Με το μόνιμο πλέον αλαζονικό ύφος του κακότροπου παιδιού και τη μάγκικη χροιά στη φωνή, ο αρχηγός του ΣΥΝ, μετά το πέρας της χθεσινής συνάντησής του με τους πρυτάνεις, εξέφρασε την «οργή» του για τις διατάξεις του νομοσχεδίου που ορίζει τη λειτουργία των πανεπιστημίων και πρόσθεσε ότι «το πανεπιστήμιο που γνωρίζαμε θα πάψει να υπάρχει». Το μόνο που μπορεί να πει όποιος πονάει την κατάντια των πανεπιστημίων μας, την κατάντια του μόνου θεσμού που θα μπορούσε να εγγυάται αντικειμενικά κριτήρια στην κοινωνική ανέλιξη του ατόμου, είναι: μακάρι! Είθε να αποδειχθεί προφητικός ο λόγος του προέδρου Τσίπρα και το πανεπιστήμιο, όπως το ξέρουμε σήμερα και όπως το κατάντησαν ο πρόεδρος του ΣΥΝ και όσοι συγχέουν τη δημοκρατία με την εξίσωση προς τα κάτω, να καταλήξει εκεί όπου είναι η θέση όλων των αναχρονισμών. Οι μόνοι που θα το νοσταλγήσουν είναι όλοι εκείνοι των οποίων τα προσωπικά συμφέροντα ταυτίστηκαν με την κομματοκρατία, που διοίκησε τα πανεπιστήμια στα χρόνια της μεταπολίτευσης και τα οδήγησε στη σημερινή απαξίωσή τους.
Εκ πρώτης όψεως τουλάχιστον και σε θεωρητικό επίπεδο, φαίνεται ότι με το νομοσχέδιο της Αννας Διαμαντοπούλου γίνεται μια σοβαρή απόπειρα λειτουργικού εκσυγχρονισμού του δημόσιου πανεπιστημίου και, συγχρόνως, εξοβελισμού της κομματοκρατίας. Η συμμετοχή εξωτερικών μελών στα Συμβούλια Διοίκησης, η δημιουργία Ανεξάρτητης Αρχής για τη χρηματοδότησή τους, η διαχείριση της περιουσίας τους από ανώνυμες εταιρείες, η αξιολόγηση των καθηγητών και -κυρίως- οι επιπτώσεις εις βάρος όσων αδυνατούν να ανταποκριθούν στα απαιτούμενα κριτήρια, η κατάργηση της δωρεάν διανομής των έντυπων συγγραμμάτων και η αντικατάστασή τους με τα ηλεκτρονικά, καθώς και η υιοθέτηση του ευρωπαϊκού συστήματος πιστωτικών μονάδων είναι μέτρα που προδήλως αποσκοπούν στον εκσυγχρονισμό τους.
Ο τρόπος εκλογής του πρύτανη (από το Συμβούλιο Διοίκησης έπειτα από δημόσια προκήρυξη), η συρρίκνωση της συμμετοχής των φοιτητών στη διοίκησή τους, ο επαναπροσδιορισμός της έννοιας του ασύλου και η παραχώρηση της πλήρους αρμοδιότητας για τη φύλαξη σε ένα και μόνον πρόσωπο (τον πρύτανη), ο περιορισμός της παρουσίας των αιωνίων φοιτητών με τη διαγραφή όσων δεν εγγράφονται σε δύο συναπτά εξάμηνα και, τέλος, η προϋπόθεση της πραγματοποίησης των τεσσάρων πέμπτων των διδακτέων ωρών για την εξέτασή του (κάτι το οποίο αποβλέπει στην περιστολή των καταλήψεων) είναι μέτρα που αντιμετωπίζουν τη γάγγραινα της κομματοκρατίας.
Μπροστά στο ενδεχόμενο αυτών των αλλαγών, οι πρυτάνεις αγανακτούν και διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους. Είναι φυσικό όμως να αντιδρούν έτσι, αν ληφθεί υπ’ όψιν ότι η εκλογή τους είναι το προϊόν συναλλαγής και συμβιβασμών μεταξύ κομματικών οργανώσεων. Επισείουν το επιχείρημα της αντισυνταγματικότητας των προτεινομένων ρυθμίσεων και ζητούν -τι άλλο; – αυτό που ζητεί πάντοτε όποιος επιδιώκει την ματαίωση μέτρων από τα οποία θίγεται: περισσότερο χρόνο για διαβούλευση· συγκεκριμένα δε -και διόλου τυχαία- ζητούν ακόμη τρεις μήνες. Ως προς τα περί αντισυνταγματικότητας, υποθέτω ότι, επ’ αυτού, ο καθηγητής της Νομικής Νίκος Αλιβιζάτος και ο πρόεδρος του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας Κωνσταντίνος Μενουδάκος (αμφότεροι μετείχαν στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή) μάλλον θα γνωρίζουν κάτι περισσότερο από τον εκκεντρικό και ναρκισσευόμενο θεράποντα του Θέσπιδος Θεοδόση Πελεγρίνη, τον πρύτανη του Καποδιστριακού, του οποίου τη διοικητική επάρκεια όλοι θαυμάσαμε όταν οι τριακόσιοι λαθρομετανάστες κατέλαβαν χώρο της Νομικής.
Οσον αφορά το αίτημα για περισσότερο χρόνο, η σκοπιμότητά του είναι όσο προφανής είναι και ένας ελέφαντας που προσπαθεί να κρυφτεί επιδέξια πίσω από μία μαργαρίτα: να περάσουν με το καλό ο Ιούλιος και ο Αύγουστος -μήνες κατά τους οποίους οι στρατιώτες των κομματικών οργανώσεων είναι σκορπισμένοι στις εξοχές-, να περάσει και ο Σεπτέμβριος, ώστε να γίνει η εξεταστική και οι κινητοποιήσεις να μην προκαλέσουν την αντίδραση των κανονικών φοιτητών, και ύστερα να καεί το πελεκούδι· γαία πυρί μιχθήτω…
Αρκεί όμως μια στοιχειώδης έρευνα στο Διαδίκτυο για να διαπιστώσει όποιος το επιθυμεί ότι η περιλάλητη διαβούλευση έχει ήδη διαρκέσει έναν ολόκληρο χρόνο: Τον Ιούλιο του 2010 η υπουργός ανακοίνωσε, πρώτη φορά, στη Σύνοδο των Πρυτάνεων στο Δίον την πρόθεση της κυβέρνησης να εισαγάγει νόμο για τα ΑΕΙ. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους στους Δελφούς παρουσίασε τις πρώτες σκέψεις της για το θέμα, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει ο δημόσιος διάλογος μέσω των στηλών του Τύπου. Τον Οκτώβριο η υπουργός επανήλθε στη σύνοδο του Ρεθύμνου. Τον Νοέμβριο δημοσιεύθηκε στο OpenGov το κείμενο της Εθνικής Στρατηγικής για την Παιδεία, δηλαδή οι γενικές κατευθύνσεις των υπό μελέτη αλλαγών. Φέτος τον Ιανουάριο η Διαμαντοπούλου συναντήθηκε με τον πρύτανη του Αριστοτελείου, ο οποίος υπέβαλε τις προτάσεις της δικής του πλευράς. Τον Φεβρουάριο ακολούθησε πληρέστερη ενημέρωση στην 66η Σύνοδο των Πρυτάνεων και τον Μάρτιο παρουσιάστηκε το πρώτο σχέδιο του νόμου. Τέλος Απριλίου παραδόθηκε στον πρωθυπουργό (και στη δημοσιότητα) το πόρισμα του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας για τις αλλαγές στα ΑΕΙ. Αν στην παραπάνω διαδικασία προσθέσει κανείς και τις τέσσερις συνεδριάσεις της διακομματικής επιτροπής στο διάστημα από τον Ιανουάριο ώς τον Απρίλιο, διερωτώμαι τι περισσότερο χρειάζεται ώστε η διαβούλευση να θεωρείται επαρκής!
Κατά συνέπεια, απαραίτητη προϋπόθεση για να ολοκληρωθεί επιτυχώς η πρώτη φάση της μεταρρύθμισης του δημόσιου πανεπιστημίου, δηλαδή η ψήφιση του νομοσχεδίου από τη Βουλή, είναι η κυβέρνηση να ακολουθήσει το χρονοδιάγραμμα στο οποίο έχει ήδη δεσμευθεί και οι αλλαγές να έχουν γίνει νόμος του κράτους το αργότερο ώς τις αρχές Αυγούστου. Επειτα, ακολουθεί η δεύτερη και δυσκολότερη φάση της μεταρρύθμισης: η εφαρμογή της. Είναι φανερό ότι αν το υπουργείο δεν προετοιμάσει με την ίδια επιμέλεια και αποφασιστικότητα τη μετάβαση από το ένα σύστημα στο άλλο και αν ξεκινήσει το γαϊτανάκι των μεταβατικών διατάξεων και των αλλεπάλληλων παρατάσεων της ισχύος τους, θα έχουμε μείνει με τις καλές προθέσεις. Ας κρατούμε λοιπόν μικρό καλάθι, γιατί «εδώ είναι Μπαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε»…