Μερικές φορές δυσκολεύομαι να κατανοήσω όσους θεωρούν ότι η πολιτική προσαρμογής προκάλεσε ύφεση στην ελληνική οικονομία. Η επιβληθείσα λιτότητα, εξηγούν, μείωσε το διαθέσιμο εισόδημα και επομένως, μείωσε τη φοροδοτική ικανότητα. Αρα η διεύρυνση του κρατικού ελλείμματος οφείλεται στο Μνημόνιο. Είναι όμως αλήθεια ότι είναι άχρηστο να πιέζεις μια οικονομία που δεν παράγει νέο πλούτο. Οφείλουν να μειώσουν το κράτος και να φορολογήσουν ολόκληρη την περιουσία, από τη μικρότερη μέχρι τη μεγάλη, χωρίς εξαίρεση, αλλά υπό κλίμακα. Μια ειλικρινής προσέγγιση είναι διαφορετική με την επιλεκτική πίεση φόρων. Αλλο είναι να ζητεί η κυβέρνηση εξτρά φορολόγηση, επειδή θα περικόψει δραστικά τις δαπάνες της και άλλο να αυξάνει συνεχώς την υπάρχουσα φορολογία για να συντηρήσει το σπάταλο κράτος.
Διαθέτει όμως η κυβέρνηση κάπoιο σχέδιο; Μάλλον όχι. Τελικά, η εξαφάνιση από την ονομασία του υπουργείου της έννοιας της εθνικής οικονομίας είχε απροσδόκητες επιπτώσεις. Κανείς δεν σχεδιάζει τίποτε! Μπορεί ο υπουργός να είναι της μικροοικονομικής και ο βασικός του σύμβουλος της αγροτοοικονομίας, αυτός δεν είναι λόγος να μην διαθέτει το υπουργείο εμπεριστατωμένο μακροοικονομικό σχέδιο! Είναι ανησυχητικό ότι το Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, που αποτελείται από επτά καθηγητές, δεν διαθέτει εναλλακτικά σενάρια. Εχει δηλαδή παραβεί την εντολή που ορίζεται στο σημείο 3 του ιδρυτικού του νόμου, αφού καθήκον του είναι η «διερεύνηση και ανάλυση των εναλλακτικών δυνατοτήτων για την επιλογή μέτρων οικονομικής πολιτικής».
Ο πρωθυπουργός, μετά την αρχική του ορμή, αντί να οργανώσει ένα στρατηγείο εμπείρων ανθρώπων, με κύρος και «δύναμη πυρός», έχει αφήσει τα πράγματα στην τύχη τους. Κανείς δεν είναι σίγουρος με ποιους συνομιλεί, στο τηλέφωνο ή ηλεκτρονικώς, κανείς δεν γνωρίζει το περίγραμμα των εισηγήσεων που του έχουν γίνει. Ούτε, προφανώς, της αφετηρίας καθενός συμβούλου. Ο φορολογούμενος πολίτης εγκαταλείπεται έρμαιο στις τυχάρπαστες ψευδο-«αναλύσεις» δημοσιοκόπων, εμπειριστών και, λογικό όπως πάντα, εκπροσώπων επιχειρηματικών συμφερόντων ειδικού τύπου.
Η απουσία κατάλληλων εισηγήσεων προς την κυβέρνηση, τους πολιτικούς, τον τεχνοκρατικό και διοικητικό μηχανισμό μεγαλώνει την εξάρτησή μας από τις πρόχειρες ρετσέτες των τεχνοκρατών, τους οποίους έχει κινητοποιήσει η περίφημη τρόικα. Με αποτέλεσμα, αντί για μια καλοδουλεμένη και πλήρως ελεγχόμενη μεσοπρόθεσμη οικονομική πολιτική, η χώρα να προσπαθεί να τα βγάλει πέρα με… πρόχειρους υπολογισμούς.
Αν όμως είχαμε ένα καλύτερο κράτος και μια αποτελεσματικότερη διακυβέρνηση, θα είχαμε αντιληφθεί ότι η κύρια αιτία της ύφεσης είναι η απουσία διαθεσίμων επενδυτικών πόρων στο χρηματοδοτικό σύστημα, η συγκριτικά χαμηλή ανταγωνιστικότητα των εγκατεστημένων συντελεστών παραγωγής και η βουλιμική σπατάλη του κρατικού τομέα. Γενικότερα, για όσο διάστημα η χώρα δεν καταφέρνει να απασχολήσει όσους έχουν την ηλικία και την ικανότητα να εργαστούν, τόσο θα συνεχίσει η βύθιση του έθνους. Οταν τόσοι λίγοι προσπαθούν να θρέψουν τόσους πολλούς, χωρίς να διαθέτουμε εξαιρετικές πηγές πλούτου (πετρέλαιο!) ή μοναδική τεχνολογία (αν και η Καλιφόρνια πτώχευσε…) ή (παλαιότερα) δυνατότητα αποικιοκρατικού πλιάτσικου, η απόρριψη των κατοίκων της χώρας από τη συγκριτικά υψηλή τους θέση, είναι βεβαία. Η Ελλάδα δεν έχει τις προϋποθέσεις ενδογενούς και διατηρήσιμης ανάπτυξης. Η οικονομία δεν θα ξαναπάρει μπροστά επειδή θα της επιστρέψει 8 δισ. ευρώ ο Σαμαράς. Ούτε θα βρει τον δρόμο της ανάπτυξης, επειδή θα πωλήσομε κρατική περιουσία και 10 και 15 και 30 δισ. ευρώ. Η ανάπτυξη απαιτεί επενδύσεις. Επενδύσεις δεν γίνονται ακόμη κι αν έχεις τα χρήματα ή τα δανεικά, κάτι που θα κάνουμε χρόνια για να διασφαλίσουμε με τις δικές μας δυνάμεις. Επένδυση είναι η πιο σπουδαία επιχειρηματική πράξη. Και γι’ αυτό η πλέον σύνθετη. Μόνον αν ανοίξουμε ακόμη περισσότερο τα οικονομικά μας σύνορα μπορούμε να ελπίσουμε σε θετική προοπτική.