Μπορούμε να καταλάβουμε γιατί αυτό το πρόγραμμα σταθεροποίησης έπεσε βαρύ στην κυβέρνηση. Είναι κυβέρνηση ενός κόμματος, το οποίο θεοποίησε τον κρατισμό και άσκησε επί μακρόν τις πολιτικές του.
Από την άλλη, όμως, αυτό το πρόγραμμα θα έπεφτε βαρύ σε οποιαδήποτε κυβέρνηση, οποιουδήποτε κόμματος. Ζούμε σε μια κοινωνία που, όχι μόνο από τη μεταπολίτευση, όπως θρυλείται, αλλά από τον Εμφύλιο και μετά είχε ως μόνο ιδεολογικό μπούσουλα την κρατική παρέμβαση. Από αυτήν την κοινωνία προέρχονται τα κόμματα, από αυτά τα κόμματα προέρχονται τα στελέχη τους. Τις μόνες παραστάσεις που έχουν και τη μόνη ιδεολογική επεξεργασία που έκαναν, είναι αυτό που λένε οι πολίτες μπροστά σε δέκα εκατοστά χιονιού: «Μα, πού είναι το κράτος;».
Η αλλαγή του ιδεολογικού Παραδείγματος δεν είναι εύκολη υπόθεση. Ο κρατισμός έχει απολιθωθεί στη σκέψη όλων. Οχι μόνο των κυβερνητικών στελεχών, αλλά και των αντιπολιτευόμενων· στη μείζονα και στην παλαβή αντιπολίτευση. Κυριαρχεί ακόμη κι εκεί που θα έπρεπε να είναι κόκκινο πανί, π. χ. στους μαζικούς φορείς των επιχειρηματιών. Βλέπουμε, για παράδειγμα, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης από τη μια να θρηνούν για τις «σπατάλες του κράτους» και ταυτόχρονα να ωρύονται κατά των ιδιωτικοποιήσεων. Να χύνουν δάκρυα για τα ελλείμματα και να αναρωτιούνται γιατί το κράτος δεν δημιουργεί επιπλέον ελλείμματα, συντηρώντας την κρατικοδίαιτη ανάπτυξη.
Η οικονομική κρίση πύκνωσε τον πολιτικό χρόνο, αλλά όχι και τον ιδεολογικό. Μπορεί η κυβέρνηση να είναι αναγκασμένη να παίρνει μέτρα που πριν από δύο χρόνια δεν μπορούσαμε να τα διανοηθούμε, αλλά δεν μπορεί να τα μεταφράσει ούτε να τα δικαιολογήσει παρά μόνο λέγοντας «τι να κάνουμε; μας αναγκάζουν οι αγορές, η Ε. Ε., το Μνημόνιο και το κακό συναπάντημα». Από την άλλη πλευρά, η κοινωνία βρίσκεται σε μια απέραντη θολούρα. Αντιλαμβάνεται ότι το προηγούμενο μοντέλο έφαγε τα ψωμιά του, αλλά δεν έχει ξεκάθαρο ποιο είναι το καινούργιο μοντέλο. Δεν το ξεκαθαρίζει και κανείς. Μαθαίνει για παράδειγμα τις σπατάλες στο σύστημα υγείας και αμέσως μετά βλέπει τους θρήνους των τηλεπαρουσιαστών για τους γιατρούς που τάχαμου θα πληρώνονταν 600 ευρώ τον μήνα. Ενώ όλοι οι πολίτες κατανοούν αυτό που είπε ο Αντονι Γκίντενς, ότι «το κράτος είναι πλέον πολύ μεγάλο για τα μικρά και πολύ μικρό για τα μεγάλα», δεν υπάρχει ακόμη ένα επεξεργασμένο ιδεολογικό Παράδειγμα για μια χώρα με μικρότερο και διαφορετικό κράτος. Επόμενο είναι όλοι να στρέφονται στο μόνο πράγμα που ξέρουν και προπαγανδίζει ένα ολόκληρο σύστημα Μέσων Ενημέρωσης, διανοούμενων, καθηγητών ΑΕΙ, συνδικαλιστών και πολιτικών.
Αυτό το χάσμα μεταξύ της πολιτικής και ιδεολογίας, μεταξύ δηλαδή της ανάγκης λήψης άμεσων αποφάσεων και των αναγκαίων κοινωνικών συναινέσεων, κάποιες φορές γεφυρώνεται με επίκληση του εθνικού κινδύνου της χρεοκοπίας και τις περισσότερες φορές με ημίμετρα. Μόνο που τώρα τα πράγματα έχουν φτάσει στο απροχώρητο. Χωρίς τα λεφτά των αγορών το κράτος πρέπει τάχιστα να μειωθεί και να αλλάξει. Παρά τις αντιστάσεις του συστήματος και τη δυσθυμία των κυβερνητικών στελεχών η χώρα δεν έχει άλλο δρόμο. Ούτε άλλο χρόνο να σπαταλήσει…