Το 2010 τελειώνει μέσα σε διαδοχικές απεργίες στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και με τις γειτονιές της Αθήνας γεμάτες σκουπίδια, όπως είναι και η ύπαιθρος με τις αμέτρητες παράνομες χωματερές. Αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος που αυτά τα Χριστούγεννα είναι διαφορετικά απ’ όσα θυμόμαστε – επειδή απεργίες στην καθαριότητα και στα μέσα μεταφοράς είναι μόνιμοι συνοδοί των εορτών, είτε τα Χριστούγεννα είτε το Πάσχα είτε τον Δεκαπενταύγουστο. Η διαφορά σήμερα βρίσκεται στην ένταση και επιμονή των κινητοποιήσεων, και στην αίσθηση ότι η Ελλάδα δοκιμάζεται σε κάθε τομέα και σε κάθε επίπεδο. Συμμετέχουμε όλοι σε ένα τεστ κοπώσεως. Από τη μία πλευρά, η αμφίθυμη και φοβισμένη κυβέρνηση, υπό την άγρυπνη επίβλεψη της τρόικας, προσπαθεί να φέρει τα πάνω κάτω στην οικονομική και κοινωνική ζωή των Ελλήνωνu0387 από την άλλη, όσοι πλήττονται από τις αλλαγές (όλοι, δηλαδή, σε κάποιον βαθμό) αγωνιούν για το μέλλον τους, είτε σιωπηλά είτε με δυναμικές κινητοποιήσεις. Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη. Τραβάει ο ένας από δω και ο άλλος από κει. Κι όποιος αντέξει.
Ισως εδώ βρίσκεται ο σημαντικότερος λόγος για να αισιοδοξούμε. Αρχισε να γίνεται κατανοητό ότι η χώρα έχει φθάσει στα όριά της. Αν δεν είχαμε συνάψει το τριετές δάνειο για 110 δισ. ευρώ η Ελλάδα θα είχε χρεοκοπήσει ήδη. Το γεγονός ότι εξασφαλίσαμε το δάνειο, και ότι οι μισθοί του δημόσιου τομέα και οι συντάξεις καταβάλλονται, έστω με σοβαρές περικοπές, μας δίνει την πολυτέλεια να αναλύουμε πώς φθάσαμε εδώ και αν η ευθύνη βαρύνει περισσότερο τη Νέα Δημοκρατία ή το ΠΑΣΟΚ. Η συζήτηση αυτή δεν θα έχει τέλος, επειδή και τα δύο κυβερνητικά κόμματα επιδόθηκαν για δεκαετίες σε ένα μοιραίο παιχνίδι όπου το ένα προσπαθούσε να υπερκεράσει το άλλο στις παροχές που έδινε σε ομάδες ψηφοφόρων.
Οσο η χώρα δανειζόταν χωρίς όρια, τα προβλήματα έμπαιναν κάτω από ένα χρυσό χαλί. Οποτε έκαναν την καθιερωμένη εορταστική τους απεργία οι εργαζόμενοι στην καθαριότητα, απαιτώντας τη μονιμότητα των συμβασιούχων, ο δήμος και η κυβέρνηση ενέδιδαν. Και πλήρωναν. Οταν οι εργαζόμενοι σε οργανισμούς κοινής ωφέλειας ζητούσαν ευνοϊκότερους όρους εργασίας και λεφτά, απειλώντας να στερήσουν τους πολίτες από το αγαθό που ήλεγχαν, η κυβέρνηση ενέδιδε. Και πλήρωνε. Οταν οι αγρότες έκλειναν τους δρόμους και τα λιμάνια, η κυβέρνηση ενέδιδε. Και πλήρωνε. Η ζημία που προκαλούσε η μια ομάδα στην άλλη παραγνωριζόταν, αφού στο τέλος περισσότερο χρήμα έρρεε μέσα στην κοινωνία και όλοι ήλπιζαν να πάρουν κάτι.
Σήμερα η πραγματικότητα τράβηξε το χαλί από τα πόδια μας, και είμαστε μόνοι με τα προβλήματα που θέλαμε να αγνοούμε. Σήμερα βλέπουμε πού οδήγησε αυτό το εθνικό reductio ad absurdum, ποια τέρατα γεννήθηκαν από την ανεύθυνη παράδοσή μας στην υπερβολή και το παράλογο. Ανάμεσα στις σοβαρότερες συνέπειες είναι το οικονομικό αδιέξοδο, η έλλειψη αντιμετώπισης των πραγματικών προβλημάτων κάθε κλάδου και η εξοικείωση του κοινωνικού συνόλου με ακραίες συμπεριφορές κάποιων ομάδων ειδικών συμφερόντων. Για να μη μιλάμε μόνο για τους εργαζόμενους στον δημόσιο τομέα και τους αγρότες, τι έκαναν κλάδοι όπως αυτοί των δημοσιογράφων ή των φαρμακοποιών ή των φορτηγατζήδων, να λύσουν τα πραγματικά προβλήματά τους, να ετοιμαστούν για το μέλλον; Ολοι απαιτούσαν το μάξιμουμ, δρώντας σαν να ήταν απλώς θέμα της κυβέρνησης να ενδώσει, να δώσει από τα άφθονα χρήματα του κρατικού κορβανά. Ρίχναμε νερό σε τρύπιο κουβά – και τώρα είμαστε στερημένοι και οργισμένοι. Για πρώτη φορά δεν διεκδικούμε νέες κατακτήσεις και προνόμια αλλά δίνουμε μάχη για να σώσουμε ό,τι μπορούμε.
Δεν γνωρίζουμε πότε θα πιάσουμε πάτο, πόσο ακόμη θα αλλάξει η ζωή μας στα χρόνια της στέρησης. Πιθανότατα, τα πράγματα θα χειροτερέψουν πριν βελτιωθούν. Οταν βλέπουμε τις απλοϊκές θέσεις που διατυπώνονται στον δημόσιο διάλογο να γεννούν τον διχασμό, ο οποίος οδηγεί στη βία, φοβόμαστε ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι το σκοτάδι θα είναι σύντομο. Οταν, όμως, γυρίζουμε το βλέμμα στους διπλανούς μας -στους συναδέλφους, φίλους και συγγενείς, σε κάποιο δημόσιο πρόσωπο που θα διατυπώσει ουσιαστικό λόγο και θα πάρει σαφή θέση, σε υπάλληλο που μας εξυπηρετεί με σοβαρότητα και ευγένεια- τότε βλέπουμε ότι ανάμεσα στα σκουπίδια, η δύναμη του λαού είναι ο κάθε σκεπτόμενος πολίτης. Μέσα στο σκοτάδι, βλέπουμε τη φλόγα.