορά το ΥΠΠΟ προχώρησε σε αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Από τα αποτελέσματα προέκυψε ότι κανένας από τους χώρους και τα μουσεία που αξιολογήθηκαν δεν ανταποκρίνεται και στις τρεις κατηγορίες (βασικές, επιθυμητές και εξειδικευμένες). Ούτε ένας από τους 176 επισκέψιμους με εισιτήριο! Δίνοντας, μάλιστα μερικά ηχηρά παραδείγματα, ο υπουργός ανέφερε την Ακρόπολη, που δεν παρέχει δυνατότητες πρόσβασης σε ΑΜΕΑ και το Ολυμπιείο, όπου ο επισκέπτης δεν μπορεί να προμηθευτεί ένα μπουκάλι νερό… Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο θα δυσκολευτεί κανείς να βρει έστω και ένα ενημερωτικό τρίπτυχο… και υποθέτουμε, με βάση τα ρεπορτάζ και τις διαμαρτυρίες που κατά καιρούς έχουν δημοσιοποιηθεί, ότι ο πλούτος παρόμοιων παραλείψεων είναι ανεξάντλητος.
Πριν από έξι χρόνια, λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ξέσπασε μεγάλος θόρυβος για τους παραμελημένους αρχαιολογικούς χώρους, τα σκουπίδια, τις ξεχαρβαλωμένες πινακίδες, τη θλιβερή όψη εγκατάλειψης. Επιστολές, δυσμενείς κρίσεις ξεναγών της Αθήνας (υπήρχε και σχετική έρευνα), φωτογραφίες με συσσωρευμένα μπάζα δίπλα σε αρχαία μνημεία. Τότε, το 2004, που βιαστικά φροντίζαμε την πρόσοψη, διαπιστώναμε ότι το εσωτερικό της οικίας σήπεται ήρεμα και προοδευτικά. Μια χώρα εκτεθειμένη στην κριτική για το νέο και υπό κατασκευή, δεν μπορούσε φυσικά να δώσει λόγο και για το επί έτη παραδομένο στη φθορά. Τότε, δεν προλάβαινε.
Και, τώρα; Προλαβαίνει; «Ολοι όσοι επισκέπτονται τα Μουσεία θα έχουν στο μέλλον την καλύτερη δυνατή προσφορά υπηρεσιών», υποσχέθηκε ο υπουργός Πολιτισμού. Το πρόγραμμα αναβάθμισης θα έχει κόστος που δεν θα ξεπερνάει τα 20 εκατ. ευρώ. «Δεν είναι μόνο θέμα χρημάτων αλλά και οργάνωσης», πρόσθεσε ο κ. Γερουλάνος.
Εάν αποδειχθεί ότι ο υπουργός έχει δίκιο, τότε θα είναι ο μόνος, ίσως, των τελευταίων δεκαετιών που δεν έκανε το πολιτικό διάλειμμά του στον Πολιτισμό. Επιπλέον, θα έχει ξιφουλκήσει με επιτυχία με τη λερναία ύδρα της γραφειοκρατίας, ενώ θα δώσει ένα γερό μάθημα στους μονίμως μηρυκάζοντες και καγχάζοντες «σιγά μη γίνει». Θα έχει καταφέρει δε καίριο χτύπημα σε όλες τις συσσωρευμένες εξαγγελίες (ας αφήσουμε τα νομοσχέδια) που μηδέποτε πραγματοποιήθηκαν.
Εκτός όμως από το προσωπικό στοίχημα του υπουργού, ας δούμε τα δεδομένα: η χώρα – κοιτίδα αντιμέτωπη με το στοιχειώδες: ένα μπουκάλι νερό, ένα ενημερωτικό τρίπτυχο… Η κεντρική πολιτική εξουσία δεν έχει ποτέ χρόνο για το παρελθόν, δηλαδή για το μέλλον. Μόνο για το παρόν. Δεν είναι τυχαίο, αλλά στρατηγική επιλογή. Η εθνική κληρονομιά μπαινοβγαίνει σε επίσημους λόγους, χρίζεται προτεραιότητα με τη διαδικασία του αυτονόητου. Υστερα, οι αρμόδιοι, επιστρέφουν και πάλι στην ανακουφιστική καθημερινότητα του σύγχρονου και αναλώσιμου. Οι αρχαιότητες βαραίνουν, γίνονται ξένες και ανοίκειες, παραδομένες στην απώθηση και στην άγνοια. Η σχέση αποσπασματική, ο δεσμός επιφανειακός.
Στην εποχή της καλπάζουσας κρίσης, των τριγμών του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, όπου η σταθερότητα είναι το διαρκώς αιτούμενο, οι αλήθειες μπερδεύονται με τα ψέματα και η σκληρή πραγματικότητα ατενίζει τη χειρότερη πραγματικότητα, οι εφικτές διέξοδοι βρίσκονται συγκεντρωμένες στον πολιτισμό. Σε ό,τι έχουμε, που δεν είναι δάνειο, που δεν χρειάζεται να το επιστρέψουμε. Υπάρχει. Και ως δεδομένο πληρώνει το τίμημα της εγκατάλειψης.