Κασσανδρικός πληθωρισμός

4' 8" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στις αρχές του 1976 είχα συμμετάσχει σε ένα κλειστό συνέδριο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στην Ουάσιγκτον με θέμα τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Καλεσμένοι ήταν σχετικά γνωστοί Ελληνοαμερικανοί κοινωνικοί επιστήμονες. Οι προβλέψεις των περισσότερων κινήθηκαν κάπου ανάμεσα στο γκρίζο και το μαύρο, και κυριολεκτικά με συγκλόνισαν. Ακούστηκε, για παράδειγμα, ότι σύντομα ο τόπος θα αντιμετώπιζε έντονες πολιτικές αναταράξεις με επίκεντρο τις δράσεις των νοσταλγών της Μοναρχίας. Ενα νέο «καθεστωτικό», θα συνεπαγόταν -υποστηρίχθηκε- τη χρήση βίας με τρομοκρατικές μεθόδους. Αλλος συνάδελφος ισχυρίστηκε ότι νέοι κομματικοί σχηματισμοί σύντομα θα αντικαθιστούσαν τα μεταδικτατορικά κόμματα [Νέα Δημοκρατία, Ενωση Κέντρου, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ και ΚΚΕ (Εσωτερικού)]. Και ο κασσανδρισμός έσπασε το φράγμα του ήχου, όταν σοβαρός συνάδελφος προέβλεψε τον άμεσο κίνδυνο αποσχιστικού κινήματος στην Κρήτη. Οταν μου δόθηκε ο λόγος στο τέλος της ημερίδας, αμφισβήτησα την άκρατη απαισιοδοξία των συναδέλφων μου. Προέβλεψα ότι η μετάβαση στην εδραιωμένη δημοκρατία είχε μπει πλέον σε ασφαλή δρόμο και ότι τα υπάρχοντα κόμματα θα δέσποζαν τις επόμενες δεκαετίες στο πολιτικό σκηνικό. Επεσα έξω στην περίπτωση της Ενωσης Κέντρου, η οποία μπήκε σε τροχιά διάλυσης μετά τις εκλογές του 1977. Μέχρι σήμερα δεν είμαι βέβαιος αν οι απόψεις μου ήταν το προϊόν ψυχρής επιστημονικής εκτίμησης ή προσωπικής επιθυμίας και ελπίδας.

Τριάντα πέντε χρόνια αργότερα, με δεδομένη την πρωτόγνωρη οικονομική μας κρίση, προσπαθώ να φανταστώ τι θα λεγόταν σε μια παρόμοια ημερίδα στη καρδιά της διπλωματικής Ουάσιγκτον. Η κατάστασή μας, δυστυχώς, δεν βοηθά τους ξένους αναλυτές να κάνουν σταθερές προβλέψεις. Δεν υπάρχουν σήμερα ηγετικές μορφές, όπως του Κωνσταντίνου Καραμανλή (από τη Δεξιά) και των Ηλία Ηλιού και Χαρίλαου Φλωράκη (από την Αριστερά), οι οποίοι αντιμετώπισαν τις μεγάλες προκλήσεις στα πρώτα χρόνια της μεταδικτατορικής περιόδου σε κλίμα συναίνεσης ή αμοιβαίας ανοχής. Ζούμε σε μια περίοδο μαζικής κατάθλιψης. «Οργή και αγανάκτηση» είναι οι δύο λέξεις που δεσπόζουν στην τρέχουσα αφήγηση. Ο λόγος της διανόησης είναι οξύς και εισαγγελικός. Οι πολιτικοί μας λειτουργούν μεταξύ φραστικής σύγκρουσης και πολιτικού αυτισμού. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μια γενική απαξίωση κομμάτων και θεσμών, καθώς και έναν διάχυτο φόβο ότι η Ελλάδα έχει πέσει θύμα κερδοσκοπικών κύκλων του εξωτερικού και των ντόπιων συνεργατών τους. Η έννοια της αυτοκριτικής είναι σχεδόν ανύπαρκτη στην ελληνική ελίτ και τους απλούς πολίτες. Λίγοι είναι αυτοί που αντιλαμβάνονται ότι οι μεγάλες επιτυχίες που σημειώθηκαν τα τελευταία τριάντα χρόνια (ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ και προσχώρηση στην Ευρωζώνη, αποτροπή πολεμικής σύρραξης με την Τουρκία χωρίς ταπεινωτική συνθηκολόγηση, ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση και την Ευρωζώνη) έχουν ανεπιστρεπτί μετακινήσει τη χώρα μας έξω από τις ζώνες της οικονομικής υπανάπτυξης, των περιφερειακών συγκρούσεων, των αυταρχικών καθεστώτων, των επαναστατικών κραδασμών και των στρατιωτικών παρεμβάσεων των μεγάλων δυνάμεων.

Τι πρέπει να κάνουμε στις κρίσιμες μέρες που έρχονται; Κατ’ αρχάς πρέπει να ξεφύγουμε από βλαβερές τοποθετήσεις του τύπου «Τιτανικός», «στο χείλος του γκρεμού», «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε», «όχι στο Μνημόνιο», «τρόικα ίσον κατοχή», «αναδιάρθρωση τώρα», «πέμπτη δόση ή χάος», «πίσω στη δραχμή», οι οποίες είναι αναπαλαιωμένες εκφάνσεις συνθημάτων, όπως «μικρά πλην έντιμος Ελλάς» και «οίκαδε» (της εποχής των εκλογών του 1920). Πρέπει οπωσδήποτε να αντιληφθούμε ότι είμαστε μια υπερχρεωμένη, αλλά πλούσια χώρα, και ότι αν συνεργαστούμε μπορούμε μαζί να εξέλθουμε από την κρίση. Κατά τη γνώμη μου υπάρχει μια ντε φάκτο διάγνωση του προβλήματος από το ΠΑΣΟΚ, τη Νέα Δημοκρατία, το ΛΑΟΣ, τη Δημοκρατική Συμμαχία και τη Δημοκρατική Αριστερά. Το κυριότερο συστατικό αυτής της διάγνωσης είναι ότι τα έξοδά μας υπερβαίνουν κατά πολύ των εσόδων μας! Αρα, πρέπει χωρίς χρονοτριβή να μειώσουμε τα παράλογα μεγέθη του δημοσιονομικού ελλείμματος και του δημόσιου χρέους. Σημαντικά συστατικά της παραπάνω διάγνωσης είναι το υπερτροφικό και σπάταλο κράτος, οι κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, τα άνισα επίπεδα αμοιβών και επιδομάτων στη Δημόσια Διοίκηση και τις ΔΕΚΟ, το διεκδικητικό και αμείλικτο συνδικαλιστικό κίνημα, και ένα φορολογικό σύστημα που δεν συμβάλλει στην ανάπτυξη. Τέλος, πρέπει να προσθέσουμε την άμεση ανάγκη ίασης μόνιμων παθογενειών, όπως οι πελατειακές σχέσεις, η φοροδιαφυγή και η διαφθορά σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνίας μας – μη εξαιρώντας την παιδεία, την Υγεία, τη Δικαιοσύνη, την Εκκλησία, την Αστυνομία και τις Ενοπλες Δυνάμεις.

Δεν έχουμε καιρό για χάσιμο. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν ελαφρό προβάδισμα σε μια κυβέρνηση που θα απολαμβάνει τη στήριξη των δύο μεγάλων κομμάτων εξουσίας. Εάν όμως για λόγους κομματικής σκοπιμότητας αυτό δεν πραγματοποιηθεί, η σημερινή κυβέρνηση, που απολαμβάνει πλειοψηφία 156/300 στη Βουλή, πρέπει να προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις και να λάβει τα επώδυνα μέτρα που απαιτούνται για να περάσει η χώρα τον κάβο της επόμενης δόσης και της υπερψήφισης του λεγόμενου μεσοπρόθεσμου προγράμματος από το Κοινοβούλιο. Είναι βέβαιο ότι το ΠΑΣΟΚ θα φθαρεί στις δημοσκοπήσεις των επόμενων μηνών. Αλλά οι εκλογές, που θα γίνουν το αργότερο το 2013, θα επιτρέψουν στους ψηφοφόρους να επιλέξουν ελεύθερα τους εκλεκτούς τους. Διάττοντες «σωτήρες», που συστηματικά καταδικάζουν το υπάρχον πολιτικό σύστημα, έχουν την άνεση χρόνου να σχηματίσουν καινούργια κόμματα ή συνασπισμούς κομμάτων. Στο τέλος, εμείς οι πολίτες πρέπει να κρίνουμε (με πυξίδα την ανανέωση) ποια ικανά και άφθαρτα πρόσωπα θα πάρουν τη μοίρα του τόπου μας στα χέρια τους. Στη δημοκρατία δεν υπάρχουν αδιέξοδα!

* Ο κ. Θεόδωρος Κουλουμπής είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. couloumbis@msn. com

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή