Το κλίμα αλλάζει. Αυτοί που εδώ και δώδεκα μήνες προβλέπουν την καταστροφή της χώρας, παρότι συστηματικά διαψεύδονται, τώρα κατεβάζουν τον τόνο. Οσοι τόκιζαν στη χρεοκοπία της Ελληνικής Δημοκρατίας αρχίζουν να υποψιάζονται ότι χάνουν το στοίχημα, σεμνά και ταπεινά μαζεύονται.
Στην αλλαγή κλίματος επιδρά η απόφαση της Ευρωζώνης να δώσει συστημική απάντηση στη συστημική κρίση. Επειτα από 12μηνη εμπειρία αποσπασματικών, κατά περίπτωση και με καθυστέρηση αντιδράσεων, η Ευρωζώνη άντλησε διδάγματα και το επόμενο διάστημα θα καταλήξει σε μια συνολική απάντηση στις ποικίλες εκδηλώσεις της κρίσης. Οι υποψίες ότι η Γερμανία θα προκαλέσει νέο, τρίτο, μεγάλο διχασμό, διαψεύδονται. Αντιθέτως, επιβεβαιώνεται η πρόβλεψη ότι η Γερμανία θα συναινέσει σε ένα σχέδιο ανόρθωσης της Ευρωζώνης, διότι αυτό υπηρετεί και τα συμφέροντά της: Το 85% του εμπορικού της πλεονάσματος το αντλεί από τις ευρωπαϊκές χώρες αφενός και, αφετέρου, μόνη της είναι πολύ μικρή για να «μετρήσει» απέναντι στις μεγάλες δυνάμεις του σύγχρονου κόσμου. Αν και ορισμένες ρυθμίσεις ήταν γνωστές (οι αναγνώστες της «Κ» γνωρίζουν, ήδη από τον Ιούνιο 2010, ότι ήταν δεδομένη η επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής των 110 δισ. ευρώ…), τώρα επισημοποιούνται και, έτσι, αναπαράγονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αφετέρου, υπάρχουν και νέες ρυθμίσεις, όπως η ενίσχυση του EFSF και η υπαγωγή της Ελλάδας σε αυτό – με αποδέσμευσή της από τον ανελαστικό μηχανισμό των διμερών δανείων. Δύο είναι οι πιο σημαντικές για την Ελλάδα ρυθμίσεις: Η δυνατότητα επαναγοράς ομολόγων μας σε χαμηλές τιμές από τη δευτερογενή αγορά (ορισμένοι υπολογίζουν ότι αν επαναγοράσουμε το 25% του χρέους μας με έκπτωση 20%, τότε το χρέος μειώνεται έως 8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ…) και, δεύτερο, η μείωση του επιτοκίου δανεισμού μας κάτω από το 5%. Οι εξελίξεις στην Ευρωζώνη μάς επιτρέπουν να πάρουμε βαθιά ανάσα, όχι για να χαλαρώσουμε, αλλά για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε. Εδώ βρίσκεται το πιο σημαντικό, κατά τη γνώμη μου, για τη βελτίωση του κλίματος. Αυτό που επιδρά καθοριστικά σε αυτήν την αλλαγή δεν είναι τόσο οι ευρωπαϊκές όσο οι εσωτερικές εξελίξεις: Οτι, δηλαδή, η πολιτική δημοσιονομικής προσαρμογής και μεταρρυθμίσεων που έχει συμφωνηθεί και αποτυπωθεί στο Μνημόνιο, έστω με δισταγμούς, με αμφιθυμία, σχετική αργοπορία και συνεχείς ταλαντεύσεις, πάντως υλοποιείται. Ποτέ πριν δεν είχαν γίνει μαζί τόσο μεγάλες, ευρείες και πολλές μεταρρυθμίσεις μέσα σε τόσο λίγο χρόνο. Παρόλο που το κόστος τους είναι άμεσα πληρωτέο ενώ το όφελός τους αναμένεται να φανεί στο μέλλον, αυτές οι μεταρρυθμίσεις ανοίγουν δρόμο σχετικά εύκολα, συναντούν σχετικά ασθενείς αντιδράσεις. Πώς εξηγείται αυτό; Ο φόβος, η έλλειψη εμπιστοσύνης στα συνδικάτα, η ανυποληψία των «βαρυπενθούντων» πολιτευτών, έχουν την επίδρασή τους.
Οι αντιδράσεις όμως είναι σχετικά ήπιες κυρίως επειδή έχει σχηματιστεί αθόρυβα ένα ευρύ κοινωνικό μέτωπο υπέρ της μεταρρύθμισης, από όλους εκείνους που, αν και έχουν πλήρη συνείδηση ότι και οι ίδιοι θα «ματώσουν», βλέπουν στη μεταρρύθμιση τη μεγάλη ευκαιρία να τελειώνουμε με το αυτιστικό μοντέλο διακυβέρνησης, το πελατειακό κράτος και το χρεοκοπημένο οικονομικό μοντέλο, ώστε να οικοδομήσουμε μια σύγχρονη, δημοκρατική χώρα, φιλόξενη για τα παιδιά μας – να μην τα διώξει μετανάστες.
Πρόκειται για το μέτωπο όλων εκείνων που «βάζουν πλάτη» όχι διότι έχουν όφελος ως ιδιώτες (δεν έχουν…), αλλά επειδή έχουν συμφέρον ως πολίτες της Ελληνικής Δημοκρατίας. Πολίτες που έχουν απηυδήσει από το σύστημα της κοινωνικής συνενοχής (την οποία, ευκαιρίας δοθείσης, επικαλούνται πολιτικοί που ευημερούν χάρη, ακριβώς, στη συνενοχή…), από πολιτευτές που δεν αντιπροσωπεύουν κανέναν, από επιχειρηματίες του γλυκού νερού που έχουν ξεχάσει τι σημαίνει ρίσκο και πρωτοβουλία, από «γκλαμουράτους» με παχύ πορτοφόλι που ευημερούν κλέβοντας το κράτος και πληρώνοντας «διακομματικές κοινοβουλευτικές ομάδες», από εκείνον τον δημόσιο υπάλληλο που περιφρονεί τον φορολογούμενο παρότι ο τελευταίος του προσφέρει (έναν σίγουρο…) μισθό. Εχοντας απηυδήσει από το τέλμα, στηρίζουν τη σκληρή προσπάθεια εθνικής ανασύνταξης και μεταρρύθμισης, προσπαθούν να κάνουν καλά τη δουλειά τους, παίρνουν πρωτοβουλίες, αναλαμβάνουν το ρίσκο τους, επιμένουν και αγωνίζονται – συχνά, νιώθοντας μιαν απέραντη μοναξιά. Κυρίως σε αυτούς οφείλεται η θετική αλλαγή του κλίματος για την Ελλάδα.